sonuna kadar meme gelişim sürecini incelemek, bu gelişim sürecinde memenin puvantaj yolu ile değerlendirilmesini yapmak ve gebelik süresindeki gelişim ile süt verimi arasındaki ilişkileri ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Araştırmanın materyalini Lalahan Veteriner Zootekni Araştırma Enstitüsünde yetiştirilen 12 ayını tamamlamış 12 baş Esmer ve 12 baş S. Alaca düve teşkil etmiştir. Meme ölçümleri olarak ön - arka ve sağ - sol loblar arası uzaklık, ön ve arka meme başı uzunluk ve çapları ve meme derisi kalınlığı ölçümleri yapılmıştır. Meme puvantajı birleşik puvan sistemine (Unified Score Card) göre yapılmıştır. dıçüm ve puvanlama 12 aydan birinci laktasyon sonuna kadar aylık olarak sürdürülmüştür. Meme ve meme başlarının gelişimi gebelik öncesi dönemde minimaldir. Gebeliğin ilk beş ayında da oldukça yavaştır. Beşinci aydan sonra büyüme hızı artmış ve meme gelişimi laktasyonun ikinci ayına kadar devam etmiştir. Meme derisi kalınlığında da benzer bir gelişim görülmüştür. Gebelik süresindeki meme gelişimi ile süt verimi arasındaki korrelasyon katsayıları küçük ve istatistiki olarak önemsiz bulunmuştur. Gebeliğin dokuzuncu ayında meme derisi kalınlığı ile birinci laktasyon süt verimi arasındaki korrelasyon katsayıları Esmer ve Alacalarda sırası ile + 0.37 ve + 0.24 bulunmuştur. Gebeliğin çeşitli dönemlerindeki meme puvantaj değerleri ile süt verimi arasındaki ilişkiler de istatistiki yönden önemsiz çıkmıştı

Growth, development and type ratings of mammary system from 12 th months of age to the end of the first Iactation were studied in Turkish Brown and Holstein (Black and White) heifers. The starting material of the study were 12 yearling heifers in cach of the breeds. The measurements and type ratings were carried out at monthly intervals. The growth of mammary tissue, teat length, teat diameter and type ratings were negligible befor pregnancy and also in the first five months of pregnancy. The measurements and type ratings were increased after the fifth month and continued to about the second month of lactation. A similar trend was observed for the mammary skin - fold thickness. The correlation coefficients between the mammary measurements and the first lactation milk yields were small and statistically non .significant. The correlation coefficients between the mammary skin -fold thicknees at the 9 th month of pregnancy and the first Iactation milk yield were 0. 37 and 0. 24 in Brown and Holstein heifers. No significant relationships were found between the type scores of the mammary system during the pregnancy and the milk yield.