Murabaha Uygulamasının Türk Vergi Mevzuatı Karşısındaki Durumu: Sorunlar ve Çözüm Önerileri

Bu çalışmada, katılım bankalarının en çok kullandığı fon kullandırma yöntemi olan murabaha ile ilgili katılım bankacılığı faaliyetlerinin yürütülmesinde, vergi mevzuatından kaynaklı sorunların ve vergi mevzuatı ile uyumsuz olduğu düşünülen yönlerin ortaya konulması ve bu sorunlara mevzuat değişikliği dâhil çözüm önerileri getirilmesi amaçlanmaktadır. Çalışmada iki farklı öneri getirilmiştir. Bunların ilki mevcut tek fatura düzeninin yasal mevzuata uygun hale getirilmesi, ikincisi ise mevzuatın uygulamada çift fatura olarak adlandırılan ve fatura sürecine katılım bankasını da dâhil eden uygulama ile uyumlaştırılmasıdır. Bunları mümkün kılmak için her bir kanunla ilgili gerekli olabilecek mevzuat değişikliklerine ilişkin öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

Murabaha, İslami Finans, İslamEkonomisi, Türk Vergi Mevzuatı, Vergi

Murabaha Uygulamasının Türk Vergi Mevzuatı Karşısındaki Durumu: Sorunlar ve Çözüm Önerileri1 Murabaha Practice in the Turkish Tax Legislation: Problems and Solution Proposals

In this study, it is aimed to reveal the problems arising from tax legislation and the aspects that are thought to be incompatible with the tax legislation in the implementation of participation banking activities related to murabaha, which is the most widely used funding method of participation banks, and to propose solutions to these problems including legislative changes. The study proposed two different suggestions. The first of these is to harmonize the existing single invoice scheme with the legal legislation, and the second is to harmonize the legislation with the practice called double invoice in the practice, which includes the participation bank in the invoice process. In order to make these solutions possible, recommendations for possible legislative changes that may be necessary for each law are presented.

Keywords:

Murabaha, Islamic economics, Turkish Tax Legislation, Tax,

PDF

___

Vergi Usul Kanunu, Kanun Numarsı:213, Kabul Tarihi: 04/01/1961, Resmi Gazete Sayısı - Tarihi: 10703 - 10/01/1961

Gelir Vergisi Kanunu, Kanun Numarası:193, Kabul Tarihi: 31/12/1960, Resmi Gazete Sayısı - Tarihi:10700 - 06/01/1961

Katma Değer Vergisi Kanunu, Kanun Numarası: 3065, Kabul Tarihi: 25/10/1984, Resmi Gazete Sayısı - Tarihi: 18563 - 02/11/1984

Gider Vergileri Kanunu, Kanun Numarası: 6802 Kabul Tarihi: 13/07/1956, Resmi Gazete Sayısı - Tarihi

Damga Vergisi Kanunu, Kanun Numarası: 488, Kabul Tarihi: 01/07/1964, Resmi Gazete Sayısı - Tarihi: 11751 - 11/07/1964

Harçlar Kanunu, Kanun Numarası: 492, Kabul Tarihi: 02/07/1964, Resmi Gazete Sayısı - Tarihi: 11756 - 17/07/1964

Türk Borçlar Kanunu, Kanun Numarası: 6098, Kabul Tarihi : 11/1/2011, Resmi Gazete Sayısı - Tarihi: 27836 - 04/02/2011

Bankacılık Kanunu, Kanun Numarası: 5411, Kabul Tarihi: 19/10/2005, Resmi Gazete Sayısı - Tarihi: 25983 (Mük.) - 01/11/2005

Yatırım Ortamının İyileştirilmesi Amacıyla Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, Kanun Numarası: 6728, Kabul Tarihi: 15/7/2016, Resmi Gazete Sayısı - Tarihi: 29796 - 09.08.2016

Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelik, Resmî Gazete Tarihi: 01.11.2006, Resmî Gazete No: 26333

