AMASRA BÖLGESİNİN JEOLOJİSİ VE KARBONİFERDE GRAVİTE YOLUYLA BAZI KAYMA OLAYLARI

1952 yılında müellif tarafından yapılan jeolojik etüdler esnasında Bartın ile Amasra arasında, Süzek deresinde Turonienle başlıyan Üst Kretasenin altüst durumdaki Üst Vizeen tabakalarını transgresif ve diskordan olarak örtmesinin müşahede edilmesi, bölgede Hersinien yatay hareketlerin mevcudiyetini göstermiştir. Bu hareketlerin büyük bir ihtimalle Amasra'daki kömürlü serilere de etkimiş olması kabildi. Nitekim, Amasra'daki kömür imkânlarını araştırmak maksadiyle yapılan sondajların tefsiri sayesinde, mıntakadaki Karboniferin daha evvelki etüdlerde ileri sürülen bir kırıklı-bloklu tektonik yapı yerine, böyle bir yapıyı meydana getiren hareketlerden başka, Hersinien dönemi ile ilgili olarak, batıdaki Devonien-Alt Karbonifer temelinin yükselmesi ve üstteki kömürlü tabakaların doğuya doğru gravite ile mütaaddit kitleler halinde kayması (özgür kayma) sonucunda bazı muğlâk tektonik olaylara da sahne olduğu tesbit edilmiştir. Nihayet, gerek Zonguldak, gerekse Türkiye'de yeni olan bu durum karşısında, havzanın kömür imkânları gözden geçirildiğinde, Westfalierı D ve G de, sınırlandırılmış bir saha dahilinde —600 metre kotuna kadar, 42 milyon ton civarında bir kömür rezervinin mevcudiyeti tahmin edilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

AMASRA BÖLGESİ, JEOLOJİSİ VE KARBONİFER, GRAVİTE YOLU

THE GEOLOGY OF THE AMASRA REGION WITH SPECIAL REFERENCE TO SOME CARBONIFEROUS GRAVITATIONAL GLIDING PHENOMENA

While conducting some geological studies in 1952 the author had noticed, at Süzek Creek near Bartın, some overturned Upper Visean strata which had been overlain unconformably by transgressive Upper Cretaceous formations of Turonian age. This pointed to the presence of some hercynian horizontal movements in this region. It was highly probable that these movements had also affected the coal-bearing formations at Amasra. Bearing this point in mind, a number of boreholes have been drilled at Amasra to explore the coal deposits and the geological structure. In our interpretation of the borehole data, it appears that, beside a blockfaulted structure of the Carboniferous strata which had been postulated by the earlier workers, we are dealing with numerous coal-bearing slabs, which had traveled eastwards by free gliding from their positions above the uplifted Devonian - Lower Carboniferous foundation, during the hercynian orogenic cycle. Under this new light of interpretation, which is new for Zonguldak as well as for Turkey, the coal mining possibilities of this region have been examined. It is estimated that in Westphalian D and C, in a limited area and down to —600-meter level, there is a reserve of 42 million tons of coal.

Keywords:

THE GEOLOGY, THE AMASRA REGION, CARBONIFEROUS GRAVITATIONAL,

PDF

___

1 — ARNI, P. (1938) : Şimali Anadolu kömür havzası stratigrafisi hakkında malûmat ve EreğliZonguldak-Amasra arasında Prof. Jongmans ile birlikte yapılan seyahat hakkında rapor. M.T.A. Rap., No. 674, Ankara.
2 — (1940) : İzmir hinterlandında altın ihtiva eden arsenik piriti damarları hakkında rapor. M.T.A. Rap., No. 1133, Ankara.
3 — (1940) : Amasra kömür havzasına ait kısa rapor. M.T.A. Rap., No. 1315, Ankara.
4 _ (1941) : Amasra taşkömür havzasının jeolojisi ve kıymeti hakkında rapor. M.T.A. Rap., No. 1266, Ankara.
5 — CHARLES, F. (1931) : Note sur le Houiller d'Amasra (Asie Mineure). Atm. Soc. Geol. de Belgigue, T. LIV, No. 4.
6 (1933) :. Contribution â l'etude des terrains paleozoiques de l'Anatolie du Nord-Ouest (Asie Mineure) suivie d'une «Etude de quelques brachiopodes du Paleozoique des environs de Bartine-Zonguldak par G. Delepine.» Mem. Soc. Geol. de Belgigue.
7 __ & FLANDRIN, J. (1929) : Contribution â l'etude des terrains cretaces de l'Anatolie du Nord. Ann. Univ. de Grenoble, Nlle Serie, T. VI, No. 3.
8 — EGEMEN, R. & PEKMEZCİLER, S. (1945) : Amasra taşkömür teşekkülü hakkında jeolojik rapor. M.T.A. Rap,, No. 1636, Ankara.
9 — ERGÖNÜL, Y. (1960) : Amasra havzasında kömürlü Karbonifer seviyelerinin palinolojik tetkiki. M.T.A. Derg., No. 55, pp. 43-51, Ankara.
10 (1961) : Amasra Üst Karboniferinde yeni Pollen cinsleri ve türlerinin palinolojik tavsifleri. Türkiye Jeoloji Kurumu Bült., Cilt VII, No. 2, s. 131-135.
11 — GRANCY, W. S. (1938) : Taşkömür zuhur edeceği umulan Arıtdere ve Pelitovası hakkında rapor. M.T.A. Rap., No. 679, Ankara.
12 —JONGMANS, W. J. (1939) : Verzeichnis der Flören in der Anatolischen Kohlenbecken. M.T.A. Rap., No. 954, Ankara.
13 — LOUİS, J. (1955) : Le Bassin Houiller d'Amasra. M.T.A. Rap.
14 —- LUCIUS, M. (1931) : Amasra kömür havzası hakkında rapor. M.T.A. Rap., No. 13, Ankara.
15 — RALLİ, G. (1895) : Le bassin houiller d'Heraclee. Ann. Soc. Geol. de Belgique, T. 23.
16 (1933) : Le bassin houiller d'Heraclee. La flöre du Culm et du Houiller moyen. Zellitch Fr., İstanbul.
17 — SCHLEHAN, A. (1852) : Versuch einer geognostischerı Beschreibung der Gegend zvvischen Amasry und Tyrla-Asy an der Nordküste von Kleinasien. Zeitsch, der Deutsch. Geol. Ges., B. IV.
18 — TOKAY, M. (1955) : Filyos çayı ağzı-Amasra-Bartm-Kozcağız-Çaycuma bölgesinin jeolojisi. M.T.A. Derg., No. 46/47, s. 58-73, Ankara.
19 — YAHŞIMAN, K. (1960) : Amasra kömür havzasının yeni spor florası. M.T.A. Derg., No. 55, s. 34-42, Ankara.
20 — (1961) : Amasra kömür havzasının Westfalien D-C seviyelerinde yeni palinolojik tetkikler. Türkiye Jeoloji Kurumu Bült., Cilt VII, No. 2, pp. 119-122.
21 . & ERGÖNÜL, Y. (1958) : Amasra (Tarlaağzı) EKİ galerisindeki kömür damarlarının sporolojik etüdü ve korelâsyonu. M.T.A. Derg., No. 51, s. 42-49, Ankara.