Vergi Ceza Hukukunda “Ne Bis in Idem” İlkesi: Sorumluluk Hükümleri Açısından Farklı Bir Bakış
Tüzel kişilerin idare ve tasfiyesi sırasında işlenen vergi kabahatlerinden doğan vergi cezaları, söz konusu kabahatleri işleyen gerçek kişiler yerine, tüzel kişiler adına kesilmektedir. Bu şekilde tüzel kişi adına kesilen vergi cezalarından tüzel kişilerin kanuni temsilcileri ile limited şirket ortaklarının sorumlulukları bulunmaktadır. Bu sorumluluklar kapsamında bazı kişilere birden fazla vergi cezası kesilebilmektedir. Bu cezalar gerek idari gerekse adli para cezası olabilirken ayrıca hapis cezası da verilebilmektedir. Bu nedenle, bu makalede söz konusu sorumluluk hükümlerinin “ne bis in idem” ilkesine etkileri tartışılmıştır. “Ne bis in idem ilkesi”, bir kişinin aynı eyleminden dolayı birden fazla cezalandırılamayacağını veya yargılanamayacağını anlatmaktadır. “Ne bis in idem ilkesi” ceza hukukunda uygulanabilirken vergi kanunlarımızda maalesef çok fazla dikkate alınmamaktadır. Bu makalede; vergi kabahat ve ceza uygulamalarında özellikle “aynı kişi” kavramı üzerinde durulmuştur. Vergi idaresi tarafından verilen vergi cezalarının “Ne bis in idem ilkesi” kapsamında değerlendirilemeyişini özellikle şahsiyet prensibi kapsamında ele alıp farklı eleştirilerde bulunulmuştur. Yapılan eleştiriler vergi hukukunun lafzına ve ruhuna uygun hale gelmesi için de özellikle diğer disiplinler ile de karşılaştırılarak değerlendirilmiştir. Özellikle konuyla alakalı Vergi Usul Kanunu ve Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un ilgili maddeleri uyarınca irdelenmiştir.
Anahtar Kelimeler:
Ne Bis İn İdem, Vergi Ceza Hukuku, Vergi Kabahati, Vergi Cezalarından Sorumluluk., Vergi Suçu,
“Ne Bis in Idem” Principle in Tax Criminal Law: A Different Look From Liability Provisions
Tax penalties arising from tax misdemeanors committed during the administration and liquidation of legal entities are imposed on legal entities instead of the natural persons who commit these misdemeanors. Legal representatives and limited company partners have responsibilities from the tax penalties imposed on the legal entity. More than one tax penalty can be imposed on some people within the scope of these responsibilities. While these penalties can be both administrative and judicial fines, imprisonment can also be imposed. Hence, in this article, the effects of such liability provisions on the principle of “ne bis in idem” are discussed. The “ne bis in idem principle” states that a person cannot be punished or tried more than once for the same act. In this article, the concept of “the same person” was particularly analyzed in tax misdemeanor and penalty applications. Some criticisms were made concerning the fact that the tax penalties imposed by the tax administration cannot be examined within the scope of the principle of “ne bis in idem”, particularly within the context of the personality principle. In order for the criticisms voiced made to be accordant with the wording and spirit of tax law, comparative evaluations were made with other disciplines. The criticisms made have been evaluated by comparing them with other disciplines, in order to make the tax law compatible with the letter and spirit. In particular, the relevant articles of the Tax Procedure Law and the Law on Collection Procedure of Public Receivables were examined.
Keywords:
Tax criminal law, ne bis in idem, tax crime, tax misdemeanor, liability from tax penalties,
___
- Altaş, S. (2019). Sermaye Şirketlerinin Ortakları ile Kanuni Temsilcilerinin Vergisel Sorumluluğu. Ankara: Seçkin Yayınevi.
- Ataç, A. S. (2018). İHAM İçtihatları Işığında Ne Bis İn İdem İlkesi. Dr. Dr. h.c. Silvia Tellenbach’a Armağan kitabı içinde. Ankara: Seçkin Yayınevi.
- Ataç, A. S. (2010). Türk Hukukunda Kesin Hükmün Önleme Etkisi. (Doktora Tezi). Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Ayaz, E. (2015). Limited Şirketlerde Kanuni Temsilci ve Ortakların Vergisel Sorumlulukları. Ankara: Seçkin Yayınevi.
