Hakkı ŞENEL

5013

Basenlerin gravimetrik modellemesi ve deprem hasarları ile ilişkisi

17 Ağustos 1999 depremjnde Gölcük-İzmit ve çevresindeki hasarlı yapıların bölgesel dağılımı dikkatle incelendiğinde, bina kalitesi etmeninin yanı sıra, bazı bölgelerde binaların daha yoğun hasar gördüğü, bazı bölgelerde ise aynı tipteki ve kalitedeki binaların hiç etkilenmediği görülmektedir. Bu özelliğin zemin rijitliğinden başka alüvyon ile örtülü taban topografyasının geometrisi ile de yakından ilgili olduğu bu çalışmada gösterilmeye çalışılmıştır. 17 Ağustos 1999 depreminde çalışma alanı içindeki yoğun hasarlı binaların dağılımı, güney yönü açık yarım havzalar veya alüvyon örtülü, vadilerin duvarlarına yakın bölgededir. Bu yön deprem dalgalarının geliş yönüdür. Bu da havza içindeki deprem dalgalarının odaklanma etkisini açıkça gösterir. Bu olayı açıklamak için izmit kent yerleşim alanı içinde 4 km2 alan içindeki 785 gravite verisi ters çözüm teknikleri ile modellenerek alüvyon ile örtülü taban topografyası şekillendirilmeye çalışılmıştır. Depremde yıkık, ağır-hasarlı ve orta hasarlı yapıların yerleri bu hesaplanan derinlik haritasına işaretlenerek havzalar ile hasar dağılımı ilişkilendirilmiştir. Bu ilişki sonraki olası depremlerde hasarın yoğunlaşacağı bölgeler için iyi bir ön bilgi olacaktır. Çalışma alanı içinde'güneye doğru taban kaya derinleşme göstermektedir. Taban topografyasının gömülü vadi-sırt sıralanmaları ile belirgin şekillendiği bazı yerlerde gömülü basenin kenarları dike yakın eğim kazanmıştır. Özellikle gömülü vadi biçimli taban topografyasının üzerinde yer alan alüvyonal kesimlerde, çok katlı binalardaki hasar yoğunluğunun artması da dikkat çekicidir. Alüvyon ile örtülü taban topografyasının havza kenarlarındaki dike yakın eğim yüzeylerinin örtülü bir fay düzlemi olarak ele alınması mümkündür. Kuzeydeki yüzey topoğrafyasındaki vadi-sırt şeklindeki ardışık oluşumun, alüvyon ile örtülü güney kesimde batıya ötelenmiş bir konumda süreklilik göstermesi oblik faylanma olasılığını da dikkate almayı gerektirmektedir.

