Tahir EMRE, Hasan SÖZBİLİR

2818

Küçük Menderes Grabeni doğu ucundaki andezitlerin (Başova-Kiraz/İzmir) jeolojisi, petrografisi ve jeokimyası

Küçük Menderes Grabeni'nin doğu ucunda yer alan çalışma alanında, temeli oluşturan Menderes Masifi kayalarını kesen ve Başova Andezitleri olarak adlandırılan volkanik kayalar; Kiraz (izmir) ilçesinin kuzeydoğusu, doğusu ve güneydoğusunda, sırasıyla Başova, Karaburç ve Yenişehir yakınlarında yüzlek verir. Oldukça küçük alanlar kaplayan bu yüzlekler, KD-GB uzanımlı bir hat boyunca dizilir. Başova ve Karaburç'un pembe ve gri renk­li andezitik kayaları, çoğunlukla hipokristalen porfirik, yer yer hyalopilitik dokudadır. Başlıca, andezin, homblend, piroksen, biyotit, kuvars ve opak mineral içeren bu kayaların hamuru, cam ve mikrolitlerden oluşur. Yenişehir'deki, koyu gri, yeşilimsi gri renkli, ince taneli bazaltik andezitlerde, makroskobik olarak plajiyoklaz ve piroksen fenokristalleri seçilebilir. Hipokristalen porfirik dokudaki kayaların ana felsik minerali plajiyoklaz, ana mafik mine­rali piroksendir. Hamur mikrolitiktir. Belirgin bir yönlenme göstermeyen mikrolitler, yer yer bazı fenokristallerin etrafını çevrelemiş olarak gözlenir. Yarı-alkali ve kalk-alkali karakterli bu volkanitler; dayk, lav, piroklastit ve volka­nik breş şeklinde yüzeye ulaşmıştır, iz element değişim diyagramında, kayaçların tümünde, büyük iyon yarı çaplı elementlerde zenginleşme, yüksek çekim alanlı elementlerde fakirleşme karakteristiktir, incelenen volkanitlerin iz element ve ender toprak element değişim diyagramları, genel olarak, kalkalkali yay volkanitlerinin ya da orojenik volkanitlerin desenine benzer. Yaş tayini (40Ar/39Ar) sonuçlarına göre, Başova'dan alınan örnekler 14,7±0,1 My, Yenişehir'den alınanlar ise 14,3±0,1 My yaşındadır. Yarı-alkali ve kalk-alkali karakterli bu volkanizma; dayk, lav, piroklastit ve volkanik breş şeklinde yüzeye ulaşmıştır. Birbirine çok yakın mesafelerde yüzlek veren ve araların­da çok az yaş farkı olan bu volkanitlerin iz element dağılımları, benzer kaynaktan türediklerine işaret etmektedir.

