SEVGİ ŞAR, MİRAY ARSLAN, BİLGE SÖZEN ŞAHNE

Biyoterörizm ve Eczacılık Hizmetleri

Günümüzde biyolojik terör, çeşitli biyolojik etkenler nedeniyle insan sağlığını olumsuz yönde etkileyerek hastalık ve ölümlere neden olmaktadır. Terörist amaçlarla ortaya çıkabilen salgınlar, açıklanamayan nedenlerle de geniş kitleler üzerinde etkili olabilmektedirler. Tarih boyunca veba gibi çeşitli salgın hastalıkların pek çok savaşın sonucunu etkilediği bilinmektedir. Günümüzde ise rekabet halindeki toplulukların birbirlerine zarar vermek amacıyla biyolojik terör ajanlarını denediği gözlenmektedir. Diğer bütün afetlerin en az olumsuz etki ile atlatılabilmesi için yapılan hazırlıklarda olduğu gibi, biyolojik terör saldırılarına karşı da önlemlerin alınması gerekmektedir. Sağlık profesyonellerinin de bu durumlara karşı vereceği hizmetler, tehlikenin azaltılmasında veya durdurulmasında büyük önem taşımaktadır. Bu gibi durumlarda çeşitli biyolojik etkenlere maruz kalanların, şikâyetlerinin giderilmesi için başvuracağı ilk sağlık kuruluşlarından birinin de eczaneler olduğu bilinmektedir. Söz konusu durumlarda eczacıların, hem kendilerine başvuranları doğru yönlendirmek hem de ilgili yerlere doğru bilgi akışını sağlamak için yeterli bilgiye sahip olmaları gerekmektedir. Bu çalışmada, biyolojik terör ve tehlikelerin nedenleri ve baş etme yöntemleri incelenerek verilen eczacılık hizmetleri kapsamında eczacıların üstlenebilecekleri roller açıklanmaya çalışılacaktır.

