Ceza Koşulunun Borçlunun Borca Aykırı Davranıştaki Kusuru İle İlişkisi Nedir ?

İsviçre hukukunda ceza koşulunun borçlunun kusuruna bağlı olduğu konusunda neredeyse görüş birliği bulunmaktadır. Türk hukukunda ise ceza koşulu ve kusur arasındaki ilişki tartışmalıdır. Zira kimi yazarlar, cezanın yalnızca borçlunun kusuruyla borca aykırı davrandığı hallerde istenebileceğini kabul ederken, diğer bir görüşe göre cezanın istenebilmesi borçlunun kusuruna bağlı değildir. Bu görüşlerden hangisinin kabul edilmesi gerektiğinin tespiti, Türk Borçlar Kanunu’nun 180/2 ve 182/2 maddelerinin, hazırlık çalışmalarını da dikkate alarak, sözüyle ve özüyle yorumlanmasını gerektirir. Kanımızca, bu yorum neticesinde varılacak sonuç, taraflarca aksine anlaşma yapılmadıkça, borçlunun sözleşmeyle belirlenen cezayı ödeme borcunun kusurundan bağımsız olduğudur.

What is the Relationship Between Penalty Clauses and the Debtor’s Fault in Breach of His/Her Obligation?

In Swiss law, there is almost consensus that enforcement of penalty clauses require debtor’s fault. However the relationship between penalty clause and fault is controversial in Turkish law. Some scholars accept that penalty can only be required when the debtor is held responsible for breach of his/ her obligation, whereas others argue that enforcement of penalty clauses is not bound to the debtor’s fault. Making a preference between these views requires an interpretation of the wording and purposes of Article 180/2 and 182/2 of the Turkish Code of Obligations by considering its historical background. We argue that unless otherwise agreed by the parties, the debtor’s obligation to pay the penalty is independent of his/her fault.