Bankaların Kredi İşlemlerine İlişkin Yönetmelikte Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik, Resmi Gazete Tarihi:25/01/2019, Resmi Gazete No: 30666

Seri No'lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliği, Resmi Gazete Tarihi: 03/04/2007, Resmi Gazete No: 26482

Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Resmi Gazete Tarihi: 02/03/1995 Resmi Gazete No: 22218

Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Resmi Gazete Tarihi: 07/09/1995 Resmi Gazete No: 22397

Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Resmi Gazete Tarihi: 01/07/2003, Resmi Gazete No: 25155

Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Resmi Gazete Tarihi: 04/07/2003, Resmi Gazete No: 25158

Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, Resmi Gazete Tarihi: 03/04/2007, Resmi Gazete No: 26482

Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği, Resmi Gazete Tarihi: 19/01/1996, Resmi Gazete No: 22528

Özelge, Gelir İdaresi Başkanlığı, Tarih: 27/02/2015 Sayı: B.07.1.GİB.4.42.16.01-125[8- 2013/811]-27

Özelge, Gelir İdaresi Başkanlığı, Tarih:23/07/2012, Sayı: B.07.1.GİB.4.55.15.01-2011-KDV- ÖZE-22-275

AAOIFI (2018), Faizsiz Finans Standartları, TKBB Yayınları, Yayın No:10, İstanbul

Aktan, Hamza (1997), “Ticaret Hukukunun Yeni Bazı Problemleri Üzerine İslâm Hukuku Açısından Bir Değerlendirme”, l. Uluslararası İslâm Ticaret Hukukunun Günümüzdeki Meseleleri Kongresi , KOMBAD Yay.

Aktepe, İshak Emin. (2017). Katılım Finans. TKBB Yayınları, Erkam Yayın San. ve Tic. A.Ş.

Aktepe, İshak Emin, Katılım Bankaları ve Murabaha, http://katilimfinansdergisi.com.tr, Erişim Tarihi: 16.01.2019

Arabacı, Hakan, Türk Katılım Bankacılığında Fon Kullandırma Yöntemleri, Bilecik 2015, (Yüksek Lisans Tezi)

Aytaç, Zühtü, Özel Finans Kurumlarının Hukuki Alt Yapısı, Mart 1986, http://dergipark.gov.tr. Erişim Tarihi: 16.01.2019

Bayındır, Abdulaziz, (2016) Ticaret ve Faiz, Süleymaniye Vakfı Yayınları, İstanbul

Bayındır, Servet (2005). İslam Hukuku Penceresinden Faizsiz Bankacılık. İstanbul: Rağbet Yayınları.

Çizakça, Murat (1999). İslam Dünyasında ve Batı’da İş Ortaklıkları Tarihi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.

Günal, Vural (1984). Özel Finans Kurumları. Ankara: Türkiye Bankalar Birliği.

Bulut, Mehmet, İslam Ekonomisi Bir Medeniyet Birikimidir, Albaraka Türk Katılım Bankası 2016, Bereket Dergisi, Sayı:44, Söyleşi: Buğrahan Kırımlı Cebeci. İsmail (2010), Modern İslam Literatüründe Murabaha Tartışmaları, İstanbul (Doktora Tezi)

Cengiz, Selim (2017), Finansal Kiralama İşlemlerinin Mevzuat Boyutu Ve Muhasebe Uygulamaları: TMS 17 ve VUK Kapsamında İncelenmesi, Küresel İktisat ve İşletme Çalışmaları Dergisi, Cilt: 6 Sayı: 11, Syf: 43-56

Ceyhan, İlyas (2016) Katılım Bankalarının Murabaha İşlemlerinde Karşılaştıkları Vergisel Sorunların Değerlendirilmesi, Vergi Dünyası Dergisi, Eylül 2016

Döndüren, Hamdi, Ticaret Rehberi, Erkam Yayınları, İstanbul 2002 Döndüren, Hamdi, Faizsiz bankaların finansman kullandırma yöntemleri, https://katilimdunyasi.com/2016/11/29, Erişim Tarihi: 15.02.2019

Doğan, Sibel (2008), Katılım Bankaları ve Ekonomiye Etkileri: Türkiye Örneği, Kahramanmaraş (Yüksek Lisans Tezi)

Fahran, Ferhat (2016), Vergi Usul Kanunu Muhasebe Uygulamaları ve TFRS/TMS Karşılaştırmaları, Yaklaşım Yay.