PDF

___

  • Akyürek, B. ve Soysal, Y.,1978, Kırkağaç-Soma (Manisa), Savaştepe, Korucu, Ayvalık (Balıkesir)-Bergama (İzmir) civarının Jeolojisi. MTA Rap.No:6432 Ankara (yayımlanmamış).
  • ____ve ____ 1980, Biga Yarımadası ve güneyinin 1/100.000 ölçekli kompilasyonu. MTA rap no: 9440. Ankara, (yayımlanmamış).
  • Bingöl, E., 1968, Contribution a letude geologique de la partie centrale et Sud - Est du massif de Kazdağ (Turquie): Doktara Tezi, Nancy Univ., Fransa, 189 s. (yayımlanmamış).
  • Bingöl, E., Akyürek, B. ve Korkmazer, B., 1973, Biga Yarımadasının jeolojisi ve Karakaya for masyonunun bazı özellikleri: cumhuriyetin 50. yılı yer bilimleri kongresi tebliğleri. MTA Enstitüsü, 70-77, Ankara.
  • Cas, R.A.F, 2001, Volcanic processes, products and successions shortcourse: modern and ancient systems, 61s. Metu, Ankara
  • Ercan, T. ve Günay, E., 1984, Kuzeybatı Anadolu, Trakya ve Ege adalarındaki Oligo-Miyosen yaşlı volkanizmanın gözden geçirilişi: Türkiye Jeoloji Kurultayı Bült., 5, 119-139.
  • ____, Ergül, E., Akçaören, F., Çetin, A., Granit, S. ve Asutay, J., 1990, Balıkesir-Bandırma arasının jeolojisi, Tersiyer volkanizmasının petrolojisi ve bölgesel yayılımı: MTA Derg., 110, 113-130.).
  • ____, Satır, M., Steinitz, G., Dora, A., Sarıfakıoğlu, E., Adis, C, Walter, H.J. ve Yıldırım, T, 1995, Biga Yarımadası ile Gökçeada Bozcaada ve Tavşan adalarındaki (KB Anadolu) Tersiyer Volkanizmasının.özellikleri: MTA Derg., 117, 55-86.
  • Ercan, T., Türkecan, A., Guillou, H., Satır, M., Sevin, D. ve Şaroğlu, R, 1998. Marmara Denizi çevresindeki Tersiyer volkanizmasının özellikleri. MTADerg. 120, 199-221.
  • Ertürk, O., Dinçöz, E. veAlaygut, D., 1990, Petrology of the Cenozoic volcanics in the Biga Peninsula, NW Turkey: International Earth Sciences Congress on Aegean Region Proceedings, II, 368-384.
  • Genç,Ş.C.,1998, Evolution of the Bayramiç magmatic complex, northwestern Anatolia,Journal of volcanology and geothermal research 85.,233-249.
  • ____, Dönmez, M., Akçay, A.E. ve Altunkaynak,Ş., 2004, The middle Eocene to late Miocene magmatic evolution of the Biga peninsula, NW Turkey. 32 nd. IGC Florence 2004 -Scientific Sessions : abstracts (part 2) -1298.
  • Gözler, M.Z., Ergül, E., Akçaören.F, Genç,Ş., Akat.U ve Acar,Ş.,1984, Çanakkale Boğazı doğusu Marmara Denizi güneyi Bandırma -Balıkesir-Edremit ve Ege Denizi arasındaki alanın jeolojisi ve kompilasyonu : MTA Rap. no:7430 Ankara, (yayımlanmamış).
  • Holmes, A.W., 1966,1.Bölge Trakya'nın jeolojik etüdü ve stratigrafisi, TPAO arama grubu Rap. no: 368.
  • Krushensky, R. D, 1976, Neogene calc-alkalene extrusive and intrusive rocks of the Karalar-Yeşiller area, Northwest Anatolia, Turkey: Bulletin Volcanologique, 40, 336-360.
  • ------,Akçay, Y. ve Karaege, E. 1971, Geology of an area East of Edremit, Biga peninsula, Northwestern, Turkey: Un. Stat. Dep. Int. Geol. Surv. Prof. Rap. (İR) TU 25, 132 s.
  • Kopp, K.O.,1964. Geologie Thrakiens il: Die insel und der chersones: N. Jb. Geol. Pae Abh. 119,172-214.
  • Önal.M ve Yılmaz.H.,1983,Gelibolu Yarımadasında iki ana farklı yaşta filiş fasiyesindeki kil mineralleri ve gömülme derinliğine ait bazı ipuçları, Jeoloji Müh. Der. 18,23-30.
  • Öngür, T., 1978, Behram Kalderası, KB Anadolu: TJK. 32. Bilimsel ve teknik Kurultayı Bildiri özetlen kitabı, 42s.
  • Sfondrini, G., 1961, Surface geological report on Ar/TPO/l/538 and 537: TPAO Arama Grubu Rap. no:1429, 9s. (yayımlanmamış).
  • Siyako, M., Burkan, K.A. ve Okay, A.I., 1989, Biga ve Gelibolu Yarımadalarının Tersiyer Jeolojisi ve hidrokarbon olanakları: TPJD Bült., 1/3, 183-199.
  • Sümengen, M., Terlemez, i., Şentürk, K. ve Karaköse, C, 1987, Gelibolu Yarımadası ve güneybatı Trakya Havzasının stratigrafisi, sedimentolo-jisi ve tektoniği: MTA Rap. No: 8128, Ankara, (yayımlanmamış).
  • Şentürk, K. ve Karaköse,C,1987, Çanakkale Boğazı ve dolayının Jeolojisi, MTA Rap. no: 9333, Ankara, (yayımlanmamış).
  • Ünal,D., 1967,Trakya jeolojisi ve petrol imkanları:TPAO Arama Grubu Rap. no: 391 (yayımlanmamış).
  • Yılmaz,Y, 1989, An aproach to the origin of young volcanic rocks of western Turkey : ln:A.M.C. Şengör(ed); Tectonic Evolution of the Tethyan region, Kluwer, The Hague, 159-189.
  • ____, 1990, Comparison of young volcanic associations of Western and Eastern Anatolia review: J. Volcan. Geoth. Res., 44, 69-77.
  • ____, 1995, Ege Bölgesindeki Genç Magma tizmanın oluşumu ile Litosferin Evrimi arasındaki ilişki üzerine düşünceler: Jeofizik, 9, 107-110.
Maden Tetkik ve Arama Dergisi-Cover
  • ISSN: 0026-4563
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1950
  • Yayıncı: Cahit DÖNMEZ
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Küçük Menderes Grabeni doğu ucundaki andezitlerin (Başova-Kiraz/İzmir) jeolojisi, petrografisi ve jeokimyası

Tahir EMRE, Hasan SÖZBİLİR