Emosyonel Yeme, Beş Büyük Kişilik Özellikleri ve Duygu Durum Bozuklukları Belirtileri Arasındaki İlişkiler
Alan yazındaki son araştırmalardan bazıları yeme davranışın fiziki bir açlıktan çok duygularla ilişkili olduğunu vurgulamaktadır. Bu çalışmanın amacı, duygusal olarak tetiklenen yeme davranışı ile duygudurum bozukluğu belirtileri ve kişilik özellikleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Araştırmanın örneklemini 17-25 yaş arası 300 üniversite öğrencisi oluşturmuştur. Ölçme araçları sosyo-demografik formu, Duygusal İştah Anketi, Duygudurum Bozukluğu Anketi ve Büyük Beşli Kişilik Envanteridir. Veriler T-Testleri, korelasyon ve regresyon analizi ile analiz edilmiştir. Sonuçlar, duygudurum bozukluğu belirtileri, bazı duygusal yeme iştah alt boyutları ile bazı Büyük Beşli kişilik özelliklerinin uyumluluk, nevrotiklik, vicdanlılık ve dışa dönük kişilik özelliklerinin değişkenleri arasında anlamlı bir ilişki olduğunu göstermiştir. Duygudurum bozuklukları ile duygusal yeme davranışları arasında ilişki bulgulanmamıştır. Dışa dönüklük, açıklık ve vicdanlılık, sırasıyla olumlu duygudurum iştahı, kaygıya dayalı duygudurum iştahı ve disforik duygudurum iştahının önemli bir belirleyicisidir.
Relationship between Emotional Eating and Big Five Personality Characteristics and Mood Disorder Symptoms
Some recent research indicates that eating behavior is related to emotions rather than physical hunger. The aim ofthis study was to investigate the relationship between emotionally triggered eating behavior and mood disordersymptoms and personality characteristics. The sample of the research consisted of 300 university students between17-25 years old. The measurements are a socio-demographic, Emotional Appetite Questionnaire, Mood DisorderQuestionnaire, and The Big Five Inventory. Data were analyzed performing T-Tests, correlation and regressionanalysis. Results indicated that there is a significant relationship between mood disorder symptoms, some of theemotional eating appetite sub-dimensions and some variables of Big Five personality traits of agreeableness,neuroticism, conscientiousness, and extroversion personality. There was no relationship between mood disordersand emotional eating behaviors. Extroversion, openness, and conscientiousness were significant predictors ofpositive mood appetite, anxiety-based mood appetite, and dysphonic mood appetite.
___
- Allport, G. W. (1961). Pattern and growth in personality. New York: Holt, Rinehart and Winston.
- Amerikan Psikiyatri Birliği. (2014). DSM 5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı. Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
- Annagür, B. (2010). Obezitede çeşitli risk faktörleri ve dürtüsellik. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2(4), 572-582.
- Annagür, B. B., Orhan, F. Ö., Özer, A., Tamam, L. & Erhan, Ç. (2011). Obezitede dürtüsellik ve emosyonel
faktörler: bir ön çalışma. Nöropsikiyatri Arşivi Dergisi, 49, 14-19.
- Arnow, G., Kenardy, J., & Agras, W. S. (1992). Binge eating among the obese: a descriptive study. Journal of
Behavioural Medicine, 15, 155-170.
- Arnow, B., Kenardy, J., & Agras, W. S. (1995). The emotional eating scale: The development of a measure to assess
coping with negative affect by eating. International Journal of Eating Disorders, 18(1), 79-90.
- Artiran, M. (2019). A Cross-Cultural Redefinition of Rational Emotive and Cognitive Behavior Therapy: From the
West to the Middle East. Routledge. New York, USA. doi.org/10.4324/9780429276873
- Atkinson, R. C.., Atkinson, R., Daryl, J. B., Smith, E. E. & Hoeksama, S. N. (2002). Psikolojiye Giriş. (2. baskı).
İstanbul: Arkadaş Yayınları.
