ZİHİN ENGELLİ ÇOCUĞU OLAN AİLELERİN YAŞAM DOYUMLARI, İYİMSERLİK VE PSİKOLOJİK BELİRTİ DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ
Bu araştırmada, zihin engelli çocuğu olan anne babaların yaşam doyumları, iyimserlik ve psikolojik belirti düzeyleri incelenmiş, iyimserlik ve psikolojik belirtilerinin, yaşam doyumunu yordayıp yordamadığı incelenmiştir. Araştırmanın bağımsız değişkenleri iyimserlik düzeyidir. Bağımlı değişkeni ise yaşam doyumdur. Araştırma, 2015-2016 yılları arasında Afyonkarahisar ilindeki engelli çocuk sahibi aileler ile Rehberlik ve Araştırma Merkezine (RAM) başvuran ebeveynler üzerinde gerçekleşmiştir. Bu süreçte toplam 600 veri kaynağına ulaşılmasına rağmen ölçme araçlarındaki ifadeleri eksik cevaplamalardan dolayı toplam 496 ebeveynden alınan veriler analiz edilmiştir. Ebeveynlerin, iyimserlik ve psikolojik belirti düzeylerinin yaşam doyum düzeyini açıklama ve yordama gücünü belirlemek için regresyon analizi yapılmıştır. Araştırmada zihin engelli çocuğa sahip ebeveynlerin iyimserlik ve yaşam doyumu puan ortalamaları arasında anlamlı bir ilişkinin olduğu bulunmuştur. Diğer önemli bir bulgu ise ebeveynlerin psikolojik belirti ve iyimserlik düzeylerinin, yaşam doyumlarını anlamlı düzeyde açıklandığı ve önemli düzeyde yordadığı belirlenmiştir. Ebeveynlerin yaşam doyumlarını artırmaya dönük öncelikli olarak psikolojik belirti düzeylerine ve iyimser olup olmamalarına göre grup rehberliği ve psiko-eğitim programları düzenlenmesi gerektiği önerilmiştir.
INVESTIGATION OF LIFE SATISFACTION OPTIMISM AND PSYCHOLOGICAL SYMPTOM LEVELS OF PARENTS WITH DISABLED CHILDREN
In this study, life satisfaction, optimism and psychological symptom levels of parents with disabled children were examined and it was investigated whether optimism and psychological symptoms predicted life satisfaction or not. Independent variable of the research is optimism level. Dependent variable is life-satisfaction. The study was conducted on parents who have children with disabilities in Afyonkarahisar in 2015-2016, as well as parents who had applied to the Guidance and Research Center (RAM). Despite reaching 600 data sources in total in this process, data gained from 496 parents in total were analyzed because of the lack of answers in the measurement tools. Regression analysis was conducted to explain the level of life satisfaction of the parents' levels of optimism and psychological symptoms, and to determine the predictive power. In this research it was found that parents with mentally handicapped children had a meaningful relationship between optimism and average life satisfaction scores. Another important finding is that psychological symptoms and optimism levels of parents significantly explain and predict the life satisfaction. It has been suggested that group guidance and psycho-education programs should be organized according to the level of psychological symptoms and whether they are optimistic or not in order to increase the life satisfaction of parents.
___
- Abraham, W.T. (2007). Dispositional optimism and pessimism: stability, change, and adaptative recovery
following life event experience. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Iowa State University, Iowa.
- Akandere M., Acar M. ve Baştuğ G. (2009). Zihinsel Ve Fiziksel Engelli Çocuğa Sahip Anne ve Babaların
Yaşam Doyumu ve Umutsuzluk Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
Dergisi (22).
- Akkök, F. (2003). Bayan Perşembeler, Farklı Özelliği Olan Çocuk Anneleri ile Yapılan Psikolojik Danışma
Gruplarının Ardından. İstanbul: Özgür Yayın Dağıtım.
- Alver B. (2003). Çeşitli Kamu Kurum ve Kuruluşlarında Çalışanların Empatik Becerileri, Karar Stratejileri Ve
Psikolojik Belirtileri Arasındaki İlişkiler. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Eğitim
Bilimleri ABD. Erzurum.