PDF

___

Akıntürk, Turgut / Ateş, Derya: Borçlar Hukuku Genel Hükümler Özel Borç İlişkileri, Beta, İstanbul 2108.
Akkayan Yıldırım, Ayça: “Cezai Şartın İşlevi – Türk ve Amerikan Hukukları Açısından Karşılaştırmalı Bir Değerlendirme”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXI, S. 1-2, 2003, s. 357-414.
Aksoy, Hüseyin Can: Impossibility in Modern Private Law, Springer, Cham-Heidelberg-New York- Dordrecht-London 2014.
Altınok Ormancı, Pınar: “İsviçre Federal Mahkemesi’nin ATF 140 III 200 Kararı Işığında Şekle Aykırı Sözleşmelerde Yer Alan Ceza Koşulunun Geçerliliği”, Bahçeşehir Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, C. 11, S. 139-140, 2016, s. 121-142.
Altunkaya, Mehmet: Edimin Başlangıçtaki İmkansızlığı, Yetkin, Ankara 2005.
Becker, Hermann: Berner Kommentar, Kommentar zum schweizerischen Privatrecht, Band VI, 1. Abteilung, Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Art. 1-183 OR, Stämpfli, Bern 1945. (BK-Becker)
Bentele, Roland: Die Konventionalstrafe nach Art. 160-163 OR, Diss. Freiburg 1994.
Berger, Bernhard: Allgemeines Schuldrecht, Stämpfli, Bern 2008.
Bilge, Necip: Cezai Şart, Güzel İstanbul Matbaası, Ankara 1957.
Birinci Uzun, Tuba: “Götürü Tazminat”, Yetkin, Ankara 2015.
Bucher, Eugen: Schweizerisches Obligationenrecht, Allgemeiner Teil, Schulthess, Zürich 1988.
Bühler, Theodor: Haft – und Reugeld sowie Konventionalstrafe im alten und im geltenden Obligationenrecht, in: Hundert Jahre Schweizerisches Obligationenrecht (Hans Peter / Emil W. Stark / Pierre Tercier (Ed.)), Universitätsverlag Freiburg, Freiburg 1982, 143-178.
Buz, Vedat: “Konventionalstrafe wegen nicht richtiger Erfüllung”, Aktuelle Juristische Praxis, 04/2017, 490- 504.
Çağlayan Aksoy, Pınar: Asgari Alım Taahüdü İçeren Bayilik Sözleşmelerinde Cezai Şart – Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 16.01.2013 Tarihli Kararı Üzerine Düşünceler, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, No. 131, 261-294.
Cansel, Erol / Özel, Çağlar: “Türk Borçlar Hukukunda Ceza Koşulu”, Prof. Dr. Aydın Zevkliler’e Armağan, Yaşar Üniversitesi Elektronik Dergisi, Özel Sayı, 2013, s. 713-733.
Cooter, Robert / Ulen, Thomas: Law and Economics, Addison-Wesley, Boston 2012.
De Geest, Gerrit / Wuyts, Filip: “Penalty Clauses and Liquidated Damages”, Encyclopedia of Law and Economics (Boudewijn Bouckaert and Gerrit De Geest (eds.)), Edward Elgar, Cheltenham 2000, 141-161, http://reference.findlaw.com/lawandeconomics/4610-penalty-clauses-and-liquidateddamages. pdf.
Dietzi, Walter: Die Konventionalstrafe und ihr Verhältnis zum Schadenersatz nach schweizerischem Recht, Diss. Basel 1935.
Dural, Mustafa / Sarı, Suat: Türk Özel Hukuku Cilt I, Temel Kavramlar ve Medeni Kanunun Başlangıç Hükümleri, Filiz, İstanbul 2017.
Erdem, Mehmet: “Tazminatın Götürü Olarak Belirlenmesi”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Sorumluluk ve Tazminat Hukuku Sempozyumu (28-29 Mayıs 2009), Gazi Üniversitesi, Ankara 2009, s. 97-123.
Ehrat, Felix R. / Widmer, Markus: Basler Kommentar, Obligationenrecht I, Art. 1-529 OR, (Heinrich Honsell, Nedim Peter Vogt, Wolfgang Wiegand (Ed.)), Helbing Lichtenhahn, Basel 2015. (BSK OREhrat/ Widmer)
Ekinci, Hüseyin: “Cezai Şart İlişkisinde Kusur Sorunu”, Terazi Hukuk Dergisi, S. 8, 2007, s. 21-28.
Ekinci, Hüseyin: Özel Hukuk Sözleşmelerinde Ceza Koşulu, Seçkin, Ankara 2015. (Ekinci, Ceza Koşulu)
Eren, Fikret: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Yetkin, Ankara 2016.
Fischer, Thomas: Vertragliche Paushalierung von Schadenersatz, Schulthess, Zürich 1998.
Gauch, Peter / Schluep, Walter R. / Schmid, Jörg / Emmenegger, Susan: Schweizerisches Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Schulthess, Zürich 2014.
Goetz, Charles J./ Scott, Robert E.: “Liquidated Damages, Penalties and the Just Compensation Principle: Some Notes on the Enforcement Model of Efficient Breach”, Columbia Law Review, C. 77, S. 4, 1977, s. 554–594.
Guhl, Theo / Schnyder, Anton K.: “§56. Die Konventionalstrafe”, in: Das Schweizerische Obligationenrecht mit Einschluss des Handels – und Wertpapierrechts, (Theo Guhl, Alfred Koller, Anton K. Schnyder, Jean Nicolas Druey) Schulthess, Zürich 2000.
Günay, Cevdet İlhan: Borçlar Hukuku Genel Hükümler – Özel Borç İlişkileri, Yetkin, Ankara 2016. (Günay, Borçlar)
Günay, Cevdet İlhan: Cezai Şart (BK m. 158-161), Turhan, Ankara 2001.
Harwood, William S.: “Liquidated Damages: A Comparison of the Common Law and the Uniform Commercial Code”, Fordham Law Review, C. 45, N. 7, 1977, s. 1349-1381.
Hatemi, Hüseyin: Medeni Hukuk’a Giriş, On İki Levha, İstanbul 2017.
Hatzis, Aristides N.: “Having the cake and eating it too: efficient penalty clauses in Common and Civil contract law”, 22 International Review of Law and Economics, 2003, 381-406.