Faizsiz Finans Sözlüğü, http://www.tkbb.org.tr. Katılım Bankacılığı Sistemi Çalışma Esasları ve Uygulaması, AlbarakaTürk, https://www.albaraka.com.tr/pdf/Katilim_Bankaciligi_Sistemi_Nedir_.pdf, 25.03.2019

Karaman, Hayrettin, http://www.hayrettinkaraman.net/yazi/hayat/0300.htm, Erişim Tarihi: 25.01.2019

Karaman, Hayrettin (2014), Katılım Bankalarının Mevzuatı Problemli. 30 Mayıs 2014, ttps://www.yenisafak.com/yazarlar/hayrettinkaraman/katilim-bankalari-mevzuati- problemli-54002, Erişim Tarihi: 18.03.2019

Karaman, Hayrettin, Faizsiz Finans Kurumları, http://www.hayrettinkaraman.net/yazi/hayat/0300.htm, Erişim Tarihi: 08.01.2019, 25.01.2019

Maç, Mehmet. KDV-5 ( e-Kitap ). http://www.bdo.com.tr/vergi/kdv.php

Orman, Sabri (2000). Tarih, Uygarlık ve İktisadi Politika Bağlamında Özel Finans Kurumları Türkiye’de Özel Finans Kurumları Teori ve Uygulama, Albaraka Türk Yayınları17. Kültür Kitapları 2, İstanbul

Odabaşı, Mehmet, Katılım Bankaları Tarafından Uygulanan Murabaha Finansmanına Yönelik Bazı Eleştirilere Cevaplar, https://katilimdunyasi.com, Erişim Tarihi: 30.01.2019

Özsoy, M. Şerafettin (2012), Katılım Bankacılığına Giriş, Bilnet Matbaacılık, İstanbul

Tok, Ahmet, Türk Hukukunda Katılım Bankalarının Fon Toplama ve Kullandırma İşlemleri ile Klasik Bankacılık İşlemleri, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul, 2006. Aktaran: Bahadır Özkan, Katılım Bankalarının Fon Toplama ile Fon Kullandırım İşlemleri ve Katılım Bankalarının Finansal Performanslarının Değerlendirilmesi, (Yüksek Lisans Tezi, Bursa 2010)

Topçu, Levent, Katılım Bankacılığı Uygulama Modelleri Nelerdir, Katılım Finans Dergisi, Sayı:9, Eylül - Ekim 2018, Syf:46

Uysal, Ali - Eroğlu, Nurettin (2009), Açıklamalı ve Örnekli Vergi Usul Kanunu, Sözkesen Matbaacılık, Ankara Fahrettin, Yahşi, Özel Finans Kurumlarının Mevzuat Serüveni, http://www.tkbb.org.tr/Documents/KoseYazilari/20130724152628.pdf. Tarihi:16.04.2019 Erişim

Zaim, Sebahattin (200), Türkiye’de Özel Finans Kurumları Teori ve Uygulama, Özel Finans Kurumlarının Sağlıklı Çalışabilmesi için Evvela İnsan Modelinin Oluşması Gerekir, Mülakatı Yapanlar: Osman AKYUZ/Ahmet ERTURK, Albaraka Türk Yayınları, 2000

http://www.bddk.org.tr.

http://www.tdk.gov.tr.

http://www.gib.gov.tr.

http://www.kgk.gov.tr

http://www.tkbb.org.tr.

http://www.mevzuat.gov.tr.

https://islamansiklopedisi.org.tr

http://www.hayrettinkaraman.net. https://www.kuveytturk.com.tr. https://www.turkiyefinans.com.tr. https://www.vakifkatilim.com.tr. https://katilimdunyasi.com