USÛLÎ DİVANINDA KUŞLARIN SEMBOLİK DEĞERLERİ

Şiir dili, günlük anlaşma dilinden çok daha farklı, üst bir dil olarak tarif edilmektedir. Şiir dilinin üst bir dil olarak adlandırılmasının en önemli tarafını, onun sembolik olması vasfı sağlamaktadır. Semboller, bazı yönlerden bir nesne veya canlının diğer bir unsurunu zihinlerde çağrıştırmasıdır. Şüphesiz semboller aynı zamanda şekiller ve resimlerle de olmakla birlikte, evrensel bir özellik de arz etmektedir. Edebiyatımızın önemli ve uzun bir dönemini içeren klasik edebiyatımızda sembollerin yaygın olarak kullanıldığına şahit olmaktayız. Özellikle insani gelişim ve erginleşmeyi esas alan tasavvuf düşüncesi, buna çok uygun zeminler hazırlamıştır. 16. Yüzyılın önemli şairlerinden Usûlî, mutasavvıf bir şair olması yönüyle şiirlerinde tasavvufî his ve düşüncelere çokça yer vermiştir. Uçan varlıklar olması yönüyle kuşlar, insanların ruh dünyası üzerinde oldukça etkili olmuşlardır. Özellikle gökyüzünde uçmasına bağlı olarak kuşlar, öteleri, bilinmeyeni keşfetmek düşüncesi bağlamında, arayış içindeki insanı sembolize etmiştir.

___

  • Batislam, H. Dilek (2002); “Divan Şiirinin Mitolojik Kuşları: HÜMÂ, ANKA VE SİMURG”, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi l, ss. 185-208.
  • Ceylan, Ömür (2007); Kuşlar Divanı, Kapı Yayınları, İstanbul.
  • Kam, Ömer Ferit (1998); Asar-ı Edebiyye Tedkikatı Dersleri (Haz. Ali Yıldırım), Çağ Matbaacılık, Elazığ.
  • Uluç, Tahir (2002), İbn Arabî Anısına-Makaleler, İnsan Yayınları, İstanbul.
  • Usûlî (1990); Usûlî Divanı (Haz. Mustafa İsen), Akçağ Yayınları, Ankara.
  • Yıldırım, Ali (2017); Dil Dibeği-Bir Halk Etimolojisi Denemesi, Asos Yayınları, Elazığ.
  • Yıldırım, Ali (2015); “Mevlânâ’nın Eserlerinde Kuş Sembolizmi” Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, Tuzla Belediyesi Kültür Yayınları, Sayı 6, Mayıs, ss. 235-247.
  • Yıldırım, Ali-Akdemir Ayşegül (2014); Söz, Bir, Ateş-Gazel Çözümlemeleri, Yılmaz Matbaacılık, Malatya