PERTEK (TUNCELİ) DOLAYININ ÜST KRETASE-TERSİYER JEOLOJİSİ/STRATİGRAFİSİ

Çalışma alanın temel jeolojik birimleri, Paleozoyik-Mesozoyik yaşlı Keban metamorfitleri ve Geç Kretase yaşlı Elazığ magmatitleridir. Bu temel birimler orta Maastrihtiyen'deki son çarpışma ile yanyana gelmişler, yükselerek, erozyona uğramış ve geç Maastrihtiyen-Paleojen yaşlı çökeller için kaynak alanı oluşturmuşlardır. Üst Kretase-Paleojen çökelleri, yaşlarının ve litolojilerinin belirlenebilmesi için sistematik olarak örneklenmiştir. Yeni yaş verilerine ve stratigrafik konumlarına göre denizel birimler Harami, Seske ve Kırkgeçit formasyonlarıdır. Geç Oligosen-Erken Miyosen yaşlı Alibonca formasyonu ile Pliyosen yaşlı Karabakır formasyonu çalışılan alanın diğer birimleridir. Harami formasyonu alt bölümünde kumtaşı ara tabakalı tanetaşı, üst bölümünde beyaz renkli kireçtaşından oluşur ve geç Maastrihtiyen-Tanesiyen yaşlıdır. Seske formasyonu alt bölümünde çakıltaşı üst bölümünde ise bol nummulitli ve ofiyolit kırıntılı karbonat çimentolu kumtaşından oluşur, geç Kuviziyen - erken orta Lütesiyen yaşındadır. Kırkgeçit formasyonu kumtaşı-silttaşı-kireçtaşı ardalanmasından oluşur, erken Bartoniyen-erken Şattiyen yaşlıdır. Alibonca formasyonu en alt bölümünde çakıltaşı, orta bölümünde resifal kireçtaşı ve üst bölümünde ise algli kireçtaşı ara tabakalı killi kireçtaşından oluşur ve geç Şattiyen-orta Burdigaliyen yaşındadır. Karabakır formasyonu Pliyosen yaşlı; çakıltaşı-çamurtaşı ve lokal olarak piroklastiklerle lav ara seviyelerinden oluşur. Pertek Andezit Üyesi ve Bazalt üyesi Karabakır formasyonunun sedimanter litolojileriyle yanal ve düşey yönde geçişlidir. Birimi yaşlandıracak veri yoktur, ancak litostratigrafik konumuna göre Pliyosen yaşında olduğu varsayılmıştır. Çalışma alanında Geç Kretase, Erken Eosen, orta-geç Lütesiyen, Orta?-Geç Miyosen ve en Geç Pliyosen sırasında makrotektonik olaylar yaşanmıştır. Son tektonik dönem sırasında, D-GD sunda DAF tarafından sınırlandırılan Anadolu plakası batıya doğru hareket etmeye başlamıştır, çalışılan alanda ise sağ-yanal doğrultu atımlı Pertek fayı aktivite kazanmıştır.

THE GEOLOGY OF UPPER CRETACEOUS-TERTIARY SEQUENCES IN THE VICINITY of PERTEK (TUNCELI)

The basement units of the studied region are Paleozoic-Mesozoic Keban metamorphic and Upper Cretaceous Elazığ magmatics. As a result of tectonic events caused by final collision in Middle Maastrichtian, all these basement units were juxtaposed, uplifted, eroded and acted as source areas for the Upper Cretaceous-Paleogene basins. Upper Cretaceous-Paleogene units were sampled systematically in order to determine their ages and lithologies. These marine units were identified as Harami, Seske and Kırkgeçit formations based on new age data and their stratigraphic positions. Other units of the study area are Upper Oligocene-Lower Miocene Alibonca formation and Pliyosen Karabakır formation. Harami formation, late Maastrictian-Thanetian in age, comprises grainstone with sandstone intercalation at the base and white colored marble-like limestone at the upper part. Seske formation late Cuisian - early middle Lutetian aged consists of pebblestone, including pebbles from Elazığ magmatics and Harami formation. The upper part of the unit comprises carbonate cemented sandstone with plenty of nummulites and ophiolitic fragments. Kırkgeçit formation, early Bartonian-early Chattian in age, comprises sandstone-siltstone-limestone intercalation. Alibonca formation, Late Oligocene-Early Miocene in age, consists of pebblestone at the lowest part, reefal limestone in the middle and clayey limestone with limestone interlayers in the upper part of the sequence. Karabakır formation is consists of pebblestone-mudstone and locally pyroclastic rocks and lava intercalations. Volcanites comprise basalt with sedimentary interbeds and pyroclastics. It has lateral and vertical transitions with the sedimantary lithologies of Karabakır formation. There are no data to date the formation; however, based on its stratigraphical position and its lateral equivalents, it is assumed to be Pliocene. In the studied area, macrotectonic events were experienced during the Maastrictian, Early Eocene, Middle Eocene (middle-upper Lutetian), Middle Oligocene, Middle?-Upper Miocene and Latest Pliocene. During the last deformation phase, the Anatolian plate began moving westward which is bounded in the E.SE by the East Anatolin Fault. In the study area Pertek fault started to move as a rigth-lateral strike-slip fault.

