Yapay Zeka Kütüphanelerin Geleceğini İyi Yönde Etkilemekte Midir?

Geçmişten günümüze birçok farklı metot ve türde bilgi üretilmektedir. Maddi olmayan ve soyut bir kavram olarak nitelendirilen bilgi, kurumsal işleyişin vazgeçilmez bir parçası olarak yönetilmeye ve muhafaza edilmeye muhtaç bir durumdadır. Bu noktada ise kütüphane ve arşivlerin rolü yadsınamaz ölçüde önem arz etmektedir. Teknolojinin hayatımıza girmesi ve her geçen gün gelişmesi hasebiyle bilgi merkezlerinin bilgi/belgeleri yönetme biçimi de değişmiştir. Eskiden bilgi merkezlerinin koleksiyonlarının fiziksel büyüklüğü önemli iken şimdilerde “duvarsız kütüphane” olarak adlandırılan zamandan ve mekândan bağımsız kurumlar rağbet görmeye başlamıştır. Kurumlar ise bu doğrultuda derme geliştirme işi yürütmektedirler. Değişmemize, dönüşmemize hatta alışkanlıklarımızdan dahi vazgeçmemize neden olan teknolojik gelişmelerin, hayatımızda olumlu-olumsuz birçok etkisi vardır. Bu konuya kütüphaneler ve kütüphaneciler bazında bakacak olursak; teknolojik gelişmeler ve beraberinde adeta hayatımıza sızan robotik sistemler/yapay zekâ, kütüphanelerde iş/işlemlerin kolaylıkla ve sistematik bir biçimde yürütülebilmesine; zamandan, yerden ve emekten tasarruf edilmesine olanak tanırken öte yandan kütüphanecilerde aranan altyapı ve yetkinlikleri değiştirmiş durumdadır. Eskiden kitapların muhafızı olan kütüphanecilerde şimdilerde aranan ilk yetkinlik teknolojik altyapı, dil becerisi ve güncel teknolojik bilgi. Hal böyle iken kütüphanecilerin “yapay zekâ iş imkânlarımızı elimizden alacak mı?” sorusunu sormaları da kaçınılmaz bir durum olmakta. Kuşkusuz ki kütüphane ve arşiv kurumlarında veri analizi, veri görselleştirme, veri madenciliği ve robotik sistemler/yapay zekâ kavramlarının önemi büyüktür. Bu çalışmada, bu kavramların kütüphaneleri, kütüphanecileri/Bilgi ve Belge Yönetimi öğrencilerini ne ölçüde etkilediği/etkileyeceği incelenecek ve değişen kütüphaneci/Bilgi ve Belge Yönetimi öğrencileri yetkinliklerinin üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Yapay Zekâ, Bilgi ve Belge Yönetimi, Kütüphaneciler, Kütüphaneler, Kütüphanelerde Yapay Zekâ.

Is Artificial Intelligence Affecting the Future of Libraries?

Keywords:

Artificial İntelligence, İnformation and Document Management, Librarians, Libraries, Artificial İntelligence in Libraries.,

PDF

___

Dalkıran, Ö. (2013). Teknolojinin kütüphanelere etkisi: Bilgi kaynakları açısından bir yaklaşım. Bilgi Dünyası. 14 (1) 172-190. Erişim Adresi: http://bilqidunyasi.xyz/index.php/bd
Demiral, G, Soba, M, Armutlu, Ş. (2017). Kütüphane veri tabanında veri madenciliği: Uşak Üniversitesi örneği. Bartın Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8 (16), 241-264. Erişim Adresi: https://derqipark.orq.tr/en/pub/bartiniibf/issue/32 570/332590
Doğan, K., 8c Arslantekin, S. (2016). Büyük veri: önemi, yapısı ve günümüzdeki durum. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 56(1). Erişim Adresi: http://dtcfderqisi.ankara.edu.tr/index.php/dtcf/article/view/4/1357
Karagözoğlu Aslıyüksek, M. (2017). Dijital kültür ortamında üniversite kütüphaneleri: İstanbul örneği.
Tonta,Y, (2000, Mayıs). Türkiye'de kütüphanecilik eğitiminin yeniden yapılanması. A. Yontar (Ed.). Türkiye'de Kütüphane ve Enformasyon Biliminin Kurumsal Gelişimi: İ. Ü. Edebiyat Fakültesi Kütüphanecilik Bölümü'nün Kuruluşunun 36. Yılı Anısına Düzenlenen Sempozyum Bildirileri içinde (s. 74-89). İstanbul: Türk Kütüphaneciler Derneği İstanbul Şubesi. Erişim Adresi:http://yunus.hacettepe.edu.tr/~tonta/vayinlar/istanbul00.htm
Uçak, Ö. N. (1995). Kütüphaneleri etkileyen teknolojik yenilikler ve geleceğin kütüphaneleri. Türk Kütüphaneciliği. 9 (1), 49-55. Erişim Adresi: http://www.tk.orq.tr/index.php/TK/article/v iew/986/979
Uçan, Ö. (2010). Dijital kütüphanelerde veri madenciliği uygulamaları: Akdeniz üniversitesi merkez kütüphanesi örneği. (Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Antalya) Erişim Adresi: https://tez.vok.qov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorquSonucYeni.jsp
Yavuz, S. (2020). Çok boyutlu veri görselleştirme yöntemlerinden chernoff yüzleri yöntemi kullanılarak üniversitelerin istatistik bölümlerinin kpss başarı puanlarının karşılaştırılması. Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13 (1), 152-161. DOI: 10.18185/erzifbed.640732
Yıldız, M. ve Yıldırım, F. B. (2018). Yapay zekâ ve robotik sistemlerin kütüphanecilik mesleğine olan etkileri. Türk Kütüphaneciliği. 32 (1), 26-32. Doi: 10.24146/tkd.2018.29. Erişim Adresi: https://derqipark.orq.tr/tr/pub/tk/issue/48645/618425
Yıldız, M., 8c Yıldırım, B. F. (2018). Yapay zekâ ve robotik sistemlerin kütüphanecilik mesleğine olan etkileri. Türk Kütüphaneciliği, 32(1), 26-32.