- Bazana, P.G. & Stelmack, R. M. (2004). Stability of personality across the life span: a meta-analysis. On the psychology of
personality. Elsevier Ltd.
- Bee, H., & Boyd, D. (2009). Çocuk gelişimi psikolojisi (1. basım). İstanbul: Kaknüs Yayınları.
- Bekker, M. H., Meerendonk, V., & Mollerus, C. (2004). Effects of negative mood induction and impulsivity on selfperceived
emotional eating. International Journal of Eating Disorders, 36, 461-469.
- Blair, A. J., Lewis, L. J., & Boot, D.A. (1990). Does emotional eating interfere with success in attempts at weight
control. Appetite, 15, 151-157.
- Blundell, J.E., Goodson, S., & Halford, J. C. G (2001). Regulation of appetite: role of leptin in signalling systems for
drive and satiety. International Journal of Obesity, 25, 29-S34.
- Bruch, H. (1941). Obesity in childhood and personality development. Obesity Research, 5, 157-161.
- Bruch, H. (1988). Conversations with anorexics. New York: Basic Books.
- Burger, J. M. (2006). Kişilik, Psikoloji Biliminin İnsan Doğası İçin Söyledikleri. Çev. İnan Deniz Erguvan Sarıoğlu)
Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2006, ss. 503-505
- Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. (11.
Baskı). Ankara: Pegem Akademi.
- Canetti, L., Bachar, E. & Berry, E. M. (2002). Food and emotion. Behavioural Processes, 60, 157-164.
- Carver, C. S., & Scheier, M. F. (1996). Perpectives on personality (third edition). Boston: Allyn and Bacon.
- Carver, C. S., Scheier, M. F., & Weintraub, J. K. (1989). Assessing coping strategies: a theoretically based approach. Journal of Personal and Social Psychology, 56, 267-83.
- Cassin, S. E., & Ranson, K. M. (2005). Personality and eating disorders: A decade in review. Clinical Psychology Review,
25, 895-916.
- Chesler, B. E. (2012). Emotional eating: a virtually untreated risk factor for outcome following bariatric surgery.
Scientific World Journal, 10.11000, 365961.
- Costa, P. T., & McCrae, R. (1995). Domains and facets: hierarchical personality assessment using the revised neo
personality inventory, Journal of Personality Assessment, 64(1) , 21-50.
- Çelebi, N., & Uğurlu, B. (2014). Resmi liselerde çalışan öğretmenlerin kişilik özelliklerinin demografik değişkenlere
göre incelenmesi. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 537-569.
- Çetin, F. (2008). Kişilerarası ilişkilerde kendilik algısı, kontrol odağı ve kişilik yapısının çatışma çözme yaklaşımları
üzerine etkileri: uygulamalı bir araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, KHO Savunma Bilimleri Enstitüsü,
Ankara.
- Çokluk, O., Şekercioğlu, G., & Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal Bilimler Için Çok Değişkenli Spss Ve Lisrel Uygulamaları.
Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
- de Kloet, A. D., Pati, D., Wang, L., Hiller, H., Sumners, C., Frazier, C. J., & Krause, E. G. (2013). Angiotensin type
1a receptors in the paraventricular nucleus of the hypothalamus protect against diet-induced obesity. Journal of
Neuroscience, 33(11), 4825-4833.
- Debeuf, T., Verbeken, S., Van Beveren M.L., Nathalie, M., & Caroline, B. (2018). Stress and Eating Behavior: A
Daily Diary Study in Youngsters. Frontiers in Psycholog. Vo. 9, p. 2657
- Demirel, B., Yavuz, K. F., Karadere, M. E., Şafak, E. Y., & Türkçapar, M. H. (2014). Duygusal iştah anketinin türkçe
geçerlik ve güvenilirliği, beden kitle indeksi ve duygusal şemalarla ilişkisi. Bilişsel Davranışçı Psikoterapi ve
Araştırmalar Dergisi, 3, 171-181.
- Elfhag, K., & Morey, L. C. (2008). Personality traits and eating behavior in the obese: poor self-control in emotional
and external eating but personality assets in restrained eating. Eating behaviors, 9(3), 285-293.