- Avşaroğlu S., Deniz E. M. ve Kahraman A. (2005). Teknik Öğretmenlerde Yaşam Doyumu İş Doyumu Ve
Mesleki Tükenmişlik Düzeylerinin İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 116-129
- Aydogan, A.A. (1999). Özürlü Çocuğu Sahip Olan Anne Babaların Umutsuzluk Düzeylerinin Belirlenmesi.
(Yayınlanmamış Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Balcı, S. ve Yılmaz, M. (2002). İyimserlik Ölçeğinin Geçerlilik ve Güvenilirlik Çalışması. On Dokuz Mayıs
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 14, 54-60.
- Benson, H.P. (2007). Children’s Dispositional Optimism And Pessimism: Social And Emotional Outcomes.
(Yayınlanmamış Doktora Tezi), Seattle Pacific University, Seattle
- Brülde, B. (2007). Happiness And The Good Life İntroduction And Conceptual Framework. Journal of
Happiness Studies, 8, 1-14.
- Budak, S. (2000). Psikoloji Sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Burant, C. J. (2006). Optimism/Pessimism As A Mediator of Social Structural Disparities Effects On Physical
Health And Psychological Well-Being: A Longitudinal Study of Hospitalized Elders. (Yayınlanmamış
Doktora Tezi), Case Western Reserve University, Cleveland.
- Cantez, E., İyidoğan, Z. (1990). Oligofren Çocuğa Sahip Ailelerin Psikolojik Sorunları. 5. Ulusal Psikoloji
Kongresi Psikoloji Seminer Dergisi Özel Sayısı. İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
- Chow, H. P. H. (2005). Life Satisfaction Among University Students in A Canadian Prairie City: A Multivariate
Analysis. Social Indicators Research, 70, 139-150.
- Çiftçi, C. (2001). 12-16 Yaş Eğitilebilir Düzeyde Zihinsel Engelli Çocuklarda Beden Eğitimi Ve Spor Derslerinin
Bazı Motorik Özelliklere Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi), Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Dağ, İ. (1990). Kontrol Odağı, Stresle Başa Çıkma Stratejileri Ve Psikolojik Belirti Gösterme İlişkileri.
(Doktora Tezi), Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Dağ, İ. (1991). Belirti Tarama Listesi (SCL–90-R)'nin Üniversite Öğrencileri İçin Güvenirliği ve Geçerliliği.
Ankara: Türk Psikiyatri Dergisi, (2). 5–11.
- Deniz E., Avşaroğlu S. ve Hamarta E. (2004). Psikolojik Danışma Servisine Başvuran Üniversite Öğrencilerinin
Psikolojik Belirti Düzeyleri. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı 1-12
- Derogatis, L.P. Clearly. (1977). Confirmation of The Dimensional Structure of The SCL–90: A Study İn
Construct Validation. Journal of Clinical Psychology, (33). 981–989.
- Diener, E. & Emmons, R. (1985). The İndependence of Positive and Negative Affect. Journal of Personality and
Social Psychology, (47), 71-75
- Diener, E. & Lucas, R.E. (2000). Explaining Differences in Societal Levels of Happines: Relative Standarts,
Need Fullfillment, Culture And Evaluation Theory. Journal of Happiness Studies, (1), 41-78
- Diener, E. & Seligman, M.E.P. (2002). Very Happy People. Psychological Science, 13 (1), 81-84.
- Ellis, A. & Harper, R.A. (2005). Akılcı Yaşam Kılavuzu: Bakış Açınızı Değiştirin, Gördükleriniz ve
Hissettikleriniz Değişecektir. Ankara: HYB.
- Eripek, S. (2005). Zekâ Geriliği. Ankara: Kök Yayıncılık.
- Ersoy, Ö, ve Avcı, N. (2000). Özel Gereksinimi Olan Çocuklar ve Eğitimleri-Özel Eğitim. Gazi Üniversitesi
Mesleki Eğitim Fakültesi Çocuk Gelişimi ve Okul Öncesi Eğitimi Ana Bilim Dalı, İstanbul: Ya-Pa
Yayınları.
- Frish, M. B. (2006). Quality of life therapy: Applying a life satisfaction approach to positive psychology and
cognitive therapy. New Jersey: John Wiley & Sons.
