TÜKETİM KÜLTÜRÜ VE VERGİLEME: TÜRKİYE’YE MALİ SOSYOLOJİK BİR BAKIŞ

Günümüz toplumlarında tüketim fiziksel ve sosyal ihtiyaçları karşılamanın ötesine geçerek psikolojik ihtiyaçları da karşılayan bir etkinliğe dönüşmüştür. Bu nedenle statü, kimlik kaygısı, üst sınıflara dahil olma vb. sebeplerle bireylerin tüketim düzeyleri giderek artmaktadır. Kapitalist sistem, tüketim kavramını “özgürlük” olgusuyla özdeşleştirerek, lüks tüketim mallarının miktar ve erişim kolaylıklarını artırarak bu durumu teşvik etmektedir. Bu bağlamda zorunlu tüketimin dışında kalan lüks mallara yönelik bir tüketim kültürü gelişmektedir. Mali sosyoloji, tüketim kültürünün yaygınlaşmasıyla ortaya çıkan kaynak israfı ve yanlış kaynak dağılımı gibi sosyoekonomik sorunların bertaraf edilmesinde devletin vergilerden yararlanabileceğini, diğer bir ifadeyle lüks tüketimi vergilendirerek mükelleflerin davranış değişikliğine yöneltilebileceğini belirtmektedir. Bu çalışma Türkiye’de tüketim kültürü ve lüks tüketime yönelik ilginin olumsuz etkilerini gidermede vergilemeden ne düzeyde yararlanıldığını incelemektedir. Bu bağlamda çalışmada dünyada örnekleri olmasına rağmen Türkiye’de lüks tüketimi vergilemeye dönük ayrı bir lüks vergisi uygulamasının bulunmadığı, tüketimi vergilemede katma değer vergisi ve özel tüketim vergisinden yararlanıldığı, lüks malların tüketiminin vergilendirilmesinde ise özel tüketim vergisinin önemli bir rol oynadığı tespiti yapılmaktadır. Bu durumun vergilemede adalet ilkesini zedeleyici etkisine dikkat çekilerek bunu önleyici düzenlemelere ihtiyaç duyulduğu ifade edilmektedir.

CONSUMPTION CULTURE AND TAXATION: A FISCAL SOCIOLOGICAL PERSPECTIVE TO TURKEY

In today’s societies, consumption overreached meeting physical and social requirements and turned into an activity that also meets psychological needs. Therefore, the consumption levels of individuals are increasing gradually due to status, identity concerrn, inclusion in upper classes, etc. The capitalist system promotes this situation by identifying the concept of consumption with the phenomenon of “freedom” and increasing the quantity and accessibility of luxury consumer goods. In this sense, a consumption culture develops for luxury goods that are excluded from compulsory consumption. Fiscal sociology states that the state can benefit from taxes in eliminating socioeconomic problems such as resource waste and misallocation that arise with the spread of consumption culture, in other words, taxpayers can be directed to change behavior by taxing luxury consumption. This research investigates what level of taxation was utilized, in eliminating negative effects of interest aimed at the consumption culture and luxury consumption in Turkey. In this context, these are determined, although the examples exist in the world, there is no implementation of a luxury tax in taxation of luxury consumption, Value Added Tax and Special Consumption Tax is used in taxation of consumption and also Special Consumption Tax plays an important role in taxation of luxury consumption goods. Drawing attention to the impairing effect of this situation on the principle of justice in taxation, it is expressed that there is a need for regulations to prevent this.

PDF

___

Abuselidze, G. (2012). The Influence of Optimal Tax Burden on Economic Activity and Production Capacity. Intellectual Economics, 6(4)(16), 493-503.
Açıkalın, S. ve Erdoğan, L. (2005). Veblen’ci Gösteriş Amaçlı Tüketim. SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 4(7), 1-18.
Akdoğan, A. (2011). Kamu Maliyesi. 14. Bs. Ankara: Gazi Kitabevi.
Akkaya, Ş. (1988). Adil Vergileme ve Optimal Vergileme Yaklaşımlarına Genel Bakış. İÜ İktisat Fakültesi Mecmuası, 46, 341-354.