- Engler, B. (1985). Personality theories: an introduction. Houghton: Mifflin Company.
- Espina, A. (2003). Alexithymia in parents of daughters with eating disorders, its relationships with
psychopathological and personality variables. Journal of Psychosomatic Research, 55, 553-560.
- Evers, C., Stok, M., Denise, T. & Ridder, D. (2010). Feeding your feelings: emotion regulation strategies and
emotional eating. Personality and Social Psychology Bulletin., 36, 792-804.
- Fassino, S., Amianto, F., Gramaglia, C., Facchini, F., & Daga, A. G. (2004). Temperament and character in eating
disorders: ten years of studies. Eating and Weight Disorders., 9(2), 81-90.
- Fassino, S., Daga, G. A., Piero, A., Leombruni, P., & Rovera, G. G. (2001). Anger and personality in eating disorders.
Journal of Psychosomatic Research, 51, 757-764.
- Fassino, S., Leombruni, P., Piero, A., Daga, G. A., & Rovera, G. G. (2003). Mood, eating attitudes, and anger in
obese women with and without binge eating disorder. Journal of Psychosomatic Research, 54, 559-566.
- Fassino, S., Leombruni, P., Piero, A., Daga, G. A., Amianto, F., Rovera, G., & Rovera, G. G. (2002). Temperament
and character in obese women with and without binge eating disorder. Comprehensive Psychiatry, Vol.43, 431-437.
- Field, A. (2009). Discovering statistics using spss. London: SAGE.
- Ganley, R.M. (1989). Emotion and eating in obesity: a review of the literature. International Journal Of Eating Disorders,
8, 8343-361.
- Geary, N. (2003). A new model of binge eating. International Journal of Eating Disorders., 34, 198-199.
- Gravetter, F., & Wallnau, L. (2014). Essentials Of Statistics For The Behavioral Sciences (8th ed.). Belmont, CA: Wadsworth.
- Greeno, C.G. & Wing, R.R. (1994). Stress-induced eating. Psychological Bulletin,115, 444-464.
- Gülcan, A. & Nedimbal, P. (2014). Genç Yetişkinlerde İyimserliğin Mutluluk ve Yaşam Doyum Üzerindeki Etkisinin
İncelenmesi. Asya Öğretim Dergisi, 2, 41-52.
- Hagan, M.M., Chandler, P.C., Wauford, P.K., Rybak, R.J. & Oswald, .K.D. (2003). The role of palatable food
and hunger as trigger factors in an animal model of stress induced binge eating. International Journal of Eating
Disorders, 34, 183-197.
- Heaven, P. C., Mulligan, K., Merrilees, R., Woods, T., & Fairooz, Y. (2001). Neuroticism and conscientiousness as
predictors of emotional, external, and restrained eating behaviors. The International Journal of Eating
Disorders, (2), 161.
- Hirschfeld, R. M. A, Williams J.B.W & Spitzer, R.L. (2000). Development and validation of a screening instrument
for bipolar spectrum disorder: The Mood Disorder Questionnaire. American Journal of Psychiatry, 157:1873-
1875.
- İbiloğlu, A.O. & Ali Çayköylü, A. (2011). Bipolar-I, bipolar-II ve majör depresif bozuklukta ayrışan sosyodemografik,
klinik ve mizaç özellikleri. Türk Psikiyatri Dergisi, 22 (3), 159-65.
- Kadıoğlu, M., & Ergun, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin yeme tutumu, özetkililik ve etkileyen faktörler. Musbed,
5(2), 96-104.
- Kaplan, H. I., & Kaplan, H. S. (1957). The psychosomatic concept of obesity. Journal of Nervous and Mental Disease,
125, 181-201.
- Kemp, E., Bui, M., & Grier, S. (2011). Eating their feelings: Examining emotional eating in at-risk groups in the
United States. Journal of Consumer Policy, 34(2), 211-229.
- Kesebir, S., Vahip. S., Akdeniz, F., & Yüncü, Z. (2005). Bipolar bozuklukta mizaç ile klinik özelliklerin ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 16(3), 164-169.
