GELENEKSEL İLE MODERN SANAT ANLAYIŞLARINDA SANATIN KÖTÜLÜKLE İLİŞKİSİ

Gelenekten moderne ve dahi çağdaşa sanatın kötü(lük)yle ilişkisi ya da kötünün sanattaki yeri değişime uğramıştır. Tarihsel süreçte kötü ve çirkin, sanatın içinde hep varolmuştur. Edebiyattan müziğe, resimden heykele sanatın birçok dalında kötü-çirkin hem içeriği hem formu belirlemiştir. Fakat modern döneme gelindiğinde özellikle 20. yüzyıl ve 21. yüzyılda kötü, sanatın temalarından biri olmanın ötesinde sanatın kurucu öğesi olmuştur. Bu yazıda, gelenekten moderne ve çağdaşa geçerken sanatın iyi ve güzel olandan kötü ve çirkin olanın estetize edilmesine doğru yaşadığı değişimle birlikte modern ve çağdaş sanatın kurucu aktörünün kötü olarak biçimlendirildiğini iddia ediyoruz. Modern sanattaki değişimin temelinde yer alan bu iddianın hem sanat kuramında hem de sanat yapıtının niteliğine ilişkin yargı ve üretimlerde açığa çıktığını söyleyebiliriz. Bu iddiamızı sanat nedir sorusundan başlayarak iki dönüşüm noktasından hareketle açıklayacağız. İlki gelenekten moderne ve çağdaşa geçerken yaşanan değişimleri merkeze alan tarihsel dönüşümdür. İkincisi özellikle özdeşlik anlayışı, yücelik kavramı ve sanat yapıtının niteliğine ilişkin değişimleri merkeze alan kavramsal dönüşümdür. Bu iki dönüşüm noktasından hareketle ve örnekler üzerinden "kötülük modern sanatın kurucu aktörüdür" iddiamızı temellendireceğiz.

RELATIONS OF ART AND EVIL IN THE UNDERSTANDING OF TRADITIONAL AND MODERN ART

From tradition to modern and contemporary the relation between art and evil or evil in art went through the changes. Evil and ugly have always existed in the history of art. Evil and ugly determined both theme and form from literature to music, from painting to sculpture and other forms of art. In modern era especially 20th 21st centuries evil and ugly are not only a theme but also founder actors. In this article, considering the change of art from good and beautiful to evil and ugly, we claim that evil is a constituent actor of modern-contemporary art. We can say that the claim which is in the basis this change, manifestes itself in both the theory of art and the judgements and productions of the qualities of art works. The claim especially is explained with the question "What is art?" and via those two transformations. First transformation is the historical changing which includes changing from traditional to modern and contemporary eras. Second one is the cognitive changing which embodies the changes is identity understanding, supremacy term and nature of art works. Using these two transformation points and some examples, we will ground our claim that "evil is the founding agent of modern art".

___

P. Alt; Şeytanın Düşüşü ve Kötülüğün Doğuşu, çev. S. Yücesoy, İstanbul: Sel Yayıncılık, 2016.

---; Karanlık Ruhun Arkeolojisi-İçimizdeki Kötülük, çev. S. Yücesoy, İstanbul: Sel Yayıncı- lık, 2016.

A. Antmen; 20. Yüzyıl Batı Sanatında Akımları, İstanbul: Sel Yayıncılık, 2. bs, 2009.

T. Altuğ; Kant Estetiği, İstanbul: Payel Yayınevi, 2007

M. Bal; Yargı Yetisi"nin Eleştirisi"nin Kant"ın Felsefesindeki Yeri, http://dergiler.ankara.edu.

tr/dergiler/34/923/11509.pdf (erişim tarihi Ekim, 2016).

G. Battaille; Edebiyat ve Kötülük, çev. A.Sönmezay, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

C. Baudlaire; Paris Sıkıntısı, çev. T. Yücel, İstanbul: Adam Yayıncılık, 1982.

J. Baudrillard; Kötülüğün Şeffaflığı, çev. I. Ergüden, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2016.

R. Bodei; Güzelin Biçimleri, çev. D. Kundakçı, Ankara: Dost Yayınevi, 2008.

E. Burke; Yüce ve Güzel Kavramlarımızın Kaynağı Hakkında Felsefi Bir Soruşturma, çev. M.

B. Gümüşbaş, Ankara: BilgeSu Yayıncılık, 2008.

R. G. Collingwood; Kısaca Sanat Felsefesi, çev. T. Kabadayı, Ankara: BilgeSu Yayıncılık,

2011.E. O. Erden; Modern Sanatın Kısa Tarihi, İstanbul: Hayalperest Yayınevi, 2016.

U. Eco; Çirkinliğin Tarihi, İstanbul: Doğan Kitap, 2009.

---; Güzelliğin Tarihi, çev. A. C. Akkaoyunlu, İstanbul: Doğan Kitap, 2006.

F. Farago; Sanat, çev. Ö. Doğan, Ankara: Doğu-Batı Yayınları, 2006.

E. Ferri; Sanat ve Edebiyatta Caniler, çev. S. Evrim, Ankara: Remzi Kitapevi, tarihsiz.

L. Ferry; Homo Esteticus Demokrasi Çağında Beğeninin İcadı, çev. D. Çetinkasap, İstanbul: Pinhan Yayıncılık, 2012.

E. Fischer; Sanatın Gerekliliği, çev. C. Çapan, İstanbul: Payel Yayınları, 2005.

J. Ortega y Gasset; Sanatın İnsansızlaştırılması ve Roman Üzerine Düşünceler, çev. N. Işık, İstanbul: YKY, 2012.

I. Kant; Yargı Gücünün Eleştirisi, çev. A. Yardımlı, İstanbul: İdea Yayınları, 2016.

S. Neiman; Modern Düşüncede Kötülük, çev. A. Sargüney, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2006.

K. Marks&F. Engels; Sanat ve Edebiyat, çev. M. Belge, DE Yayınevi, 1971.

J. B. Russell; Lucifer, çev. A. Fethi, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 2001.

A. Schopenhauer; İstenç ve Tasarım olarak Dünya, çev. L. Özşar, İstanbul: Biblos Kitabevi Yayınları, 2005.

L. Tolstoy; Sanat Nedir?, çev. M. Beyhan, İstanbul:İş Bankası Kültür Yayınları, 2007.