Allison, G. M. (2008). A Cross-Cultural Study of Motivation for Consuming Luxuries. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Lincoln Üniversitesi.
Altıntaş, M. and Heischmidt, K. (2018). Gender Differences in SelfIdentity Motives for Luxury Consumption. Journal of Behavioral Studies in Business, 10, 1-26.
Altuntuğ, N. (2010). Geleneksel Tüketim Olgusunun Kırılma Noktası: Yeni Bir Tüketim Paradigmasına ve Tüketici Kimliğine Doğru. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 2(2), 111-118.
Aydın, A. E., Marangoz, M. ve Fırat, A. (2015). Tüketim Kültürü Çalışmaları Üzerine Bir Literatür Taraması. Tüketici ve Tüketim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 23-40.
Aydoğan, F. (2009). Tüketim Kültürünün Gölgesinde Kentler. Marmara
Üniversitesi İİBF Dergisi, 27(2), 203-215. Ayhan, A. (2009).Üniversite Gençliğinde Marka-Tüketim Bağlamında Bilinç-Biliş Düzeyi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2009/1, Sayı:26, 27- 45.
Baba, B. (2018). Luxury Tax: To Be or Not to Be. Erişim Adresi: https:// www.pwc.com/ng/en/assets/pdf/tax-watch-march-2017-luxury%20-tax.pdf Erişim Tarihi: 27.11.2018.
Barlas, E. ve Güney, G. (2017). Üniversite Öğrencilerinin Vergi Bilinç Düzeylerinin ve Fatura Duyarlılıklarının Ölçülmesi. Gaziosmanpaşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, Sayı: 12(2), 177-197.
Başpınar, A. (2009). Tax Law & Turkish Tax System, Republic of Turkey Ministry of Finance Strategy Development Unit, 2009/394, Ankara.
Baudrillard, J. (2008). Tüketim Toplumu. Çeviren: Hazal Deliceçaylı ve Ferda Keskin. 3. Bs. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
Berg, M. (2007). Luxury and Pleasure in Eighteenth-Century Britain. Oxford University Press. Newyork.
Bulutoğlu, K. (1962). Vergi Politikası. İstanbul: Sermet Matbaası.
BUMKO (2018). http://www.bumko.gov.tr/TR,4461/butce-gider-gelirgerceklesmeleri-1924- 2016.html , (Erişim: 16.12.2018).
Csaba, F. F. (2008). Redefining Luxury: A Review Essay. Creative Encounters Working Paper:15, 1- 32.
Çelebi, K. (2012). Mali Sosyoloji Üzerine Denemeler. Ankara: Hermes Yayıncılık.
Dal, E. N. (2017). Tüketim Toplumu ve Tüketim Toplumuna Yöneltilen Eleştiriler Üzerine Bir Tartışma. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(19), 1-21.
Danziger, P. N. (2005). Let Them Eat Cake. Dearborn Trade Publishing
Demirel, S. ve Yegen, C. (2015). Tüketim, Postmodernizm ve Kapitalizm Döngüsü. İlef Dergisi, 2(1), 115-138.
Djankov, S. (2017). United States is Outlier in Tax Trends in Advanced and Large Emerging Economies. PIIE Policy Brief 17-29, 1-10.
Dubois, B., Laurent, G. and Czellar, S. (2001). Consumer Rapport to Luxury: Analyzing Complex and Ambivalent Attitudes. HEC School of Management, Working Paper 736, 1-56.
Durkaya, M. (2015). Türkiye’de Vergi ile Yoksulluk Arasındaki İlişkilere Kuramsal Yaklaşım. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(12), 1-23.
Edizdoğan, N. (1981). Teoride ve Uygulamada Özel Tüketim Vergileri. Bursa: Bursa Üniversitesi Basımevi.
Feyzioğlu, B. (1997). İktidar Virüsü : Ülke Sorunlarının Saydam Analizi. İstanbul: Çağdaş.
