Veli ve Öğrenci Bakış Açısıyla Sorumluluk Değeri

Ailede başlayan değer kazanım süreci okul ile devam etmektedir. Okuldaki değer eğitiminin etkili olabilmesi öğrencilerin ve velilerinin değer eğitimi konusunda bilinçli olmasını gerektirmektedir. Sorumluluk değeri kişinin davranışlarının farkında olması ve sonuçlarını üstlenmesidir. Bu çalışmanın temel amacı, ilkokul öğrencilerinin ve bu öğrenci velilerinin sorumluluk değerine ilişkin algılarını ortaya koymaktır. Bu genel amaç doğrultusunda “Sorumluluk denilince ne anlıyorsunuz?”, “Sorumluluk sahibi insanlar hangi özelliklere sahip olur?”, “Kendinizi sorumluluk sahibi olarak görüyor musunuz?” ve “Sorumluluklarınızı yerine getirdiğinizde ve sorumluluklarınızı yerine getirmediğinizde neler hissedersiniz?” sorularına cevap aranmıştır. Araştırmada nitel araştırma desenlerinden olgubilim kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu, 2019-2020 yılı bahar döneminde Bayburt ilindeki bir ilköğretim okulunda ikinci sınıfta öğrenim gören 20 gönüllü öğrenci ve bu 20 öğrencinin velisi gönüllü katılım sağlayarak oluşturmuştur. Verilerin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel analiz tekniği kullanılmıştır. Araştırmanın bulguları değerlendirildiğinde velilerde aileye karşı sorumluluk, vatandaşlık sorumluluğu, topluma karşı sorumluluk ve görev bilinci olmak üzere dört tema tespit edilmiştir. Öğrencilerde sorumluluk algısı aileye karşı sorumluluk, akademik sorumluluk, çevreye karşı sorumluluk ve görev bilinci olmak üzere dört tema olarak tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Değer, Sorumluluk, Aile

Responsibility Value from Parent and Student Perspective

The value acquisition process that started in the family continues with the school. Students and their parents need to being conscious about value education to keep effective value education in school. The value of responsibility is to be aware of one’s behavior and undertake the results. The main purpose of this study is to reveal primary school students and their parents’ perceptions regarding the value of responsibility. In line with this general purpose “What do you understand when it comes to responsibility?”, “What features does it have responsible people?”, “Do you see yourself as responsible?”, and “What do you feel when you fulfill and do not fulfill your responsibilities?” were sought answer to the questions. Phenomenology, one of the qualitative researches patterns, was used in the research. The study group of the study was formed by the voluntary participation of 20 volunteer students studying in the second grade in Bayburt in the spring term of 2019-2020 and the parents of these 20 students. Semi – structured interview form was used to collected the data. Descriptive analysis was used in the analiysis of the data. When the findings of the research are evaluated, the value of responsibility in parents is determined in four themes: responsibility towards the family, responsibility of citizenship, responsibility towards the society and duty awareness. Perceptions of responsibility in students is determined in four themes: responsibility towards family, academic responsibility, responsibility towards environmental and duty awareness.

Keywords:

Value, Responsibility, Family,

PDF

___

Aktepe, V. (2015). 5. sınıf öğrencilerinin sorumluluk değerinin geliştirilmesine yönelik bir performans görevi uygulaması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23(4), 1511-1534.
Altunok Çal, İ. ve Yeşil, R. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının sorumlu davranma düzeylerini belirleme ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(3), 2415-2431.
Aydın, M. Z. (2013). Sorumluluk. Ankara: Nobel.
Bolay, S. H. (2004). Aşkın değerler buhranı. Değerler ve Eğitimi Uluslararası Sempozyumu, 26-28 Kasım 2004. İstanbul.
Creswell, J. W. (2018). Nitel araştırma yöntemleri: Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. M. Bütün & S. B.
Demir (Ed.). Ankara: Siyasal.
Çetin, F., Çetin, Ş. ve Bingöl, S. (2021). Investigation of values teaching reponsibility perceptions of prospective teachers. International Journal of Curriculum and Instruction, 13(3), 2497-2512.
Çelikkaya, T. ve Kürümlüoğlu, M. (2017). Veliler, öğrenciler ve sosyal bilgiler öğretmenlerinin 2005 programdaki değerlere ilişkin değer hiyerarşileri, gerekçeleri ve önerileri. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 4(8), 243–264. doi: 10.20860/ijoses.33856.
Demir, F. ve Merter, F. (2019). Değer aktarma yaklaşımına göre hayat bilgisi dersinde sorumluluk eğitimi. Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi, 13(29), 20-38. doi: 10.29329/mjer.2019.210.2.
Deveci, H. ve Selanik-Ay, T. (2009). İlköğretim öğrencilerinin günlüklerine göre günlük yaşamda değerler. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(6), 167-181.
Dilmaç, B. (2007). Bir grup fen li̇sesi öğrenci̇si̇ne veri̇len ı̇nsani̇ değer eği̇ti̇mi̇ni̇n ı̇nsani̇ değerler ölçeği̇ ı̇le sınanması (Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
Eyüboğlu, S. ve Cimcoz, M. A. (2019). Platon-Devlet. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Gulec, S. ve Yalcin, A. (2020). The value of responsibility in the point of view of the 5th grade students, International Journal of Educational Methodology, 6(1), 123-133. https://doi.org/10.12973/ijem.6.1.123.
Karakuş, C., Çağlayan, T. K. ve Kartal, A. (2016). İlkokul öğrencilerine göre sorumluluk. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 49(1), 1–19. doi: 10.1501/auebfd.v49i1.2546.
Kiranli-Güngör, S. ve Bostan-Güzel, D. (2017). The education of developing responsibility value. Journal of Education and Training Studies, 5(2), 167-179. doi: http://dx.doi.org/10.11114/jets.v5i2.1361.
Kuçuradi, İ. (2016). İnsan ve değerleri. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu:
Lickona, T. (1991). Educating for character: how our schools can teach respect and responsibility. New York: Bantam Books.
Özerbaş, M. A. ve Gündüz, M. (2014). Sorumluluk değerinde proje tabanlı öğrenmeyle öğretiminin ilköğretim 3. sınıf öğrencilerinin tutumlarına etkisi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(32). 520– 532.
Özen, Y. (2015). Sorumluluk eğitimi. Ankara: Vize.
Resmî Gazete (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu, Sayı: 14574.
Sağlam, H. İ. ve Kaplancı, B. (2020). İlkokul 4. sınıf öğrencilerinin sorumluluk düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(2), 641–649. doi: 10.24106/kefdergi.693440
Selanik-Ay, T. ve Dal, S. (2014). İlköğretim öğrencilerinin yazılı anlatım ürünlerine göre sorumluluk değeri algıları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 78-93.
Schwartz, S. H. (1992). Universals in the content and structure of values: theoretical advances and empirical tests in 20 countries. Advances in Experimental Social Psychology, 25, 1‐65. doi: 10.1016/S0065-2601(08)60281-6
Such, E. ve Walker, R. (2006). Being responsible and responsible beings: Children’s understanding of responsibility, Children & Society, 18(3), 231-242. https://doi.org/10.1002/chi.795
Uzunkol, E. ve Yel, S. (2016). Hayat bilgisi dersinde uygulanan değer eğitimi programının özsaygı, sosyal problem çözme becerisi ve empati üzerine etkisi. Eğitim ve Bilim, 41(183), 267-292. doi: 10.15390/EB.2016.5550
Sapsağlam, Ö. (2017). Okul öncesi dönem çocuklarının değer algılarının çizdikleri resimler ve sözlü anlatımlarına göre incelenmesi: Sorumluluk değeri örneği. Eğitim ve Bilim, 42(189), 287-303. doi: 10.15390/EB.2017.7002
Sezer, A. ve Çoban, O. (2016). Ortaokul öğrencilerinin sorumluluk değeri algıları. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2(1), 22-39. doi: 10.29065/usakead.232420.
Türk Dil Kurumu (TDK). (2018). Değer, [www.tdk.gov.tr)], Erişim tarihi: 21.04.2020.
Ulusoy, K. ve Dilmaç, B. (2018). Değerler eğitimi. Ankara: Pegem Akademi.
Ünlü, İ. (2019). İlkokul öğrencilerinin değer yönelimlerinin ahlaki ikilem hikâyeleriyle incelenmesi: Sorumluluk değeri örneği. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 265-287.
Ünlüer, G. (2012). Sosyal bilgiler dersinde sorumluluk değerinin kazandırılmasına ilişkin veli görüşleri. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi: Teori ve Uygulama, 3(6), 95–116.
Yaman, E. (2016). Değerler eğitimi. Ankara: Akçağ.
Yaman, H. ve Anilan, B. (2021). Values education in science lessons with activities: Responsibility value. Science Education International, 32(3), 237-247. https://doi.org/10.33828/sei.v32.i3.7
Yeşil, R. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin okul öğrenmelerindeki öğrenme sorumluluklarını yerine getirme düzeyleri. Ululararası İnsan Bilimleri Dergisi, 10(1), 1214-1237.
Yeşil, R. (2014). İlköğretim okullarında görev yapan öğretmenlerin sorumluluk eğitimi stratejilerinin incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 282-294.
Yeşil, R. (2015). Lise öğretmenlerinin sorumluluk eğitimi uygulamalarının değerlendirilmesi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 11(2), 630-652.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.