MUĞLA’NIN ÜÇ CAMİSİNDE ASHÂB-I KEHF SEMBOLLERİ

İslam’da kutsal sayılan isimlerin, tarih boyunca kültürümüze ait hat ve tezhip sanatıyla ilgili eserlerde, özellikle dini mimarimizin en önemli unsurlarından olan camilerimizde yer aldığı bilinen bir gerçektir. Osmanlı’dan günümüze cami duvarlarında, lafzatullah ve ism-i nebi ile birlikte dört halifenin ve Ehl-i Beyt üyelerinden Hz. Ali ve iki evladının adlarının yazılması bir gelenek halini almıştır. Ancak Muğla ilinin Menteşe ilçesindeki üç camide –Şahidi Camii, Keyfoturağı Camii ve Çatakbağyaka Köyü Camii- bu isimlerin yanında Ashâb-ı Kehf’in (Yedi Uyurlar) isimleri de yer almaktadır. Camilerde Ashâb-ı Kehf kahramanlarıyla ilgili sembollerin yer alması alışıldık bir durum değildir. Aynı zamanda onların söz konusu camilerde niçin yer aldığıyla ilgili bir açıklama da yoktur. Bununla birlikte Ashâb-ı Kehf isimlerinin bu camilerde yer almasının muhtemel nedenleri arasında, kıssanın İslam’ın kutsal kitabı Kuran’da geçiyor olması ayrıca hikayenin yörede iyi biliniyor ve seviliyor olması sayılabilir. Aynı şekilde Muğla’nın geçmişte önemli bir Mevlevi şehri olması, bu konuda Mevlevilik etkisinin olabileceğini de akla getirmektedir. Dolayısıyla söz edilen camilerde Ashâb-ı Kehf ile ilgili semboller, kıssanın hem Kuran’da ele alınış amacına uygun olarak hem de Mesnevî’de işleniş gayesi doğrultusunda, cemaatin kendi adına ders çıkarması ve yaşamına buna göre yön vermesi için yer almış olmalıdır.

Anahtar Kelimeler:

Ashâb-ı Kehf, Muğla, kıssa, Mesnevi

PDF

___

AÇIKGÖZ, Namık, (2006), “Muğla'da Mevlevilik ve Şahidi”, Mevlâna Mesnevi ve Mevlevihaneler Sempozyumu, Manisa, ss. 85-90
AÇIKGÖZ, Namık, (2008), Şahidi ve Muğla'da Mevlevilik, Muğla
AKPINAR, Ali, (2010) “Tefsirlerde Ashab-ı Kehf”, Türk İslam Kültür ve Medeniyetinde Tarsus, Ankara, ss. 118-140
BAŞ, Mustafa, (2013), “Dinlerde ve Geleneksel Türk İnanışında Dağ Kültü”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13 (1), Adana, ss. 165-179
ÇELİK, Hüseyin, (2017), “Ashab-ı Kehf Kıssası ve İçerdiği Mesajlar”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 6, Sayı: 1, ss. 189-217
ÇIPAN, Mustafa, (1985), Muğlalı İbrahim Şahidi, Hayatı, Edebi Şahsiyeti, Eserleri, Divan ve Gülşen-i Vahdet, (Basılmamış Yüksek Lisans tezi), Ankara
ÇIPAN, Mustafa, (1996), “Konya Mevlana Müzesi Hazine-i Evrak Arşivindeki Belgelere Göre Muğla Mevlevihanesi”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı, 2, Konya, ss. 233-250
ÇIPAN, Mustafa, (2010), “Şahidi İbrahim”, T.D.V.İ.A. c. 38, ss. 273-274
ÇIPAN, Mustafa, (2014), Muğlalı Şahidi Dede, Konya
ERSÖZ, İsmet, (1991), “Ashab-ı Kehf”, T.D.V.İ.A. c. 3, ss. 465-467
EYİCİL, Ahmet, (2005), “Afşin Ashab-ı Kehf”, S.Ü.S.B.E.D. Konya, Sayı:14, ss. 269-287
GUIDI, I. (1920), “Seven Sleepers”, James Hastings (ed), Encyclopedia of Religion and Ethics, c. XI, ss. 427-430
HARMAN, Ömer Faruk, (2000), “İbrahim”, T.D.V.İ.A. c. 21, ss. 266-272
İMAMOĞLU, Ahmet Hilmi, (2005), Muğlalı Şahidi İbrahim Dede Tuhfe-i Şahidi, Muğla
KOÇ, Kemalettin, (2017), Afşin Ashabü’l-Kehf’in Tarihsel Süreci (Ana Kaynaklar ve Arşiv Belgelerine Göre), Nevşehir Hacı Bektaş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), Nevşehir
KONCU, Hanife, (2013), “Bir Ashab-ı Kehf Kıssası: Haza Kıssa-i Ashabü’l-Kehf”, Divan Edebiyatı Araştırmalar Dergisi, İstanbul, ss. 275-318
MEVLANA, Mesnevi, (2001) Çev. Veled İzbudak, MEB. Yayınları, İstanbul
NALÇAKAR Ayfer, Ülger Arif Özgür, (2014), “Muğla'da Bir Çınar "İbrahimŞahidi Dede Hayatı ve Eserleri”, 1. Uluslararası Mevlevîlik ve Şâhidî Sempozyumu, 17 Aralık, Muğla
NEFES Eyüp, GÜN Recep, (2011), “Giresun Çamoluk İlçesi Sarpkaya Köyü’ndeki Ahşap Sütunlu Bektaş Bey Camii”, Vakıflar Dergisi, Sayı 36, Ankara, ss. 137-154
NİZAM, Elif Ayan, (2013), “Divan Şiirinde Bir Telmih Unsuru Olarak Ashâb-ı Kehf”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/13, Ankara, ss. 483-499
ÖNKAŞ, Nilgün Açık, (2012), Muğlalı İbrahim Şahidi, Muğla
PARLAK Sevgi, TANRIKORUR Barihüda (2003), “Kütahya Mevlevihanesi”, T.D.V.İ.A, c. 27, ss. 1-3
RİFAT, Ahmet, (2004) Lugat-ı Tarihiye ve Coğrafiye, c. I, Ankara
SCHMIDT, Claire, (2008), Sleeping Toward Christianity: The Form and Function of The Seven Sleepers Legend in Medieval British Oral Tradition, (A Thesis presented to the Faculty of the Graduate School at the University of Missouri-Columbia), Columbia
SÜMER, Faruk, (1989), Eshabü’l-Kehf (Yedi Uyurlar), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul
ŞAHİN, Harun, (2007), “Mesnevide Ashab-ı Kehf Kıssası ve Tefsiri”, H.Ü.İ.F.D. Temmuz-Aralık Sayı:18, Şanlıurfa, ss. 215-223
ŞENTÜRK, Mustafa, (2013), “Kuran’da Pasif Direniş Öyküsü: Ashab-ı Kehf”, G.Ü.İ.F.D. Gümüşhane, c. 2, Sayı:3, ss. 224-237
TABERİ, Ebû Ca’fer Muhammed Bin Cerir, (2007) ,Tarih-i Taberi, c. 2, Mehmet Faruk Gürtunca (çev.), İstanbul
TANMAN, M. Baha, (1996), “Galata Mevlevihanesi”, T.D.V.İ.A. c. 13, ss. 317-321
TANMAN, M. Baha, (1996), “Yenikapı Mevlevihanesi”, T.D.V.İ.A. c. 43, ss. 463-468
TANRIKORUR, Barihüda, (1996), “Gelibolu Mevlevihanesi”, T.D.V.İ.A. c. 14, ss. 6-8
TANRIKORUR, Barihüda, (2001), “Karahisar Mevlevihanesi”, T.D.V.İ.A. c. 24, ss. 418-421
TANYU, Hikmet, (1973), Dinler Tarihi Araştırmaları, Ankara
YAZIR, Elmalı Muhammed Hamdi, (1982), Hak Dini Kuran Dili, (Eser Neşriyat Dağıtım), c. 5
YAĞCIOĞLU, Songül Aydın, (2015), Ashab-ı Kehf Hikayesi, İstanbul
YILMAZ, Nuran, (2006), “Klasik Türk Şiirinde Ashab-ı Kehf: İslami’nin Mesnevisi Örneği”, Ç.Ü.İ.F.D. Adana, ss. 35-64
e-KayanakAÇIKGÖZ, Namık, (07.07.2015), “Ashab-ı Kehf ve Mugla”, http://www.hamlegazetesi.com.tr/ashab-i-kehf-ve-mugla/, (Erişim Tarihi: 03.11.2018)
AÇIKGÖZ, Namık, (02.07.2013), “Keyfoturağı mı Kehfoturağı mı”, http://www.hamlegazetesi.com.tr/keyf-oturagi-mi-kehf-oturagi-mi/, (Erişim Tarihi: 03.11.2018)
https://kuran-ikerim.org/meal/diyanet/kehf-suresi, (Erişim Tarihi: 03.11.2018)
“Muğla'da devlet vatandaş elele”, (25.07.2005), http://www.internethaber.com/muglada-devlet-vatandas-elele-1136142h.htm. (Erişim Tarihi: 03.11.2018)
“Şahidi Cami”, http://www.mentese.gov.tr/sahidi-cami. (Erişim Tarihi: 03.11.2018)