Gencel, U. ve Kuru, E. (2012). Vergi Kültürü ve Vergi Politikaları Etkileşimi: Türkiye Değerlendirmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 10(20), 29-60.
Güler, H. ve Toparlak, E. (2018). Türkiye’de Kayıtdışı Ekonominin Vergi Politikalarının Sürdürülebilirliği Üzerindeki Etkisi. İstanbul İktisat Dergisi, 68, 161-179.
Gürsoy, B. (1978). Kamusal Maliye. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal bilimler Fakültesi Yayınları.
Ikeda, S. (2006). A Dynamic Theory of Luxury. International Economic Review, 47(2), 12-14.
Kapferer, J. N. (1997). Managing Luxury Brands. Journal of Brand Management, 4(4), 251- 260.
Karabacak, B. N. (2013). Toplumsal Dayanışmanın Finansman Boyutu: Türkiye’de Sosyal Politikaların Finansmanı Örneği. Çalışma ve Toplum Dergisi, 2, 147-166.
Karaçor, S. ve Erdoğan, M. G. (2017). Reklamlarla İnşa Edilen Farklı Yaşam Tarzları: Turizm Reklamları. Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 15-33.
Kasztalska, A. M. (2017). The Economic Theory of Luxury Goods. International Marketing and Management of Innovations: International Scientific E-Journal, 2, 77-87.
Kaya, K. ve Oğuz, Z. N. (2010). Üniversite Gençliğinin Alışveriş Tercihlerinde Tüketim Kültürünün Rolü. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, 147-164.
Kılıç, Ö. (2018). Türkiye’de Vergi Adaleti. Akademik Bakış Dergisi, 66, 396-411.
Kula, N. (2012). TV Dizileri Yoluyla Yeniden Üretilen Tüketim Kültürü. Tarih Kültür ve Sanat Araştırmaları Dergisi, 1(4), 507-530.
Kurmuş, O. (2009). Bir Bilim Olarak İktisat Tarihinin Doğuşu. İstanbul: Yordam Kitap Basın ve Yayıncılık.
Kurtkan, A. (1968). Metodolojik Bir Deneme Olarak Mali Sosyoloji. İstanbul: İÜ Yayınları.
Köse, G. ve Yeygel Çakır, S. (2016). Sembolik Tüketimin Lüks Markalara Olan İzdüşümü: Louıs Vuıtton Markasının Dergi Reklamlarına Yönelik Bir Analiz. İÜ İletişim Fakültesi Dergisi, 51, 27-48.
Leahy, E., Lyons, S. and Tol, R., S. (2011). The Distributional Effects of Value Added Tax in Ireland. The Economic and Social Review, 42(2), 213–235.
Mcneil, P. ve Riello, G. (2016). Luxury: A Great History. Oxford University Press.
Michman, R. D. and Mazze, E. M. (2006). The Affluent Consumer: Marketing and Selling The Luxury Lifestyle. Library of Congress Cataloging-in-Publication Data.
Miller, E. (1975). Status Goods and Luxury Taxes. The American Journal of Economics and Sociology, 34(2), 141-154.
Nadaroğlu, H.(2000). Kamu Maliyesi Teorisi. 11. Bs. İstanbul: Beta Yayıncılık.
Nar, M. Ş. (2015). Küreselleşmenin Tüketim Kültürü Üzerindeki Etkisi: Teknoloji Tüketimi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(37), 941-954.
Naz, U. and Lohdi, S. (2016). Impact of Customer Self Concept and Life Style on Luxury Goods Purchases: A Case of Females of Karachi. Arabian Journal of Business and Management Review, 6(192), 1-5.
Pinkhasov, M. and Nair, R. J. (2014). Real Luxury: How Luxury Brands Can Create Value for the Long Term. Palgrave Macmillan.
Okonkwo, U. (2007). Luxury Fashion Brandin Trends, Tactics, Tecniques. Palgrave Macmillan.
Ray, A. and Vatan, A. (2018). Rich, Poor and Luxury Trade in Luxury Goods in the World of Income Inequalities. Erişim Adresi: https://www. etsg.org/ETSG2015/Papers/375.pdf Erişim Tarihi: 21.11.2018.