- Kıcalı, G. D. (2015). Üniversite öğrencilerine beslenme alışkanlıkları ve yeme bağımlılığının farklı kişilik özellikleri ve
psikiyatrik belirtilerle ilişkisinin incelenmesi. T.C. Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi, yayınlanmamış tez.
- Konuk, Kıran, S., Tamam, L., Karaahmet, E., Aydın, H., & Atık, L. (2007). Duygudurum Bozuklukları Ölçeği’nin
Türkçe uyarlamasının bipolar bozukluk taramasında geçerliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 18(2),147-154.
- Levine, A. S., & Billington, C. J. (1997). Why do we eat? A neural system approach. Annual Review of Nutrution, 17,
597-619.
- Liebert, M. L., & Spiegler, M. D. (1990). Personality strategies and issues. California: Brooks/Cole Publishing Company.
- Lux, V., & Kendler, K.S. (2010). Deconstructing major depression: a validation study of the DSM-IV symptomatic
criteria. Psychological Medicine, 40, 1679-90.
- Macht, M. (1999). Characteristics of eating in anger fear sadness and joy. Appetite, 33, 129-39.
- Macht, M. (2008). How emotions affect eating: A five-way model. Appetite, 50, 1–11.
- Martinez, B., & John, O. (1998). Los cinco grandes across cultures and ethnic groups: multi-trait multimethod
analyses of the big five in Spanish and English. Journal of Personality and Social Psychology,75, 729-750
- McCrone, S., Dennis, K., Tomoyasu, N., & Carroll, J. (2000). A profile of early versus late onset of obesity in
postmenopausal women. Journal of Women's Health & Gender-Based Medicine, 9, 1007-1013.
- Mischel, W. (1993). Introduction to personality (Fifth Edition). Florida: Harcourt Brace Jovanovich College Publishers.
- Mount, M.K., Barrick, M. R., Scullen, S.M. & Rounds, J. (2005). Higher order dimensions of the big five personality
traits and the big six vocational interest types. Personal Psychology, 58, 447–478.
- Nolen-Hoeksema, S. (2004). Abnormal Psychology. New York: The McGraw-Hill Companies.
- Nolan, L. J., Halperin, L. B. & Geliebter, A. (2010). Emotional appetite questionnaire. Construct validity and
relationship with BMI. Appetite, 54, 314–9.
- Oliver, G., & Wardle, J. (1999). Perceived effects of stress on food choice. Physiology & behavior, 66, 511-5.
Ouwens, M. A., van Strien, T., & van der Staak, C. P. F. (2003). Tendency toward overeating and restraint as
predictors of food consumption. Appetite, 40, 291-8.
- Özer, S., Bozkurt, H., Sönmezgöz, E., Bilge, S., Yılmaz, R., & Demir, O. (2014). Obezite Tanılı Çocuklarda Yeme
Davranışının Değerlendirilmesi. Çocuk Dergisi, 14(2), 66-71.
- Özgen, L., Kınacı, B., & Arlı, M. (2012). Ergenlerin yeme tutum ve davranışları. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Dergisi, 45(1), 229-247.
- Özpoyraz, N. (?). Duygudurum bozuklukları. Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi, Psikiyatri Anabilim Dalı Ders
Notları 8.
- Patel, K. A., & Schlundt, D. G. (2001). Impact of moods and social context on eating behavior. Appetite, 36, 111-8.
- Pinna, F., Lai, L., Pirarba, S., Orrù, W., Velluzzi, F., Loviselli, A., & Carpiniello, B. (2011). Obesity, alexithymia and
psychopathology: A casecontrol study. Eating and Weight Disorders, 16, 164-170.
- Podar, I., Hannus, A., & Allik, J. (1999). Personality and affectivity characteristics associated with eating disorders: a
comparison of eating disordered, weight-preoccupied, and normal samples. Journal of Personality Assessment.
73(1):133-47.