PDF

___

Akay, E., Erkan, E., Ünay, E. 1989. Muş Tersiyer havzasının stratigrafisi, Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 109, 59-76.
Aksoy, E. 1994. Pertek (Tunceli) çevresinin jeolojik özellikleri, F.Ü. Fen ve Müh. Bilimleri Dergisi, 6(2), 1-18.
Aksoy, E., Türkmen, İ., Turan, M., Meriç, E. 1999. Harami formasyonunun (Üst Kampaniyen-Maastrihtiyen) stratigrafik konumu ve çökel ortamıyla ilgili yeni bulgular, Elazığ güneyi, TPJD Bülteni, 11(1), 1-15.
Aktaş, G., Robertson, A.H.F. 1984. The Maden Complex, SE Turkey: evolution of a Neotethyan continental margin. In:, Dixon, J.E., Robertson, A.H.F. (eds). The Geological Evolution of the Eastern Mediterranean. Geol. Soc. London, Spec. Publ., 17, 375-402.
Aktaş, G., Robertson, A.H.F. 1990. Tectonic evolution of the Tehys suture zone in SE Turkey: evidence from the petrology and geochemistry of Late Cretaceous and Middle Eocene extrusive, In Ophiolites oceanic crustal analogues, (Edited by Moores, E.M., Panayiotou, A and Xenophontos), Proceeding of the International Symposium "Trodos 1987", Nicosia, Cyprus, Cyprus Geological Survey Department, 311-328.
Asutay, H.J. 1988. Baskil (Elazığ) çevresinin jeolojisi ve Baskil magmatitlerinin petrolojisi, Maden Tetkik ve Arama Dergisi, s., 107.
Arger, J., Mitchell, J., Westaway, R. 2000. Neogene and Quaternary volcanism of South-Eastern Turkey, Bozkurt, E.. Winchester, J.A. Piper, J.D.A. (Eds), Tectonics and Magmatism of Turkey and Surrounding Area, Geological Socity of London, Special Publications, 173, 459-487.
Avşar, N. 1991. Elazığ Bölgesinde Nummulites fabianii (Prever) Grubunun (Nummulites Ex gr. fabianii) varlığı ive ilgili foraminiferler, Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 112, 155-160.
Avşar, N. 1996. Inner Platform sediments with Praebullaveolina afyonica Sirel and Acar around Elazığ Region (E. Turkey), Bull.Min.Res.Expl, 118, 9-14.
Beyarslan, M., Bingöl, A.F. 1996. Kömürhan ofiyolit biriminin petrografik ve petrolojik incelenmesi, F.Ü. Fen ve Müh. Bilimleri Dergisi, 8(2), 1-16.
Beyarslan, M., Bingöl, A.F. 2000. Petrology of a suprasubduction zone ophiolite (Elazığ, Turkey), Canadian Journal Earth Science, 37, 1411-1423.
Bingöl. A.F. 1984. Geology of the Elazığ Area in the Eastern Taurus Regıon: in the Geology of the Taurus Belt; International Symposium Proceedings, O. Tekeli and M.C. Göncüoğlu (eds.), 209-216, MTA, Ankara.
Bingöl, A.F. 1988. Petrographical and petrological features of the intrusive rocks of Yüksekova Complex in the Elazığ region (Eastern Taurus-Turkey), Journal of Fırat Univ., 3(2), 1-17.
Demir, T., Seyrek, A., Guillou, H., Scalliet, S., Westaway, R., Bridgland, D. 2009. Preservation by basalt of a staircase of latest Pliocene terraces of the River Murat in Eastern Yurkey: Evidence for rapid uplift of the Eatern Anatolian Plateau, Global and Planetary Change 68, 254-269.
Demirtaşlı, E.. Pisoni, C. 1965. Ahlat-Adilcevaz bölgesinin jeolojisi (Van gölü kuzeyi), MTA Dergisi, 64, 22- 23, Ankara.
Erdoğan, B. 1982. Ergani-Maden yöresindeki güneydoğu Anadolu ofiyolit kuşağının jeolojisi ve volkanik kayaları, TJK Bült., 25(1), 49-60.
