Modern Kitapların Onarım ve Cilt Yenileme Nedenleri Üzerine Bir Araştırma
Kütüphanelerdeki materyaller çeşitli etkenlerce zamanla tahribata uğrayarak kullanılamaz hale gelmektedir. Metin-cilt bütünlüğü bozulup yaprakları dağılan kitaplar ciltlenmeye gönderilmekte veya kayıttan düşülmektedir. Kitaplarda yapısal deformasyona sebep olan etkenlerin belirlenerek gerekli tedbirlerin alınması, özellikle arşiv kütüphanelerindeki eserlerin tahribata uğramalarının engellenmesi ve eserlerin özgün yapılarının korunarak uzun yıllar saklanması açısından önemlidir. Tahrip olmuş kitapların yapısal özelliklerinin belirlenmesi, tahribat durumunun analizi ve tahribat sebeplerinin ortaya çıkarılması amacıyla yapılan bu çalışma ile modern kitaplarda görülen tahribatların engellenmesi, azaltılması ve önleyici koruma çalışmalarının etkinliğinin artırılması hedeflenmektedir.
Bu çalışmada Ankara Milli Kütüphane koleksiyonundan onarıma gönderilen 856 kitabın yapısal özellikleri ve tahribat durumu değerlendirilerek kitaplardaki tahribatın oluşma etkenleri irdelenmiştir. Araştırma kapsamında incelenen kitapların tahribata uğramalarına neden olan ana etkenlerin kullanım hatası, malzeme kalitesizliği ve depolama hatası olduğu belirlenmiştir. Sert kapak kitaplarda tahribata en fazla neden olan etmen, sırt bezi yokluğu veya sırt bezi yerine kâğıt kullanılması iken karton kapak kitapların ciltlemeye gönderilmesinin ana nedeni bu kitaplarda kullanılan yapıştırıcının zamanla işlevini yürütemez hale gelmesidir.
Anahtar Kelimeler:
Kitap Ciltleme, Önleyici Koruma, Sert Kapak Kitap, Karton Kapak Kitap
A Study on the Reasons for Repair and Binding Renewal of Modern Books
The materials in the libraries are destroyed over time by various factors and become unusable. Books whose text-volume integrity is broken and whose leaves are scattered are sent to be bound or dropped from the register. It is important to determine the factors that cause structural deformation in books and to take the necessary precautions, especially in order to prevent the destruction of the works in archive libraries and to preserve the original structures of the works for many years. With this study, which was carried out to determine the structural features of destroyed books, to analyse the damage situation and to reveal the causes of destruction, it is aimed to prevent and reduce the damage seen in modern books and to increase the effectiveness of preventive conservation studies.
In this study, the structural features and damage status of 856 books were evaluated while sending them for repair from collection of the National Library of Turkey, and the factors of destruction in the books were examined. It has been determined that the main factors causing the destruction of the books examined within the scope of the research are misusage, poor material quality and incorrect storage. While the most damaging factor in hard cover books is the absence of backing cloth or the use of paper instead of backing cloth, the main reason for sending paperback books to binding is that the glue used in these books becomes ineffective over time.
Keywords:
Bookbinding, Preventive Conservation, Hard Cover Book, Paperback Book,
___
- Akkaya, M.A. (2008). Türk Kitap Basmacılığı Tarihçesi ve Beşikdevri. Bilgi ve Belge Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 55-75.
- Anameriç, H. (2011). VEKAM Geçmişten Geleceğe Kitabın Serüveni: E- Kitap. 44. Kütüphane Haftası Ankara, Bildiriler (T. Berkes, Ed.). Ankara.
- Atılgan, M. (2006). Antik Çağın En Önemli Yazı Malzemesi: Papirüs. Bilgi Dünyası, 7 (2), 293-312. https://doi.org/10.15612/bd.2006.378
- Barutçugil, İ. (2002). Bilgi yönetimi. İstanbul: Kariyer Yayıncılık.
- Bloom, J. M. (2003). Kâğıda İşlenen Uygarlık: Kâğıdın Tarihi ve İslam Dünyasına Etkisi. (Z. Kılıç, Çev.). İstanbul: Kitap Yayınevi.
- Bonadea, A. (1995). Conservation Book Repair: A Training Manual. Alaska State Library, Alaska Department of Education, Oregon.
- Dahl, S. (1999). Antikçağ'dan Günümüze Her Yönüyle Kitabın Tarihi (M. Dündar, Çev.). Ankara: Millî Kütüphane Başkanlığı.
- Dalkıran, Ö. (2013). Kitabın Tarihi History of the Book. Türk Kütüphaneciliği, 27 (1), 201-213.
- Güleç, E. (2011). Endüstriyel Ciltleme Sistemlerindeki Teknolojik Gelişmelerin İncelenmesi. Marmara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Matbaa Eğitimi Anabilim Dalı, Yüksek Lisans tezi.
- Hayta, P. (2022). Sert Mukavva Kapaklı Kitap Ciltleme Terimleri ve Tanımlamaları. Avrasya Terim Dergisi, 10 (2) 28-33. https://doi.org/10.31451/ejatd.1119431
- Jean, G. (2006). Yazı: İnsanlığın Belleği. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
- Johnson, E. D. (1973). Communication: An Introduction to the History of Writing, Printing, Books and Libraries. New Jersey: Scarecrow Press.
- Kahraman, P.G. ve Bayram, E.İ. (2022). 0-10 Yaş Grubu Çocuklara Yönelik Çocuk Şiir Kitaplarına İlişkin Fiziksel ve İçerik Özelliklerin İncelenmesi. Türk Kütüphaneciliği, 36 (2), 227-247. https://doi.org/10.24146/tk.1048791
- Kızılşafak, E. (2017). Kitabın Gelişiminden Ciltlemeye. Aydın Sanat, 3 (5), 13-21.
- Öcal, O. (1971). Kitabın evrimi. Ankara: Türkiye İş Bankası.
- Tomalak, A. (2023). British Library; https://www.bl.uk/greek-manuscripts/ articles/byzantine-bookbindings. 21.05.2023.
- Yıldız, N. (2000). Eskiçağda Yazı Malzemeleri ve Kitabın Oluşumu. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
- Yılmaz, S.S. (2022). Sinop Balatlar Kilisesi Kazılarında Ortaya Çıkartılan Kitap Pimleri, Seleucia (XII), 111-121.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2020
- Yayıncı: İstanbul Medeniyet Üniversitesi