PDF

___

Bassetti M, Righi E, Costa A, Fasce R, Molinari MP, Rosso R,Viscoli C. Epidemiological trends in nosocomial candidemiain intensive care. BMC Infect Dis 2006; 6: 1.
Wisplinghoff H, Bischoff T, Tallent SM, Seifert H, WenzelRP,Edmond MB. Nosocomial bloodstream infections inUS hospitals: analysis of 24,179 cases from a prospectivenationwide surveillance study. Clin Infect Dis 2004; 39: 309-17.
Yapar N. Epidemiology and risk factors for invasivecandidiasis. Ther Clin Risk Manag 2014; 10: 95-105.
Pfaller MA, Diekema DJ. Epidemiology of invasive candidiasis:a persistent public health problem. Clin Microbiol Rev 2007;20: 133-63.
Sievert DM, Rick P, Edwards JR, Schneider A, Patel J, SrinivasanA, Fridkin S. National Healthcare Safety Network (NHSN)Team and Participating NHSN Facilities. Antimicrobialresistantpathogens associated with healthcare-associatedinfections: summary of data reported to the NationalHealthcare Safety Network at the Centers for Disease Controland Prevention, 2009-2010. Infect Control Hosp Epidemiol2013; 34: 1-14.
Tortorano AM, Peman J, Bernhardt H, Klingspor L, KibblerCC, Faure O, Grillot R. Epidemiology of candidaemia inEurope: Results of 28-month European Confederation ofMedical Mycology (ECMM) hospital-based surveillancestudy. Eur J CliN MicrobioL Infect Dis 2004; 23: 317-22.
Hospenthal DR, Murray CK, Rinaldi MG. The role ofantifungal susceptibility testing in the therapy of candidiasis.Diagn Microbiol Infect Dis 2004; 48: 153-60.
Pappas PG, Kauffman CA, Andes DR, Clancy CJ, Marr KA,Ostrosky-Zeichner L, Zaoutis TE. Clinical practice guidelinefor the management of candidiasis: 2016 update by theInfectious Diseases Society of America. Clin Infect Dis 2015;4: 933.
National Committee for Clinical Laboratory Standards(NCCLS). Performance standards for antimicrobial discsusceptibility testing; Approved Standards. NCCLS, USA.2002.
Bourgeois N, Dehandschoewercker L, Bertout S, BousquetPJ, Rispail P, Lachaud L. Antifungal susceptibility of 205Candida spp. isolated primarily during invasive candidiasisand comparison of the Vitek 2 system with the CLSI brothmicrodilution and E test methods. J Clin Microbiol 2010; 48:154-61.
Clinical and Laboratory Standards Institute (CLSI). ReferenceMethod for Broth Dilution Antifungal Susceptibility Testingof Yeasts; Approved Standard M27-A3. CLSI, Wayne PA, USA.2008.
Clinical and Laboratory Standards Institute (CLSI). ReferenceMethod for Broth Dilution Antifungal Susceptbility Testing ofYeasts; 4th Informational Supplement, M27-S4. CLSI, WaynePA, USA. 2012.
Keceli Ozcan S, Mutlu B, Dundar D, Willke A. Kankulturleinden izole edilen Candida spp. suşlarının antifungalilaclara karşı duyarlılıklarının belirlenmesinde buyyonmikrodilusyon ile E test yontemlerinin karşılaştırılması.Mikrobiyol Bul 2010; 44: 263-71.
Karakoc E, Yazgı H, Aktaş AE, Uyanık MH. Ceşitli Candidaturlerinin iki farklı triazol duyarlılıklarının mikrodilusyonyontemi ile araştırılması. Eurasian J Med 2007; 39: 177.
Alışkan HE, Bozkırlı ED, Colakoğlu Ş, Demirbilek M.Hastanemizde uc yıllık surecte kan kulturlerinden izole edilenCandida albicans ve non-albicans Candida turlerinin etkenolduğu kandidemilerdeki risk faktorlerinin irdelenmesi. TurkHijyen ve Deneysel Biyoloji Derg 2015; 73: 15-24.
Şahiner F, Ergunay K, Ozyurt M, Ardıc N, Hoşbul T,Haznedaroğlu T. Hastane enfeksiyonu etkeni olarak izoleedilen Candida suşlarının genotipik ve fenotipik olaraktanımlanması. Mikrobiyol Bul 2011; 45: 478-88.
Yılmaz G, Ciftcioğlu A, Gunduz M, Ozen M, Sarıcaoğlu EM,Akan H. Kandidemi saptanan hematolojik kanserli hastalardaetken dağılımı ve risk faktorlerinin değerlendirilmesi. KlimikDerg 2015; 28: 117-21.
Etiz P, Kibar F, Ekenoğlu Y, Yaman A. Kan kulturlerindenizole edilen Candida turlerinin dağılımının ve antifungalduyarlılıklarının retrospektif olarak değerlendirilmesi.ANKEM Derg 2015; 29: 105-13.
Montagna MT, Caggiano G, Lovero G, De Giglio O, Coretti C,Cuna T, Puntillo F. Epidemiology of invasive fungal infectionsin the intensive care unit: Results of a multicenter Italiansurvey (AURORA Project). Infection 2013; 41: 645-53.
Doi AM, Pignatari ACC, Edmond MB, Marra AR, CamargoLFA, Siqueira RA, Colombo AL. Epidemiology andmicrobiologic characterization of nosocomial candidemiafrom a Brazilian national surveillance program. PloS one2016; 11: e0146909.
Atalay MA, Sav H, Demir G, Koc AN. Kan kulturlerindenizole edilen kandida turlerinin dağılımı ve amfoterisin b veflukonazol in vitro duyarlılıkları. Selcuk Tıp Derg 2012; 28:149-51.
Sav H, Demir G, Atalay MA, Koc AN. Klinik orneklerdenizole edilen Candida turlerinin değerlendirilmesi. Turk Hijyenve Deneysel Biyoloji Derg 2013; 70: 175-80.
Lee MK, Williams LE, Warnock DW, Arthington-Skaggs BA.Drug resistance genes and trailing growth in Candida albicansisolates. J Antimicrob Chemother 2004; 53: 217-24.
Menezes EA, Vasconcelos Junior AAD, Angelo MRF, CunhaMDCDS, Cunha FA. Correlation between microdilution, Etest, and disk diffusion methods for antifungal susceptibilitytesting of fluconazole against Candida sp. blood isolates. RevSoc Bras Med Trop 2013; 46: 106-7.
Matar MJ, Ostrosky-Zeichner L, Paetznick VL, Rodriguez JR,Chen E, Rex JH. Correlation between E-test, disk diffusion,and microdilution methods for antifungal susceptibilitytesting of fluconazole and voriconazole. Antimicrob AgentsChem 2003; 47: 1647-51.
Pfaller MA, Espinel-Ingroff A, Boyken L, Hollis RJ, KroegerJ, Messer SA, Diekema DJ. Comparison of the brothmicrodilution (BMD) method of the European Committee onAntimicrobial Susceptibility Testing with the 24-hour CLSIBMD method for testing susceptibility of Candida speciesto fluconazole, posaconazole, and voriconazole by use ofepidemiological cutoff values. J Clin Microbiol 2011; 49: 845-50.
Arikan S, Gur D, Akova M. Comparison of E test,microdilution and colorimetric dilution with referencebroth macrodilution method for antifungal susceptibilitytesting of clinically significant Candida species isolated fromimmunocompromised patients. Mycoses 1997; 40: 291-6.
Kоc AN, Gokahmetoglu S, Oguzkaya M. Antifungalsusceptibility testing of yeasts with broth microdilution andE-test methods. ANKEM Derg 1998; 12: 497-502.
Kоc AN, Gokahmetoglu S, Oguzkaya M. Comparison of E testwith the broth microdilution method in susceptibility testingof yeast isolates against four antifungals. Mycoses 2000; 43:293-7.
30. değerlendirilmesi. ANKEM Derg 2001; 15: 670-7.
Evci C, Ener B, Goral G, Akcağlar S. Comparative evaluationof the antifungal susceptibility of Candida isolates from bloodspecimens: results of a study in a tertiary care hospital inBursa, Turkey. Turk J Med Sci 2010; 40: 141-9.
Jaruvongvanich V. Correlation between broth microdilution,E-test and disk diffusion methods for testing antifungalsusceptibility of Candida species isolated from Thai bloodsamples. Asian Biomed 2016; 75.
Barry AL, Pfaller MA, Rennie RP, Fuchs PC, Brown SD.Precision and accuracy of fluconazole susceptibility testingby broth microdilution, E test, and disk diffusion methods.Antimicrob Agents Chemother 2002; 46: 1781-4.
Maxwell MJ, Messer SA, Hollis RJ, Boyken L, Tendolkar S,Diekema DJ, International Fungal Surveillance ParticipantGroup. Evaluation of E test method for determiningfluconazole and voriconazole MICs for 279 clinical isolatesof Candida species infrequently isolated from blood. J ClinMicrobiol 2003; 41: 1087-90.