- Popper, R., Smits, G., Meiselman, H. L., & Hirsch, E. (1989). Eating in combat: a survey of U.S. Marines. Military
Medicine, 154, 619-23.
- Sayın, A., & Aslan, S. (2005). Duygudurum bozukluklarıi ile huy, karakter ve kişilik ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi,
16(4), 276-283.
- Schmitt, D. P., Allik, J., Mccrea, R. R., & Benet-Martinez, V. (2007). The geographic distribution of big five
personality traits: patterns and profilesof human self-description across 56 Nations, Journal of Cross-Cultural
Psychology, 38(2), 173-212.
- Shugar, G., & Krueger, S. (1995). Aggressive family communication, weight gain, and improved eating attidudes
during systematic family therapy for anorexia nervosa. International Journal of Eating Disorders, 17, 23-31.
- Spindler, A., & Milos, G. (2007). Links between eating disorder symptom severity and psychiatric comorbidity. Eating
Behaviors, 8, 364–373.
- Spoor, S. T., Bekker, M. H.,Van Strien, T. & Van Heck, G. L. ( 2007). Relations between negative affect, coping and
emotional eating. Appetite, 48, 368-76.
- Sutin, A. R., Ferrucci, L., Zonderman, A. B., & Terracciano, A. (2011). Personality and obesity across the adult life
span. Journal of personality and social psychology, 101(3), 579.
- Sümer, N., ve Sümer, H. C. (2005). Beş faktör kişilik özellikleri ölçeği (Yayınlanmamış çalışma).
- Sümer, N., Lajunen, T. & Özkan, T. (2005). Big five personality traits as thedistal predictors of road accident
involvement. Traffic and transport psychology. Elsevier Ltd.
- Tatlılıoğlu, K. (2014). Üniversite öğrencilerinin beş faktör kişilik kuramına göre kişilik özellikleri alt boyutlarının bazı
değişkenlere göre incelenmesi. Tarih Okulu Dergisi, Sayı 17, 939-971.
- Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve spss ile veri analizi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
- Taylor, G. J., Parker, J. D., Bagby, R. M., & Bourke, M. P. (1996). Relationships between alexithymia and
psychological characteristics associated with eating disorders. Journal Of Psychosomatic, 41, 561-8.
- Torres, S., & Nowson, C. (2007). Relationship between stress, eating behavior and obesity. Nutrition, 23 (11), 887-
894.
- Trochim, W. M., & Donnelly, J. P. (2006). The research methods knowledge base (3rd ed.). Cincinnati, OH: Atomic Dog.
- Van Strien, T. & Ouwens, M. A. (2003). Counterregulation in female obese emotional eaters: Schachter, Goldman,
and Gordon's (1968) test of psychosomatic theory revisited. Eating Behaviors, 3, 329-340.
- Van Strien, T., Frijters, J. E. R., Bergers, G. P. A., & Defares, P. B. (1986). The Dutch eating behavior questionnaire
(DEBQ) for assessment of restrained, emotional, and external eating behavior. International Journal of Eating
Disorders, 5(2), 295-315.
- Vanderlinden, J., Grave, R. D., Vandereycken, W., & Noorduin, C. (2001). Which factors do provoke binge eating?
An exploratory study in female students. Eating Behaviors, 2, 79-83.
- Waller, G., & Matoba, M. (1999). Emotional eating and eating psychopathology in nonclinical groups: a crosscultural
comparison of women in Japan and the United Kingdom. Internal Journal of Eating Disorders., 26, 333-40.
- Wallis, D. J., & Hetherington, M. M. (2004). Stress and eating: the effects of ego threat and cognitive demand on
food intake in restrained and emotional eaters. Appetite, 43, 39-46.
- Woodside, Bulik, Thornton, Klump & Tozzi (2004). Personality in men with eating disorders. Journal of Psychosomatic
Research 57, 273-278.
- Zeeck, A., Stelzer, N., Linster, H. W., Joos, A., & Hartmann, A. (2011). Emotion and eating in binge eating disorder
and obesity. European Eating Disorders Review, 19(5), 426-437.