- Gillham J. ve Reivich, K. (2004). Cultivating Optimism in Childhood and Adolescence. Annals of the American
Academy of Political and Social Science, (591), 146-163.
- Güleç, C. (2009). Pozitif ruh Sağlığı. Ankara: Arkadaş Yayıncılık.
- Gültekin, B. (2010). Ruhsal Bozuklukların Önlenmesi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar,2 (4), 583-594.
- Hart, E. ve Hittner B. (1995). Optimism and Pessimism Associations to Coping and Anger Reactivity. Personality
and Individual Differences, (6), 827-839.
- Hocaoğlu, C; Tanrıöver, S;Bilici, M. (2001). “Çıraklık Eğitim Merkezi Öğrencileri ile Ortaöğrenim
Öğrencilerinin Ruhsal Durumları Üzerine Karşılaştırmalı Bir Çalışma”. Ankara: İbni Sina Dergisi. Sayı,
6.
- Işıkhan, V. (2005). Türkiye’de Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Annelerin Sorunları, Ankara: Hacettepe
Üniversitesi Yayınları.
- Jackson, T., Weiss, K. ve Soderlind, A. (2002). The Perception of Goal-Directed Activities of Optimists And
Pessimists: A Personal Projects Analysis. Journal of Psychology, 136 (5), 521-532.
- Karaırmak, Ö. (2007). Investigation of Personal Qualities Contributing to Psyhological Resilience Among
Earthquake Survivors: A Model Testing Study. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Orta Doğu
Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
- Karslıoğlu, E. H. ve N. Yüksel (2007). Obsesif Kompulsif Bozukluğun Nörobiyolojisi. Klinik Psikiyatri, 10 (3),
3-13.
- Kılıç, B. G. (2007). Zekâ Geriliği, Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları. İstanbul: Golden Print.
- Kılıç, M. (1987). Değişik Psikolojik Arazlara Sahip Olan ve Olmayan Öğrencilerin Sorunları. (Yayınlanmamış
Doktora Tezi), Ankara: H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
- Küçüker, S. (1993). Özürlü çocuk ailelerine yönelik psikolojik danışma hizmetleri. Özel Eğitim Dergisi, 1 (3),
23-29.
- Lucas, R. E., Diener, E., & Suh, E. (1996). Discriminant Validity of Well-Being Measures. Journal of Personality
and Social Psychology, 71 (3), 616-62
- Lyubomirsky, S., King, L., & Diener, E. (2005). The Benefits Of Frequent Positive Effect: Does Happiness Lead
To Success. Psychological Bulletin, (131), 803-855.
- Naftali, A. & Vella-Brobrick, D. A. (2008). Studying happiness: Wellbeing interventions and individual
differences. Proceedings of the 10th Australian Conference on Quality of Life, Deaken University, 20
Nov 2008. Retrieved at 10 January 2010 from: http://www.deakin.edu.au/research/ acql/conferences/
abstracts-papers/2008/index.phc
- Norrish, J. & Vella-Brodrick, D. A. (2008). Is The Study Of Happiness A Worthy Scientific Pursuit? Social
Indicators Research, (87), 393-407.
- Okanlı, A., Ekinci, M., Gözüağca, D., Sezgin, S. (2004). Zihinsel Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Yaşadıkları
Psikososyal Sorunlar. Uluslarararası İnsan Bilimleri Dergisi, 1-8
- Özcan, B. (2007), OKB’de Hasta Ve Ailesinin Değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Marmara
Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü
- Özdevecioğlu M. (2003). İş Tatmini ve Yaşam Tatmini Arasındaki İlişkinin Belirlenmesine Yönelik Bir
Araştırma, 11.Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi, Afyon.
- Özer, D. S. (2001). Engelliler İçin Beden Eğitimi ve Spor. Ankara: Nobel.
- Özer, M., Karabulut, Ö. (2003). Yaşlılarda Yaşam Doyumu. Geriatri, 6 (2), 72-74.
- Özşenol F., Işıkhan V., Ünay B., Aydın, İ. (2003). Engelli Çocuğa Sahip Ailelerin Aile İşlevlerinin
Değerlendirilmesi. Gülhane Tıp Dergisi 45 (2), 156-164.