PDF

___

  • Albers, J. P. ve Kalafatçıoğlu, A. 1969. Bartın-Amasra earthquake, Turkey, Sept. 3, 1968. USGS Proje raporu (İR) TU-5.
  • Alptekin, Ö. 1973. Focal mechanism of earthquakes in western Turkey and their tectonic implications. Doktora tezi, New Mexico Institute of Mining and Technology, ABD.
  • Alptekin, Ö.; Nabelek, J. L. ve Toksöz, M. N. 1986.Source mechanism of the Barlin earthquake of September 3, 1968 in northwestern Turkey: Evidence for active thrust faulting at the southern Black Sea margin. Tectonophysics, 122, 73-88.
  • Carlson, P. 1978. Holocene slump on the continental shelf off Malaspina Glacier, Gulf of Alaska. Bulletin of American Association of Petroleum Geologist, 62, 2412.
  • Chamberlain, J.; Sader, J.; Landman, K. ve White, L.2001. Incipient plane-strain failure of a rectangular block under gravity. International Journal of Mechanical Science, 43, 793-815.
  • Chuang, F. ve Greeley, R. 2000. Large mass movements on Callisto. Journal of Geophysical Research - Plan'ets, 105, 20, 227-20, 244.
  • Dade, W. ve Huppert, H. 1998. Long-runout rockfalls. Geology, 26, 803-806.
  • Dewey, J. W. 1976. Seismicity of northern Anatolia.Bulletin of Seismological Society of America, 3, 843-868.
  • Dingle, R. 1977. The anatomy of a large submarine slump on a sheared continental margin (southeast Africa). Journal of the Geological Society, 134, 293.
  • Dunne, W, ve Ferrill, D. 1988. Blind thrust systems. Geology, 16, 33-36.
  • Erggünay, O. ve Tabban, A. 1983. Isoseismal map of the Bartın earthquake based on the official damage statistics of the General Directorate of Disaster Affair of the Government of Turkey. Yayımlanmamış belgeler ve harita.
  • Erinç, S. 1984. Karadeniz çanağının jeomorfolojik ve yapısal özelliklerinin morfometrisi. İstanbul Üniversitesi Deniz Bilimleri ve Coğrafya Enstitüsü Bülteni, 1, 15-22.
  • Goldsworthy, M. ve Jackson, J. 2000. Active normal faulting in Greece by geomorphological and drainage patterns. Journal of the Geological Society, 157, 967-981.
  • Görür, N. 1997. Cretaceous syn- to post-rift sediman-tation on the continental margin of the western Black Sea. Robinson, A. (ed). Regional and petroleum geology of the Black Sea and surrounding region da. American Association of Petroleum Geologist Memoir, American Association of Petroleum Geologist yayını, 68, 227-240.
  • Hampton, M. ve Lee, H. 1996. Submarine landslides. Review of Geophysics, 34, 33-59.
  • Hazlett, R.; Buesch, D.; Anderson, J.; Elan, R. ve Scandone, R. 1991. Geology, failure conditions, and implications of seismogenic avalanches of the 1944 eruption at Vesuvius, Italy. Journal of Volcanology and Geothermal Research, 47, 249-264.
  • Jackson, J. 1980. Reactivation of basement faults and crustal shortening in orogenic belts. Nature, 283, 343-346.
  • Jackson, J. ve McKenzie, D. 1984. Active tectonics of the Alpine - Himalayan belt between western Turkey and Pakistan. Geophysical Journal of the Royal Astronomical Society, 77, 185-264.
  • Ketin, İ.1966. Tectonic units of Anatolia. Maden Tetkik ve Arama Dergisi, 66, 24-33.
  • Ketin, İ. ve Abdüsselamoğlu, Ş. 1969. Bartın depreminin etkileri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bülteni, cilt 12, sayı 1-2, 66-76.
  • Kudo, K. 1983. Seismic source characteristics of recent major earthquakes in Turkey. Ohta, Y. (ed). A comprehensive study on earthquake disasters in Turkey in view of seismic risk reduction da. Hokkaido Üniversitesi yayını.
  • Landers, J. F.1969. Seismological notes - September and October 1968. Seismological Society of America, 59, 1023-1030.
  • Letouzey, J.; Bijou-Duval, B.; Dorkel, A.; Gonnard, R.;Lristchev, K.; Montadert, L. ve Sungurlu, O. 1977. The Black Sea - A marginal basin, geophysical and geologic data. Bijou-Duval, B. ve Montadert, L. (eds). International Symposium on the Structural History of the Mediterranean Basins de. Editions Technip, Paris, 363-376.
  • McKenzie, D. 1972. Active tectonics of the Mediterranean region. Geophysical Journal of the Astronomical Society, 30, 109-185.
  • Okay, A. İ.; Şengör, A. M. C. ve Görür, N. 1994.Kinematic history of the opening of the Black Sea and its effect on the surrounding regions. Geology, 22, 267-270.
  • Robinson, A.; Spadini, G. ve Rudat, J. 1995.Stratigraphic evolution of the Black Sea: inferences from basin modeling. Marine and Petroleum Geology, 12, 821-835.
  • Ross, D. 1971. Mass physical properties and slope stability of sediments of the northern Middle America trench. Journal of Geophysical Research, 76, 704.
  • Ryan, W.; Pitman, W.; Major, C.; Shimkus, K.;Moskalenko, V.; Jones, G.; Dimitrov, P.; Görür, N.; Sakınç, M. ve Yüce, H. 1997. An abrupt drowning of the Black Sea shelf. Marine Geology, 138, 119-126.
  • Soysal, H.; Sipahioğlu, S.; Kolçak, D.; ve Altınok, Y.1981. Türkiye ve çevresinin tarihsel deprem kataloğu. Teknik rapor, Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu proje no: TBAG 341.
  • Spadini, G.; Robinson, A. ve Cloetingh, S. 1996.Western versus eastern Black Sea tectonic evolution: pre-rift lithospheric controls on basin formation. Tectonophysics, 266, 139-154.
  • Stoffers, P.; Degens, E. ve Trimonis, E. 1978.Stratigraphy and suggested ages of Black Sea sediments. Initial report, Deep Sea Drilling Project, 42, 483-487.
  • Şengör, A. M. C. 1979. The North Anatolian transform fault: its age, offset and tectonic significance. Journal of Geological Society of London, 136, 269-282.
  • Şengör, A. M. C.;Yılmaz, Y. ve Ketin, İ. 1980. Remnants of pre-Late Jurassic ocean in northern Turkey: fragments of Permian - Triassic Paleo-Tethys. Geological Society of America Bulletin, 91 (part I), 499-609.
  • Şengör, A. M. C., ve Canıtez, N. 1982. The North Anatolian fault. Berchemer and K. Hsü (eds.), Alpine and Mediterranean Geodynamics de. Geodynamical Series, American Geophysical Union, 7, 205-216.
  • Şengör, A. M. C.; Büyükaşıkoğlu, S. ve Canıtez, N. 1983.Neotectonics of the Pontides: implications for the "incompatible" structures along the North Anatolian fault. Journal of Structural Geology, 5, 211-216.
  • Şengör, A. M. C.; Görür, N. ve Şaroğlu, F. 1985. Strike-slip faulting and related basin formation in zones of tectonic escape: Turkey as a case study. K. T. Biddle, N. C. Blick (eds). Strike-slip Deformation, Basin Formation and Sedimentation da. Economical Paleontology and Mineralogy Special Publication, 37, 227-264.
  • Tokay, M. 1964. Türkiye Jeoloji Haritası, Zonguldak paftası (1: 500 000). Maden Tetkik ve Arama Genel Müdürlüğü, Ankara.
Maden Tetkik ve Arama Dergisi-Cover
  • ISSN: 0026-4563
  • Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
  • Başlangıç: 1950
  • Yayıncı: Cahit DÖNMEZ
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Basenlerin gravimetrik modellemesi ve deprem hasarları ile ilişkisi

Hakkı ŞENEL