Takip Kapısı ve Kabartmaları
Bu çalışmada, Efes’in önemli bir anıtı olan Takip Kapısı ve kapı üzerine yerleştirilen Geç Severuslar Dönemi’ne tarihlenen lahdin kabartmaları ele alınmıştır. Ayasuluk Tepesi dış surlarının güneyindeki Takip Kapısı, iki yanında kare planlı kuleleri tarafından korunan ortada kemerli bir girişe sahiptir. Kemerin üst kısmında ise devşirme olarak 8. yy.’da Efes’in çevresinden getirilerek bu alana yerleştirilen asma yaprakları arasında Erosların betimlendiği lahit ile birlikte Troya Savaşı’ndan özellikle Akhilleus’un yer aldığı konuların betimlendiği iki lahit yer alır. Takip Kapısı ve üzerinde Akhilleus’a ait sahnelerin yer aldığı Attika Tipi lahit 17. yy.’dan itibaren batılı seyyahların dikkatini çekmiş ne yazık ki 1812 yılında yerinden sökülerek İngiltere’ye götürülmüştür. Günümüzde ise Woburn Abbey Sanat Galerisi’ne sergilenmektedir. Lahit daha önceki yayınlarda bilim dünyasına tanıtılmış olsa da bu çalışmada antik metinler ışığında daha kapsamlı bir şekilde ele alınarak Hıristiyan Dünyası ve Efes için önemli olan Aziz Yuhanna Kilisesi’nin ana sur girişinde tekrar kullanım nedenine yönelik öneriler getirilmiştir. Lahit üzerinde betimlenen figürler İlyada’nın görsel bir aktarımıdır. Bu nedenle İlyada ve İncil metinleri karşılaştırılmıştır. Böylece Efeslilerin MS 8. yy.’da lahdin ilk hikayesini unuttuğu ve yeni dinin anlatımlarını bu betimler üzerinde gördükleri düşünülmektedir.
Gate of Persecution and Its Reliefs
___
- Apollodoros Epitome: http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Perseus:text:1999.01.0022:text=Epitome:book=E:chapter=5&highlight=astyanax#note29.
- Bevilacqua 2015 L. Bevilacqua, ‘‘Recyling Myths in Byzantine Art. Spolia on the Gate of Persecution in Ephesus’’, Revisitar o Mito | Myths Revisidet, Ed. A. N. Pena et.al, Portuguese, 2015, 331-341.
- Büyükkolancı 2019 M. Büyükkolancı, “Ayasuluk Tepesi Dış Kale Surları ve Takip Kapısı” 19. Orta çağ ve Türk Dönemi Kazıları ve Araştırmaları Sempozyumu 2015, Ed. C.Ünal-C.Gürbıyık, Cilt 1. 2019, 323-349.
- Chandler 1971 R. Chandler, Travels in Asia Minor 1764-1765, Ed. E. Clay, London 1971.
- Childs-Seymour 2019 B. F. Childs-M. Seymour, The World Between Empires Art and Identity in the Ancient Middle East, London, 2019.
- Choiseul- Gouffier 1842 Choiseul- Gouffier, Voyage Pittoresque Dans l’empire Ottoman, en Grece, dans la Troade, les iles de l’archipel et sur les Cotes de l’Asie Mineure, Tome Primier 2, Paris 1842.
- Dallaway 1797 J. Dallaway, Constantinople, Ancient and Modern, with Excursions to the Shores and Islands of the Archipelago and to the Troad, London, 1797.
- Davis 2006 E. J. Davis, Anadolu-Anatolica, Çev. F. Yılmaz, İstanbul, 2006.
- Euripides Euripides, Andromakhe, Çev. A. Çokona, İstanbul, 2019.
- Forbin 1817 L. N. P. Forbin, Voyage Dans Le Levanten 1817 et 1818, Paris, 1819.
- Homeros Homeros, İlyada, Çev. A. Erhat-A. Kadir, İstanbul, 2009.
- Kintrup 2017 C. Kintrup, Attische Sarkophage Aus Ephesos, ÖAI, Wien 2017.
- Koch 1983 G. Koch, ‘Der Achillsarkophag in Berlin’, jBerlmus 25 Bd., Berlin1983, 5-25.
- Koch 2001 G. Koch, Roma İmparatorluk Dönemi Lahitleri, Çev. Z. İlkgelen, İstanbul, 2001.
- MacDonald 2003 D. R. MacDonald, Does the New Testament Imitate Homer?, London, 2003.
- Muskau 1839 Hermann Pückler-Muskau, Travels and Adventures in Algiers, and Other Parts of Africa 1, London, 1839.
- Özgan 2018 R. Özgan, Hellenistik Devir Heykeltraşlığı III, Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul, 2018.
- Proclus Chrestomathia: https://www.theoi.com/Text/EpicCycle.html .
- Robert 1891 C. Robert, ASR III, 3, 349, 1891.
- Rogge 1995 S. Rogge, Die Sarkophage Griechenlands und der Donauprovinzen. Die attischen Sarkophage. Achill und Hippolytos, ASR IX 1, 1, Berlin 1995.
- Rudolf 1989 Ernst Rudolf, Attische Sarkophage aus Ephesos, Wien 1989.
- Seiff 1875 J. Seiff, Reisen in der Asiatischen Türkei, Leipzig, 1875.
- Smid 2016 K. Smid, ‘‘Priamos vor Achill aus Aquincum’’, Römische Steindenkmaler im Alpen – Adria – Raum, Hg. R. Lafer, Wien 2016, 241-254.
- Smith 1861 W. Smith, A Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, Little, Brown, and Company, Boston, 1861.
- Smith 2013 R. R. R. Smith, Hellenistik Heykel, Homer Kitapevi, İstanbul, 2013.
- Spon 1679 J. Spon, Voyage d’Italie, de Dalmatie…et du Levant fait…, Ed. G. Wheler, Amsterdam, 1679.
- Strocka 2017 V. M. Strocka, ‘‘Ein Patroklos – Sarkophag’’, JdI, Band 132, 2017, 271-300.
- The Little Iliad https://www.sacred-texts.com/cla/homer/liliad.htm.
- Tournefort 2013 J.P. Tournefort, Tournefort Seyahatnamesi, Ed. S. Yerasimos, Çev. A. Berktay-T. Tunçdoğan, İstanbul 2013.
- Tryphiodorus The Taking of Ilios: https://www.theoi.com/Text/Tryphiodorus.html.
- Vergilius Vergilius, Aeneas Çev. İ. Z. Eyupoğlu, İstanbul, 2010.