Huguenin, Claire: Obligationenrecht – Allgemeiner und Besonderer Teil, Schulthess, Zürich 2014.
Jhering, Rudolph von/Bähr Otto: Zwei Rechtsgutachten in Sachen der Gotthardbahn-Gesellschaft gegen die Unternehmung des grossen Tunnels (Favre), Meyer’sche Buchdruckerei, Luzern 1884. (Jhering) Kabaklıoğlu Arslanyürek, Yasemin: Ceza Koşulu – Özellikle Zarar ve Tazminatla İlişkisi, On İki Levha, İstanbul 2018.
Kahraman, Zafer: Saf Garanti Taahhütleri, Vedat, İstanbul 2017.
Kapancı, K. Berk: “Götürü Tazminat Anlaşması Ve Bunun Ceza Koşulundan Ayırt Edilmesi”, Prof. Dr. Mustafa Dural’a Armağan, Filiz, İstanbul 2013, s. 655-683.
Kayar, İsmail: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Detay, İstanbul 2013.
Kayıhan, Şaban: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Seçkin, Ankara 2016.
Keller, Max / Schöbi, Christian: Das Schweizerische Schuldrecht, Band I, Allgemeine Lehre des Vertragsrechts, Helbing & Lichtenhahn, Basel and Frankfurt am Main 1982.
Kılıçoğlu, Ahmet M.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Turhan, Ankara 2016.
Kramer, Ernst A.: Obligationenrecht Allgemeiner Teil, Helbing & Lichtenhahn, Basel 2009.
Kocaağa, Köksal: Ceza Koşulu (Sözleşme Cezası), Yetkin, Ankara 2018.
Mackaay, Ejan: Law and Economics for Civil Law Systems, Edward Elgar, Cheltenham 2013.
Nomer, Haluk N.: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Beta, İstanbul 2017.
Oğuzman, Kemal / Barlas, Nami: Medeni Hukuk, Vedat, İstanbul 2017.
Oğuzman, Kemal / Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 1, Vedat, İstanbul 2017. (Oğuzman/ Öz, I)
Oğuzman, Kemal / Öz, Turgut: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, Cilt 2, Vedat, İstanbul 2017. (Oğuzman/ Öz, II)
Oser, Hugo / Schönenberger, Wilhelm: Kommentar zum Schweizerischen Zivilgesetzbuch V. Band: Das
Obligationenrecht, Erster Halbband: Art. 1 – 183, (A. Egger, Arnold Escher, Robert Haab, H. Oser (Ed.)), Schulthess, Zürich 1929. (ZK-Oser/Schönenberger)
Parlak Börü, Şafak: “Götürü Tazminat Kavramına Bir Bakış”, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, S. 129, 2017, s. 195-228.
Pellanda, Katja Roth: CHK – Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Obligationenrecht – Allgemeine Bestimmungen Art. 1-183 OR, (Andreas Furrer, Anton K. Schnyder (Ed.)), Schulthess, Zürich 2016. (CHK OR-Pellanda)
Pietruszak, Thomas: Kurzkommentar Obligationenrecht, Heinrich Honsell (Ed.), Helbing Lichtenhahn, Basel 2014. (KUKO OR-Pietruszak)
Riemer, Hans Michael: Konventionalstrafen in Gestalt von Verfall – oder Verwirkungsklauseln, in: Hundert Jahre Schweizerisches Obligationenrecht (Hans Peter / Emil W. Stark / Pierre Tercier (Ed.)), Universitätsverlag Freiburg, Freiburg 1982, 443-452.
Sanlı, Kerem Cem: Hukuk ve Ekonomi Perspektifinden Sözleşme Hukuku ve Sözleşme Yaptırımlarının Ekonomik Analizi, XII Levha, İstanbul 2017.
Sarı, Suat: “Götürü Tazminat Kavramı Üzerine”, Medeni Hukuk Hocalarına Saygı Günleri, On İki Levha, İstanbul 2011, s. 299-304.
Serozan, Rona: Borçlar Hukuku Genel Bölüm, Üçüncü Cilt, İfa, İfa Engelleri, Haksız Zenginleşme, Filiz, İstanbul 20016.
Schoch, Walter: Begriff, Anwendung und Sicherung der Konventionalstrafe nach schweizerischem Recht, Stämpfli & Cie, Bern 1935.
Schwenzer, Ingeborg: Schweizerisches Obligationenrecht, Stämpfli, Bern 2016.
Tekinay, Selahattin Sulhi/ Akman, Sermet/ Burcuoğlu, Haluk/ Altop, Atilla: Tekinay Borçla Hukuku Genel Hükümler, Filiz, İstanbul 1993.
Tercier, Pierre/ Pichonnaz, Pascal/ Develioğlu, Murat: Borçlar Hukuku Genel Hükümler, On İki Levha, İstanbul 2016.
Tunçomağ, Kenan: “Cezai Şartın Hukuki Mahiyeti”, Banka ve Ticaret Hukuku Dergisi, C. 1, S. 4, 1962, 558- 568.
Tunçomağ, Kenan: “Türk Hukukunda Cezai Şart”, Baha Matbaası, İstanbul 1963. (Tunçomağ, Cezai Şart)
Uygur, Turgut: 6098 Sayılı Türk Borçlar Kanunu Şerhi, Cilt – I, Seçkin, Ankara 2013.
Vitkus, Simas: “Penalty Clauses within Different Legal Systems”, Social Transformation in Contemporary Society, 2013 (1), 153-162.
Volker, Beuthien: “Pauschalierter Schadensersatz und Vertragsstrafe”, Festschrift für Karl Larenz zum 70. Geburtstag, München 1973, s. 495-516.
von Tuhr, Andreas / Escher, Arnold: Allgemeiner Teil des Schweizerischen Obligationenrechts, Zweiter Band, Schulthess, Zürich 1974.
Weber, Rolf H.: Berner Kommentar, Band/Nr. VI/1/5, Die Folgen der Nichterfüllung, Art. 97-109 OR Schweizerisches Zivilgesetzbuch, Das Obligationenrecht, Allgemeine Bestimmungen, Stämpfli, Bern 2000. (BK-Weber)
Wiegand, Wolfgang: Basler Kommentar Obligationenrecht I, Art. 1-529 OR, Helbing Lichtenhahn, Basel 2015. (BSK-Wiegand)
Wuffli, Daniel: OR Kommentar Schweizerisches Obligationenrecht, (Jolanta Kren Kostkiewicz, Stephan
Wolf, Marc Amstutz, Roland Frankhauser (Ed.)), Orell Füssli, Zürich 2016. (OFK OR-Wuffli)