Erdoğan, T. 1975. Gölbaşı yöresinin jeolojisi, TPAO Raporu, Arşiv No, 229, 18 s.
Hall, R. 1976. Ophiolite emplacement and the evolution of the Taurus suture zone, South-east Turkey, Geological Socity of America Bulletin, 87, 1078- 1088.
Hempton, M.R. 1984. Results of detailed mapping near Lake Hazar, in: O. Tekeli and M.C. Göncüoğlu (eds.), Geology of the Taurus Belt; International Symposıum Proceedings, 223-228, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Hempton, M.R. 1985. Structural and deformation history of the Bitlis suture near Lake Hazar, Southeast Turkey, Geol. Soc. of Amer. Bull., 96, 233-243.
Hempton, M.R., Savcı. G. 1982. Petrological and structural features of the Elazığ Complex: Bull. Geol. Soc. Turkey, 25/2, 143-150.
Herece, E. 2008. Atlas of East Anatolıan Fault, General Dırectorate of Mıneral Research and Exploratıon, Specıal Publication Serıes-13, 359 pp, 13 appendices as separate maps. Herece, E. 2014. Pertek Fayı, 67. Türkiye Jeoloji Kurultayı, Bildiri Özleri, s. 648.
Herece, E. 2016. Altınkuşak (Elazığ) ile Pertek (Tunceli) arasının Jeolojisi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Derleme Rapor No. 11907, Ankara (yayımlanmamış).
Herece, E., Akay, E., Küçümen, Ö., Sarıaslan, M. 1992. Elazığ-Sivrice-Palu dolayının jeolojisi, k (Elazığ) ile Pertek (Tunceli) arasının Jeolojisi, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Rapor No. 9634, Ankara (yayımlanmamış).
İnceöz, M. 1996. Elazığ yakın kuzeyinde Harami Formasyonu'nun (Üst Maastrihtiyen) stratigrafisi ve çökelme ortamları, Türkiye Petrol Jeologları Derneği Bülteni, 8(1), 130-136.
Ketin, İ. 1946. Elazığ-Palu ve Pertek yörelerinin jeolojik etüdüne ait rapor, Maden Tetkik ve Arama Ens., Rapor No. 1708, Ankara (yayımlanmamış).
Kipman, E. 1976. Keban'ın jeolojisi ve volkanitlerinin petrolojisi, PhD Thesis, İstanbul Üniversitesi, İstanbul, Turkey, 91 pp.
Kipman, E. 1981. Keban'ın jeolojisi ve Keban şaryajı, İ.Ü, Yerbilimleri Dergisi, 1(1/2), 75-81, İstanbul. Naz, H., 1979. Elazığ-Palu dolayının jeolojisi, TPAO Raporu, 1360, (yayımlanmamış).
Ozaner, H., Arpat, E., Ergintav, S., Doğru, A., Cakmak, R., Turgut, B., Doğan. U. 2010.
Kinematics of the eastern part of the North Anatolian Fault Zone, Journal of Geodynamics, 49, 141-150.
Özgül, N. 1976. Torosların bazı temel jeoloji özellikleri, TJK Bült., 19(1), 65-78.
Özgül, N., Turşucu, A. 1984. Stratigraphy of the Mesozoic carbonate sequence of the Munzur Mountain : In: O. Tekeli and M.C. Göncüoğlu (eds.), Geology of the Taurus Belt; International Symposıum Proceedings, 173-180, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Parlak, O., Rızaoğlu, T., Bağcı, U., Karaoğlan, F., Höck, V. 2009. Tectonic significance of the gepchemistry and petrology of ophiolites in southeast Anatolia, Turkey, Tectonoophysics, 473, 173-187.
Pearce, J.A., Bender, JF., De Song, S.E, Kidd, W.S.F., Low, P.F., Şaroğlu, F., Yılmaz, Y., Moorbath, S., Mitchell, J.J. 1990. Genesis of collision volcanism in eastern Anatolia, Turkey, Jour. Volcanol., Geothermal Res., 44, 189-229.
Perinçek, D. 1979. The Geology of Hazro-Korudağ-Çüngüş- Maden-Ergani-Hazar-Elazığ-Malatya area: Guide Book, TJK yayını, 33s.
Poyraz, N. 1988. İspendere-Kömürhan (Malatya) ofiyolitlerinin jeolojisi ve petrografisi: Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, 151 s. (yayımlanmamış).
