Fatih AYDEMİR, Ahmet GÖÇEN, İbrahim YILDIRIM

Ortaokul Öğretmenlerinin Merhamet ve Zorbalık Kavramlarına İlişkin Algıları

Merhamet, sıkıntı içerisindeki olana yönelik, vicdanın harekete geçirdiği, acziyeti giderme çabasını içeren fiillerdir. Zorbalık ise güçlü olanın güçsüz olana devamlı ve kasıtlı olarak uyguladığı her türden şiddet eylemidir. Bu araştırmada birbirinin zıddı varsayılan iki kavram ile ilgili öğretmenlerin görüşleri nitel araştırma yöntemlerinden fenomenolojik desen çerçevesinde incelenmiştir. Öğretmenlere “Zorbalık” ve “Merhamet” kavramlarına ilişkin algılarını, bu kavramlarla ilgili gözlemledikleri örnekleri ve bu iki kavram arasındaki ilişki hakkındaki görüşlerini açıklamaları amacıyla yarı yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Dijital ortamda gerçekleştirilen veri toplama işlemi neticesinde 16 öğretmenin verdiği cevaplar içerik analizi ile incelenmiştir. Buna göre öğretmenlerin zorbalık ve merhamet kavramlarını “bir mıknatısın iki kutbu” şeklinde algıladıkları söylenebilir. Öğretmenler merhameti, acıma hissi ile tüm canlıların iyiliğini isteme ve onlara karşı empatik tutum içerisinde olma kapsamında ortaya çıkan bir duygu şeklinde tanımlarken zorbalığı, kişiye yönelik güç dengesizliği içeren, psikolojik ve fiziksel şiddet davranışına maruz bırakma ve kötü muamelede bulunma türlerini kapsayan bir durum olarak tanımlamaktadır. Bu çalışma ile okullarda görülen zorbalık ve mobbing olaylarına farklı bir bakış açısı sunulmuştur. Bu bakış açısı çerçevesinde okullarda zorbalık ile mücadele çerçevesinde geliştirilecek uygulamalarda merhamet kavramının da bir odak noktası olarak gözden kaçırılmaması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Merhamet, Zorbalık, Öğretmen algıları, Nitel araştırma

Secondary School Teachers' Perceptions for the Concepts of Compassion and Bullying

Compassion is the deeds that are directed against the troubled one, sparked by the conscience, and involve the effort to resolve the neediness. Bullying, on the other hand, is any act of violence that the strong perpetually and deliberately inflicts on the weak. In this study, the opinions of teachers about these two concepts, which are considered to be opposite of each other, were examined within the framework of phenomenological design, which is one of the qualitative research methods. A semi-structured interview form was prepared for teachers to explain their perceptions of the concepts of "Bullying" and "Compassion", the examples they observed in relation to these concepts and their views on the relationship between these two concepts. The answers given by the teachers upon data collection process carried out in the digital environment were analyzed with content analysis. Accordingly, it can be said that teachers perceive the concepts of bullying and compassion as "two poles of a magnet". Teachers define compassion as a feeling that emerges within the scope of desiring the well-being of all living things and having an empathetic attitude towards them, and define compassion as a situation that includes the imbalance of power, exposure to psychological and physical violence and maltreatment. With this study, a different perspective is presented to bullying and mobbing events in schools. Within the framework of this perspective, it is suggested that the concept of compassion should be given priority as a focal point in practices that will be developed within the framework of combating bullying in schools.

Keywords:

Compassion, Bullying, Teachers’ perceptions, Qualitative study,

PDF

___

Alper İlhan, S. (2008). İlköğretimde zorbalık. Yüksek Lisans Tezi. Bursa: Uludağ Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Baker, Ö. E. ve Tanrıkulu, İ. (2010). Psychological consequences of cyber bullying experiences among Turkish secondary school children. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 2(2), 2771-2776.
Bellah, R. N., Madsen, R., Sullivan, W. M., Swidler, A., ve Tipton, S. M. (1985). Habits of the heart. Berkeley. Cal., University of California Press.
Besag, V. (1995). Bullies and victims in schools. Philadelphia: Open University Press.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Atıf İndeksi, 1-360.
Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. Siyasal Kitabevi.
Colorosso, B. (2003). The bully, the bullied, and the bystander. New York: Harper Resource.
Eroğlu, Y., Aktepe, E., Akbaba, S., Işık, A., ve Özkorumak, E. (2015). Siber zorbalık ve mağduriyetin yaygınlığının ve risk faktörlerinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(177), 93-107.
Esemen, D. (2015) Anadolu liselerinde çalışan öğretmenlerin mobbing uygulamaları ile ilgili algıları (özel ve devlet okullarının karşılaştırılması). Yüksek lisans tezi, Antalya Üniversitesi, Antalya
Gazali. (1975) Kimya-yı Saadet, Çev. A. Faruk Meyan, Bedir Yayınevi, İstanbul.
Gilbert, P. (2009). Introducing compassion-focused therapy. Advances in psychiatric treatment, 15(3), 199-208.
Guba, E. G. ve Lincoln, Y. S. (1982). Epistemological and methodological bases of naturalistic inquiry. Educational Communication and Technology Journal, 30 (4), 233-252.
İrfaner, S. (2009). Öğrenciler arasında gerçekleşen zorbalık eylemleri ve zorbalık konusunda öğrencilerin, öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin tutum ve görüşleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Kapçı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1-13.
Kepenekçi, Y. K. ve Çınkır, Ş. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34(34), 236-253
Koç, Z. H. (2015). Vicdanın ahlâkî ve teolojik temelleri. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi SBE, Ankara.
Koç, Z. (2006). Lise öğrencilerinin zorbalık düzeylerinin yordanması. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Namie, G. (2003). Workplace bullying: Escalated ıncivilitiy. USA: Ivey Business Juornal.
Organization for Economic Cooperation and Development. (2017). PISA 2015 results (volume III): Students’ well-being. (05.05.2018 tarihinde https://read.oecd-ilibrary.org/education/pisa-2015-results-volume-iii_9789264273856-en#page1 adresinden alınmıştır.)
Olweus, D. (1995). Bullying at school. Oxford: Blackwell Company.
Olweus, D.(1999). Bullying prevention program. Boulder, CO: Center for the Study and Prevention of Violence, Institute of Behavioral Science’’, University of Colorado at Boulder.
Öksüz, Y., Çevik, C. ve Kartal, A. (2012). İlköğretim 4. ve 5. sınıf öğrencileri arasındaki zorbalık olaylarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesi (Rize ili örneği). Turkish Studies - International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7/3, s.1911-1934
Rigby, K. (2003). Consequences of bullying in schools. The Canadian journal of psychiatry, 48(9), 583-590.
Sayar, K. ve Manisalıgil, A. (2014). Merhamet Devrimi: Merhamet dünyamızı nasıl aydınlatabilir? İstanbul: Timaş Yayınları
Shapira, L. B. ve Mongrain, M. (2010). The benefits of self-compassion and optimism exercises for individuals vulnerable to depression. The Journal of Positive Psychology, 5(5), 377-389.
Streubert, H. J. ve Carpenter, D. R. (2011). Qualitative research in nursing. (5th ed.). Philadelphia: Lippincott Williams ve Wilkins.
TDK.http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5bf169934241b0.30410158Erişim tarihi: 18.11.2018
T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı, Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü. (2015). Türkiye’de Kadına Yönelik Aile İçi Şiddet Araştırması. (05.05.2018 tarihinde http://kadininstatusu.aile.gov.tr/data/542950d5369dc32358ee2bba/Ana%20Rapor.pdf adresinden alınmıştır.)
Umutlu, Ç. (2010). Çocuk dostu okul projesi kapsamında olan ve olmayan ilköğretim okulu öğrencilerinin özgüvenleri ile zorbalık eğilimlerinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Ünalmış, U. M. ve Şahin, R. (2012). Şiddete yönelik tutum ve okul zorbalığı. Cumhuriyet Uluslararası Eğitim Dergisi, 1(1), 63-71.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (7. Baskı). Seçkin Yayıncılık
Yıldırım, R. (2012). Akran zorbalığı. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10(2).
Yıldırım, T. (2008). İlköğretim okullarında öğretmen–yönetici ilişkilerinde yıldırma ve etkileri. Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Yurtal, F. ve Cenkseven, F. (2016). İlköğretim okullarında zorbalığın yaygınlığı ve doğası. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(28).