Mâlikî Mezhebinde Hastalık ve Kusur Sebebiyle Yargısal Boşanma (Tefrîk)

İslâm aile hukukuna göre nikâh akdinin sonlandırılmasında temel yöntem bireysel iradeye dayanan talaktır. Bununla beraber bazı durumlarda bu akdin yargı tarafından sonlandırılmasına ihtiyaç duyulmuştur. Söz konusu durumlar, mezhepler arasında farklı yaklaşımlara sahiptir. Bu çalışmada, Maliki mezhebine göre tefrik sebeplerinden hastalık ve kusur unsurları incelenmiştir. Konuya genel bir bakış açısı sağlama adına, giriş bölümünde tefrîk’in tarifi, mahiyeti ve hukuk sistemi içerisinde yer almasının dayanakları da ele alınmıştır. Hastalık ve kusur diye isimlendirdiğimiz durumlar, kaynaklarda uyûb-ı müştereke, uyûb-ı ricâl ve uyûb-ı nisâ ifadeleri eşliğinde zikredilmektedir. Bu ifadelere uygun olarak, hem erkek hem de kadında bulunan ayıplar (uyub-ı müştereke) “hastalık” başlığı altında, taraflarda bulunan cinsel hastalıklar da “erkekte bulunan kusur (uyub-ı rical)” ve “kadında bulunan kusur (uyub-ı nisa)” başlığı altında değerlendirilmiştir. Taraflarda bulunması söz konusu olan hastalık ve kusurun Mâlikî mezhebinde tefrîk sebebi olarak kabul edilmesinin gerekçeleri üzerinde durulmuş, bu gerekçeler doğrultusunda tıbbi gelişmeler dikkate alınarak günün şartlarına göre değerlendirme yoluna gidilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

: Mâlikî, Tefrîk, Mahkeme, Talak, Hastalık, Hastalık

Judicial Divorce (Tafriq) due to Disease and Defect According to the Mālikī School

The principal method for ending a contract of marriage according to the Islamic family law is the individual divorce. Nevertheless, in some cases, it is needed to put an end to this contract by the court. The cases in question have been approached in different ways by Islamic legal schools. This study is intended to discuss diseases and defects as two legal reasons for tafrīq, i.e. the judicial divorce, in the Māliki school of jurisprudence. With a view to providing an outline of the subject, the introduction shall address the definition and nature of the tafrīq, as well as the grounds for its being included in the legal theory. The cases that are included in the category of disease and defect are referred to as ‘uyūb mushtarakah (defects common to both men and women), ‘uyūb-i rijāl (defects of men) and ‘uyūb-i nisā (defects of women). In keeping with these terms, the defects common to both men and women have been categorized as “diseases” while the sexual defects have been categorized as the “defects of men” and the “defects of women”. The reasons for the disease and defect existing in the parties being considered to be legal grounds for the tafrīq have been investigated, offering an assessment in line with these grounds by taking account of the modern developments in medical sciences. In addition, today’s diseases and defects have been treated, which can count as the tafrīq reason, though they are not mentioned in the classical legal literature.

Keywords:

Mâliqî, Tafrîq, Court, Talaq, Sickness,

PDF

___

Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San’ânî. el-Musannef. Beyrut: el-Mektebetü’l İslâmî, 1983.
Acar, H. İbrahim. “Tefrîk”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: TDV Yayınları, 2011.
Ahmet b. Hanbel. el-Müsned. Thk. Ahmed Muhammed Şâkir. Kâhire: Dârü’l-hadîs, 1995.
Ahmed b. Fâris, Ebû’l-Hüseyn Zekeriya. Makâyisü’l-Lüga. B.y.: İttihâdü Kitabi’l-Arab, 2002.
Akın, Yiğit - Usta, Mustafa Faruk. “Penis protez cerrahisinde komplikasyonlar” Androloji Bülteni. B.y.: y.y, 2016.
Aydın, Mehmet Akif. Osmanlı Aile Hukuku. İstanbul: Klasik Yayınları, 2017.
Bâcî, Ebû’l-Velîd Süleyman b. Halef b. et-Tücibî. el-Münteka Şerhu Muvatta. Kahire: Dâru’l-kütübi’l-ilmiyye, 1332h.
Bağdâdî, Abdulvehhâb. el-Meûne alâ Mezhebi âlimi’l-Medine. Mekke: el-Mektebeü’t-Ticâriyye, ts.
Bilmen, Ömer Nasuhi. Hukuki İslâmiyye ve Istılâhâtı Fıkhiyye Kâmûsu. İstanbul: Enes Sarmaşık Yayınları, ts.
Cezîrî, Abdurrahman. el-Fıkhu ale’l-Mezâhibi’l-Erbe’a. Beyrut: el-Mektebetü’l-Asriyye, 2010.
Cürcânî, Ali b. Muhammed eş-Şerîf. Kitâbü’t-Taʿrîfât. Beyrut: Dârü’n-nefâis, 2012.
Çeri, Özge. Vajinismus Tanısı Alan Kadınlar ve Eşlerinde Temel Bilişsel Şemalar ile Bağlanma Stillerinin İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Ankara, 2009.
Derdîr, Ebü’l-Berekât Ahmed b. Muhammed b. Ahmed. eş-Şerhu’s-Sağîr alâ Akrabi’l-mesâlik ilâ mezhebi’l-İmam Mâlik. Kahire: Dârü’l-maârif, ts.
Desûkî, Şemsüddîn Ebû Abdillâh Muhammed b. Ahmed b. Arafe. Hâşiyetü’d-Desûkî ala’ş-Şerhi’l-Kebîr. B.y.: Dârü İhyâi’l-kütübi’l-arabiyye, ts.
Ebû Dâvud, Süleyman b. el-Eş’as es-Sicistânî. Sünen-i Ebî Dâvud. Beyrut: Dârü’l-Erkam, 1999.
Eren, Kenan. Şizofreni ve Cinsiyet Farklılıkları, Uzmanlık tezi, İstanbul, 2006.
Ğûl, Muhammed Ahmed, el-Kudât, Alâu Ahmed Mahmûd. “Talâku’l-Merîdi’n-Nefsî fi’l-Fıkhi’l-İslamî”. Dirâsât Ulumu’ş-Şerî’a ve’l-Kanûn. Ürdün: el-Câmi’a el-Ürdûniyye, İmâdetü’l-Bahsi’l-İlmî, 46/1 (2019).
Halîl b. İshâk, Ziyâüddîn Ebü’l-Mevedde İbn Mûsâ el-Cündî. Muhtasaru Halîl. Kâhire: Dârü’l-hadîs, 2005.
Hattâb, Ebû Abdillah Muhammed b. Muhammed b. Abdirrahman. Mevâhibu’l-Celîl li Şerhi Muhtasarı Halîl. Riyâd: Dârü’l-âlemi’l-kütüb, 2003.
http://www.iifa-aifi.org/2000.html. Erişim (25.07.2019).
http://www.iifa-aifi.org/1803.html. Erişim (25.07.2019).
https://kurul.diyanet.gov.tr/Cevap-Ara/859/sizofreni-hastasinin-bosamasi-gecerli-midir--kadin-boyle-bir-esten-bosanabilir-mi-. Erişim (25.07.2019).
http://sjd.gov.jo/EchoBusV3.0/SystemAssets/PDFs/AR/AppliedLegislations/a7walsha5seye.pdf. Erişim (25.07.2019).
http://www.dw.com/tr/abdde-ilk-penis-nakliyap%C4%B1ld%C4%B1/a-19261305. Erişim (05.10.2017).
http://www.hurriyet.com.tr/ilk-basarili-penis-nakli-yapildi-28448556. Erişim (05.10.2017).
http://www.muradceltik.com/penis-protezi-ameliyati/. Erişim (11.11.2017).
http://www.tayfunakoz.com/penis-buyutme-ve-uzatma/. Erişim (11.11.2017).
İbn Abdilber, Ebû Ömer Yusuf b. Abdillah b. Muhammed en-Nemerî. el-Kâfî fi fıkhi ehli’l-Medine. Riyâd: Mektebetü’r-Riyad el-Hadîse, 1978.
İbn Âbidin, Muhammed Emîn b. Ömer b. Abdilazîz. Reddü’l-muhtâr alâ Dürri’l-muhtar. Beyrut: Dârü’l-marife, 2015.
İbn Kayyim el-Cevziyye. Zâdü’l-Meâd fi Hedyi Hayri’l-İbâd. Beyrût: Müessesetü’r-risâle, 1998.
İbn Rüşd el-Hafîd, Ebû’l-Velîd Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî. Bidâyetü’l-müctehid ve Nihâyetü’l-muktesid. Beyrut: Dârü İbn Hazm, 2012.
Karafî, Şihâbüddin Ahmed b. İdris b. Abdürrahim. ez-Zahîre. Thk. Muhammed Ebû Hubze. Beyrut: Dârü'l-Garbi'l-İslâmî, 1994.
Karaman, Hayrettin. Mukayeseli İslâm Hukuku. İstanbul: İz Yayıncılık, 2009.
Koçak, Yunus Emre. Erken Boşalması Olan Hastalarda Bilişsel İşlevlerin Hastalığın Şiddeti ile İlişkisi, Uzmanlık tezi, İstanbul, 2009.
Komisyon. Hemşirelik Jinekolojik Hastalıklar. Ankara: Milli Eğitim Bakanlığı, 2013.
Komisyon. Cinsel Yolla Bulaşan Enfeksiyonlar (CYBE/HIV/AIDS). (Katılımcı Kitabı). Ankara: Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, 2009.
Mâlik b. Enes. el-Muvatta. İstanbul: Çağrı Yayınları, 1981.
Merginânî, Burhânuddîn Ebü’l-Hasan Ali b. Ebî Bekir el-Fergânî. el-Hidâye Şerhu Bidâyeti’l-mübtedî. Beyrut: Dârü’l-Erkam, ts.
Nefrâvî, Ahmed b. Ganîm b. Sâlim b. Mehennâ. el-Fevâkihu’d-Devânî alâ Risâle İbn Ebî Zeyd el-Kayravânî. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1997.
Sahnûn, Abdüsselam b. Sa’îd et-Tenûhî. el-Müdevvene ve’l-Muhtelita fi- Furû’i’l-Mâlikiyye. Ürdün: Beytü’l-Efkârı’d-Devliyye, 2009.
Sâvî, Ahmed b. Muhammed. el-Haşiye ale’ş-Şerhi’s-Sağîr (eş-Şerhu’s-Sağîr ile beraber). Kahire: Dâru’l-Marife, ts.
Sıkıllî, Ebû Bekir b. Abdillâh İbn Yûnus. el-Câmi’ li mesâili’l-müdevvene ve’l-muhtelita. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 2012.
Şagfe, Muhammed Beşîr. el-Fıkhu’l-Mâlikî fi sevbihi’l-cedîd. Dimeşk: Dârü’l-kalem, 2011.
Tüsûlî, Ebü’l-Hasen Ali b. Abdisselam. el-Behce fi Şerhi’t-Tuhfe. Beyrut: Dârü’l-kütübi’l-ilmiyye, 1998.
Yavuz, Ruhi. “Şizofreni”. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri (Türkiye’de sık karşılaşılan psikiyatrik hastalıklar Sempozyum Dizisi No: 62) (Mart 2008).