- Bahçeci, B. (2018). İHAM’ın Vergi Cezalarında Ne Bis İn İdem İçtihadı ile Türk Hukukunun Uyum Sorunu. Türkiye Barolar Birliği Dergisi, 136, 141-166.
- Barlass, T. İ. (2005). Anonim ve Limited Ortaklıklarda Kanuni Temsilcilerin Vergisel Sorumluluğu. (Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Batı, M. (2016). 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu ve 5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu Kapsamında Kaçakçılık Suçu ve Cezai Sorumluluğu. Vergi Dünyası, 421, 21-41.
- Batı, M. (2019). 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun’un İşlevsiz Hükümleri. Vergi Sorunları Dergisi, 369, 112-130.
- Cebeci, Ş. (2018). Türk Ceza Hukuku Bağlamında Ne Bis İn İdem İlkesi. (Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Doğmuş, S. (2020). Türk Vergi Ceza Hukukunda Ne Bis İn İdem İlkesi. Yeditepe Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17(1), 61-122.
- Erdem, F. (1963). Ceza Usulünde Kesin Hüküm. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(20), 37-51.
- Erdem, M. R., Durmuş, T. ve Önok, R. M. (2019). Uluslararası Ceza Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi.
- Geçer, A. E. (2016). Vergi Ceza Hukukunda Non Bis İn İdem İlkesi. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 65(2), 315-348. https://doi.org/10.1501/hukfak_0000001814
- Kaneti, S., Ekmekci, E., Güneş, G. ve Kaşıkçı, M. (2019). Vergi Hukuku. İstanbul: Filiz Kitabevi. Karakoç, Y. (2019). Genel Vergi Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları.
- Öner, E. (2019). Türk Vergi Sistemi. Ankara: Seçkin Yayınevi.
- Özbek, V. Ö., Doğan, K. ve Bacaksız, P. (2019). Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Seçkin Yayınevi.
- Özen, M. (2010). Non Bis İn İdem (Aynı Fiilden Dolayı İki Kez Yargılama Olmaz) İlkesi. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 14(1), 389-417.
- Oktar, S. A. (2018). Vergi Hukuku. (18. Baskı). İstanbul: Yetkin Kitabevi.
- Rençber, A. (2017). Kabahat Genel Teorisi Açısından Vergi Kabahatleri. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
- Serozan, R. (1994). Tüzel Kişiler Özellikle: Dernekler ve Vakıflar (2. Baskı). İstanbul: Filiz Kitabevi.
- Şenyüz, D. (2020). Vergi Ceza Hukuku. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
- Ünver, Y. ve Hakeri, H. (2019). Ceza Muhakemesi Hukuku. Ankara: Adalet Yayınevi.
- Yaltı, B. (2015). İHAM’ın Glantz Kararının Ardından: Kaçakçılıkta Para Cezası ve Hapis Cezası Uygulamasının Non Bis in Idem İlkesine Aykırılığı Üzerine. Vergi Sorunları Dergisi, 317, 85–92.
- Zevkliler, A. (1995). Medeni Hukuk, Giriş ve Başlangıç Hükümleri, Kişiler Hukuku, Aile Hukuku (4. Baskı). Ankara: Savaş Yayıncılık.
- ISSN: 2757-6396
- Başlangıç: 1955
- Yayıncı: İstanbul Üniversitesi
Sayıdaki Diğer Makaleler
Belediye Gelirlerinin Yapısının ve Gelir Artırımı Konusunda Yapısal Kısıtların Değerlendirilmesi
Türkiye’de Emlak Vergi Değerinin Toplu Değerleme Sistemi ile Belirlenmesi
Litürji: Kamu Mallarının/Hizmetlerinin/Harcamalarının Tarihsel ve Antik Bir Kökeni ve Gelişimi
Vergi Ceza Hukukunda “Ne Bis in Idem” İlkesi: Sorumluluk Hükümleri Açısından Farklı Bir Bakış
Kovid-19 Pandemisi Döneminde Maliye Politikaları: G-7 Ülkeleri ve Türkiye Örneği