- Parmaksız İ., Avşaroğlu S. (2012). Öğretmen Adaylarının Benlik Saygısı Düzeylerine Göre İyimserlik Ve Stresle
Başaçıkma Stillerinin İncelenmesi. İlköğretim Online, 11 (2), 543-555.
- Prieto,, C. K., Diener, E., Tamir, M., Scollon, C., & Diener, M. (2005). Integrating The Diverse Definitions of
Happiness: A Time-Sequentel Framework of Subjective Well-Being. Journal of Happiness Studies, (6),
261-300.
- Proctor, C. L., Linley P. A., & Maltby J. (2008). Youth Life Satisfaction: A Review of The Literature. Journal of
Happiness Studies, DOI 10.1007/s10902-008-9110-9
- Scheier, M. F. ve Carver, C. S. (2003). Self-Regulatory Processes and Responses to Health Threats: Effects of
Optimism on Well-Being. In J. Suls ve K. Wallston.
- Scheier, M. F., Carver, S. C. ve Bridges, M. W. (1994). Distinguishing Optimism From Neuroticism (and trait
anxiety, delf-mastery and self-esteem): A Reevaluation of The Life Orientation Test. Journal of
Personality and SocialPsychology, 67 (6), 1063 – 1078.
- Selçukoğlu, Z. (2001). Araştırma görevlilerinde tükenmişlik düzeyi ile yalnızlık düzeyi ve yaşam doyumu
arasındaki ilişkinin bazı değişkenler açısından değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans
Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Seligman, M. E. P. (2007). Gerçek Mutluluk, Kalıcı Doyum Potansiyelinizi Geliştirmek İçin Yeni Olumlu
Psikolojinin Kullanılması. Ankara: HYB.
- Seligman, M.E. & Csikszentmihalyi, M. (2000). Positive Psychology: An Introduction. American Psychologist,
55 (1), 5-14
- Sirgy, J. M. & Wu, J. (2007). The Pleasant Life, The Engaged Life and The Meaningful Life: What About The
Balanced Life. Journal of Happiness Studies, DOI 10.1007/s10902-007-9074-1.
- Şimşek, A. (2006). Kavramların Öğretimi, İçerik Türlerine Dayalı Öğretim. Ankara: Nobel Yayıncılık.
- Telman N, Ünsal P. (2004). Çalışan Memnuniyeti. (1. Baskı), İstanbul: Epsilon Yayınevi.
- Tufan, B. (1987). Türkiye'ye Dönen İkinci Kuşak Göçmen İşçi Çocuklarının Psikososyal Durumları. Ankara:
D.P.T Sosyal Planlama Başkanlığı Planlama Dairesi.
- Veenhoven. R. (2000). The four qualities of life, ordering concepts and measures of the good life. Journal Of
Happiness Studies, (1), 1-39
- Vergili, A; Ebru, O. (1998). Yetiştirme Yurdunda Barınan 13–15 Yaş Grubu Ergenler ile Aileleri Yanında
Yaşayan Aynı Yaş Grubu Ergenlerin Psikolojik Belirtilerinin Karşılaştırılması. Gaziantep Erkek
Yetiştirme Yurdu Örneği. Konya: 7. Ulusal Eğitim Bilimleri Kongresi.
- Yanardağ, M. (2001). Zihinsel özürlü ve sağlıklı kadınlarda fiziksel uygunluk düzeylerinin karşılaştırılması.
(Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
- Yavuzer, H. (1994). Ana-Baba ve Çocuk. İstanbul: Remzi Kitabevi.
- Yetim, Ü. (1991) Yaşam Doyumu. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İzmir: Ege Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü
- Yetim, Ü. (2001). Toplumdan Bireye Mutluluk Resimleri. İstanbul: Bağlam.
- Yılmaz, Ş.Y. (2011). Zihinsel engelli çocuklarda salya kontrolünün sağlanmasında oral motor terapinin
etkililiği. (Yüksek Lisans Tezi), Konya: Selçuk Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
- Yörükoğlu, A. (2002). Çocuk Ruh Sağlığı. İstanbul: Özgür Yayınları.
- Yüksel, N. (2001). Ruhsal Hastalıklar. (5.Basım), Ankara: Çizgi Tıp Yayınevi