Robertson, A.H.F. 2000. Mesozoic-Tertiary tectonicsedimentary evolution of a South Tethyan oceanic basin and its margins in southern Turkey, In: Bozkurt, E., Winchester, J.A, Piper, J.D.A. (Eds), Tectonic and magmatism in Turkey and the surrounding area, Geol., Soc., London, Spec., Pub., 173, 97-138.
Robertson, A.H.F. 2002. Overwiev of the genesis and emplacement of Mesozoic ophiolites in the Eastern Mediterranean Tethyan region, Lithos, 65, 1-67.
Robertson, A.H.F., Parlak, O., Rızaoğlu, T., Ünlügenç, Ü., İnan, N., Taşlı, K., Ustaömer, T. 2007. Tectonic evolution of the South Tethyan ocean: evidence from the Eastern Taurus Mountain (Elazığ region, SE Turkey), In: Ries, A.C, Butler, R.W.H. and Graham, R.H. (Eds), Deformation of the Continental Crust: The Legacy of Mike Coward, Geological Society, London, Special Publications, 272, 231-270.
Sanver, M., 1968. A palaeomagmatic study of Quaternary volcanic rocks from Turkey, Physics of the Earth and Planetary Interiors 1, 403-421.
Seyrek, A., Westaway, R., Pringle, M., Yurtmen, S., Demir, T., Rowbotham, G. 2008. Timing of the Quternary Elazğ volcanism, Eastern Turkey, and its significance for constraining landscpace evolution and surface uplift, Turkish Journal of Earth Science 17, 497-541.
Soyutürk, N. 1973. Murat baseni jeolojisi ve hidrokarbon imkanları, TPAO Arama Grubu, Rapor No. 791 (yayımlanmamış).
Tolun, N. 1955. Elazığ-Keban-Çemişkezek ve Pertek bölgesinin jeolojik etüdü, Maden Tetkik ve Arama Enstitüsü Derleme Rapor No. 2227, Ankara (yayımlanmamış).
Turan, M., Bingöl, A.F.1991. Kovancılar-Baskil (Elazığ) arası bölgenin tektonostratigrafik özellikleri, Çukurova Üniversitesi, Ahmet Acar Simpozyumu Bildiriler Kitabı, 213-227.
Turan, M., Aksoy, E., Bingöl, A.F. 1995. Doğu Toroslar'ın jeodinamik evriminin Elazığ civarındaki özellikleri, Fırat Üniversitesi, Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 7(2), 177-199.
Türkecan, A. 1991. Muş yöresindeki Pliyosen yaşlı volkanitlerin petrolojisi, Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 112, 85-102.
Türkmen, İ., İnceöz, M., Aksoy, E., Kaya, M. 2001. Elazığ yöresinin Eosen stratigrafisi ve paleocoğrafyası ile ilgili yeni bulgular, Yerbilimleri, 24, 81-95.
Yazgan, E. 1981. Doğu Toroslarda etkin bir Paleo-kıta kenarı etüdü (Üst Kretase-Orta Eosen): Yerbilimleri, 7, 83- 104.
Yazgan, E. 1983. A geotraverse between the Arabian platform and the Munzur nappes. Int. Symp., On the Geology of the Taurus Belt, Field Guide Book, Excursion, Ankara.
Yazgan, E. 1984. Geodynamics Evolution of the Eastern Taurus Region: In: O. Tekeli and M.C. Göncüoğlu (eds.), Geology of the Taurus Belt; International Symposıum Proceedings, 199-208, Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü Ankara.
Yazgan, E., Asutay, H.J. 1981. Definition of structural units located between Arabian platform and Munzur Mountains and their significance in the geodynamic evolution of the area, 35th Congress of the Geological Society of Turkey, abstract, 44-55.
Yazgan, E., Chessex, R., 1991. Geology and Tectonic Evolution of the Southeastern Taurides in the region of Malatya, Türkiye Petrol Jeologları Derneği Bülteni, 3(1), 1-42.
Yılmaz, Y., Şaroğlu, F., Güner, Y. 1987. Initation of the neomagmatism in East Anatolia, Tectonophysics, 134, 177-199.
Yılmaz, Y., Yiğitbaş, E., Genç, S.C., 1993. Ophiolitic and metamorphic assemblages of South-East Anatolia and their signifacance in the geological evolution of the orogenic belt, Publication of Istanbul Teknik Üniversitesi, Maden Fakültesi, 12, 1280-1297.
Yu-Chin Lin, Sun-Lin Chung, Bingöl, A.F., Beyarslan, M., Hao-Yang, Lee, Jin-Hui Yang. 2015. Petrogenesis of Late Cretaceous Elazig Magmatic rocks from SE Turkey: New age and geochemical and Sr-Nd-Hf isotopic constraints, Goldschmidt 2015.