Rhee, S. Y. (2012). A Study on Why Luxury Goods Sell and Their Effects on the Economy. IPEDR, 46(10), 48-53.
Saral Güneş, S. ve Kükrer Aydın, Ö. (2016). Tüketim Kültürü Çerçevesinde Lüks Yaşam Tarzlarının Dekorasyon Dergilerindeki Reklamlarda Sunumu: Home Art Dekorasyon Dergisi Örneği. Journal of Yaşar University, 11(43), 220-239.
Senemoğlu, O. (2017). Tüketim, Tüketim Toplumu ve Tüketim Kültürü: Karşılaştırmalı Bir Analiz. İnsan ve İnsan Dergisi, 4(12), 66-86.
Selen, U. (2018). Biraz İnsaf Ya HU!. Rekabet.net, Erişim adresi: https://www.rekabet.net/makale/biraz-insaf-ya-hu- 56/ , Erişim Tarihi: :21.11.2018.
Seyidoğlu, H. (1999). Ekonomik Terimler Sözlüğü. 2. Bs. İstanbul, Güzem Can Yayınları.
Siverekli Demircan, E. (2003). Vergilerin Ekonomik Büyüme ve Kalkınmaya Etkisi. Erciyes Üniversitesi İİBF Dergisi, 21, 97-116.
Solomon, M., Bamossy, G., Askegaard, S. and Hogg, M. K (2006). Consumer Behaviour a Europen Perspective. Prentice Hall.
Sütütemiz, N. ve Kurnaz, A. (2016). Türkiye’de Farklı Gelir Grupları Açısından Lüks Algısının İncelenmesi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(28), 651-671.
Şener, O. (2006). Kamu Ekonomisi. 8. Bs. İstanbul: Beta yayıncılık.
Şener, O. (2016). Kamu Ekonomisi. 13. Bs. İstanbul Beta Yayıncılık.
Şentürk, Ü. (2012). Tüketim Toplumu Bağlamında Boş Zamanların Kurumsallaştırdığı Bir Mekan: Alışveriş Merkezleri (AVM). Pamukkale Üniversitesi SBE Dergisi, 13, 63-67.
Taş, M. (1992). Türk Vergi Sistemi Üzerine Bir İnceleme. Bursa: Ekin Yayınları.
Tokatlıoğlu, M. ve Selen, U. (2019). Maliye Politikası. 2. Baskı. Bursa: Ekin Yayınları.
Topaloğlu, O. ve Güngör, T. Ö. (2016). Orta Çağdan Günümüze Tüketim Kavramındaki Üslup Değişimleri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(44), 283-287.
Turhan, S. (1993). Vergi Teorisi ve Politikası. İstanbul: Filiz Kitabevi.
Turunen, L. L. M. (2015). Consumers’ Experiences of Luxury-Interpreting the Luxuriousness of a Brand. Journal of Product and Brand Management, 20(6).
Türk, İ. (2015). Kamu Maliyesi. 10. Bs. Ankara: Turhan Yayınları. USCIB, Erişim Adresi: https://www.uscib.org/value-added-tax-rates-vatby-country/ Erişim Tarihi: 21.11.2018.
Yanıklar, C. (2010). Tüketim Kültürü, Kapitalizm ve İnsan İhtiyaçları Arasındaki İlişki Üzerine Bir Tartışma. CÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 34(1), 25-32.
Yaraşır Tülümce, S. ve Özpençe, Ö. (2014). Türkiye’de Özel Tüketim Vergisi ve Cari Açık Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Elektronik Sosyal bilimler Dergisi, 13(49), 280-291.
Yeoman, L. (2010). The Changing Behaviours of Luxury Consumption. Journal of Revenue and Pricing Management, 10(1), 47-50.
YI, JI, Meng Fang, Y. ve Suresh, K. (2013). The Attitude, Motivation Influence People’s Buying Luxury Goods: A Survey of Chinese in China. Journal of Business and Management, 15(3), 15-24.