Öğretmen Adaylarının Bilgi Uçurma Eğilimleri

Bu araştırma, öğretmen adaylarının mesleki hayatlarında karşılaşabilecekleri bir etik soruna ilişkin bilgi uçurmaeğilimleri ile cinsiyet, sınıf düzeyi ve programa göre eğilimlerdeki farklılıkları belirlemek amacıyla yürütülmüştür.Veriler tarama yöntemiyle 377 eğitim fakültesi öğrencisinden araştırma kapsamında geliştirilen araç kullanılaraktoplanmıştır. Bulgulara göre öğretmen adaylarının etik sorunu ciddiye alsalar dahi onu çözmek için girişimdebulunmayabilecekleri, içsel bilgi uçurma eğilimlerinin dışsal bilgi uçurma eğilimlerinden anlamlı derecede dahayüksek olduğu, bilgi uçurmak yerine etik sorunu bizzat çözmeyi daha çok tercih ettikleri, az bir kısmının etiksorunların altında yatan haklı nedenlerin olabileceğini varsaydıkları, geleneksel bilgi uçurma yollarını sosyal medyaaracılığıyla bilgi uçurmadan daha çok tercih ettikleri, sosyal medya aracılığıyla bilgi uçurmada kimliklerini gizlemeihtiyacı duymadıkları, bilgi uçurma eğilimlerinin cinsiyet ve sınıf düzeyine göre farklılık göstermezken programagöre farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Varılan sonuçların nedenlerinin araştırılması, öğretmen eğitiminde bilgiuçurmaya ilişkin konulara yer verilmesi ve bilgi uçurmanın olumsuz sonuçlarının engellenmesi için yasaldüzenlemelerin yapılması önerilmiştir.

Whistleblowing Inclinations of Teacher Candidates

This research was conducted to determine the whistleblowing inclinations of prospective teachers about an ethical problem they may encounter in their professional lives and the differences in inclinations based on gender, seniority and program. By employing survey method, the data were collected from 377 education faculty students using the tool developed in the research. According to findings, even if the ethical problem is considered as serious by the prospective teachers, they may not attempt to solve it, that the internal whistleblowing inclinations are significantly higher than the external whistleblowing inclinations, they prefer to solve the ethical problem in person instead of whistleblowing, they prefer traditional whistleblowing ways instead of social media, they do not need to hide their identities when whistleblowing through social media, the whistleblowing inclinations do not differ according to the gender and seniority but according to the program. It has been proposed to investigate the causes of the results, to include information on whistleblowing in teacher education, and to make legal arrangements to prevent the negative consequences of whistleblowing.

PDF

___

Ajzen, I. (1988). Attitudes, personality and behavior. London: Taylor & Francis.
Akıllı, H. S., Çam, S., Kılınç, S., & Kızılboğa, R. (2013). Kamu personelinin etik ihlallerine verdikleri önem derecesi ve etik ihlallerin bildirimi konusundaki görüşleri. Sayıştay Dergisi, 89, 5‐33.
Aktan, C. C. (2015). Organizasyonlarda yanlış uygulamalara karşı bir sivil erdem, ahlaki tepki ve vicdani red davranışı: Whistleblowing. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 7(2), 19-36.
Atkinson, R. L. (1996). Hilgard's introduction to psychology. Philadelphia: Harcourt Brace College.
Aydın, U. (2003). İş hukuku açısından işçinin bilgi uçurması (Whistleblowing). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 79-100.
Baltacı, A. (2017). Eğitim örgütlerinde bilgi uçurma: Eğitim çalışanlarının bilgi uçurdukları kişi ve makamlar. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(23), 57-85.
Baltacı, A., & Balcı, A. (2017). Bilgi uçurmanın nedenleri: Nitel bir çalışma. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1), 53‐66.
Barnett, T. (1992). A preliminary investigation of the relationship between selected organizational characteristics and external whistleblowing by employees. Journal of Business Ethics, 11(12), 949-959.
Brody, R. G., Coulter, J. M., & Mihalek, P. H. (1998). Whistle-blowing: A crosscultural comparison of ethical perceptions of US and Japanese accounting students. American Business Review, 16(2), 14-21.
Celep, C., & Konaklı, T. (2012). Bilgi uçurma: Eğitim örgütlerinde etik ve kural dışı uygulamalara yönelik bir tepki. E-International Journal of Educational Research, 3(4), 65-88.
Chen, C., & Lai, C. (2014). To blow or not to blow the whistle: The effects of potential harm, social pressure and organisational commitment on whistleblowing intention and behavior. Business Ethics: A European Review, 23(3), 327-342.
Chiu, R. K. (2003). Ethical judgement and whistleblowing intention: Examining the moderating role of locus of control. Journal of Business Ethics, 43(1/2), 65-74.
Creswell, J. W. (2014). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches (4.b.). Thousand Oaks, CA: Sage.
Dorasamy, N. (2012). Institutionalizing a whistleblowing culture within higher education institutions: Policy and procedure underpinning good governance at the Durban University of Technology. Journal of Economics and Behavioral Studies, 4(9), 505‐514.
Erkmen, T., Özsözgün-Çalışkan, A., & Esen, E. (2014). An empirical research about whistleblowing behavior in accounting context. Journal of Accounting & Organizational Change, 10(2), 229-243.
Ertürk, A. (2016). The relationship between whistleblowing and organizational citizenship behavior for high school teachers. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(1), 1-22.
Fraenkel, J. R., Wallen, N., & Hyun, H. (2012). How to design and evaluate research in education (8. b.). New York: McGraw-Hill.
Güvercin, D. (2016). Ortaöğretim kurumlarında görülen bilgi uçurma süreci ve bilgi uçurma nedenlerine ilişkin öğretmen ve yönetici görüşleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Uşak Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Uşak.
Harrison, M. R. (2005). An introduction to business and management ethics. New York: Palgrave Macmillan.
Hooper, D., Coughlan, J., & Mullen, M. (2008). Structural equation modelling: Guidelines for determining model fit. Electronic Journal of Business Research Methods, 6(1), 53-60.
Jubb, P. B. (1999). Whistleblowing: A restrictive definition and interpretation. Journal of Business Ethics, 21(1), 77-94.
Kartal, S. (2008). Eğitim çalışanlarının örgütsel sosyalleşmelerinde ilköğretim okulu yöneticilerinin katkıları ve iki örnek olay. İnönü üniversitesi eğitim fakültesi dergisi, 9(15), 75-88.
Kızıltaş, A. (2015). İzmir ili ilkokul öğretmenlerinin algılarına göre bilgi uçurma ve örgütsel bağlılık ilişkileri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
King, G., & Hermodson, A. (2000). Peer reporting of coworker wrongdoing: A qualitative analysis of observer attitudes in the decision to report versus not report unethical behavior. Journal of Applied Communication Research, 28(4), 309-329.
Lennane, K. (1993). Whistleblowing: A health issue. British Medical Journal, 307(6905), 667-670.
Mansbach, A., & Bachner, Y. G. (2009). Self‐Reported likelihood of whistleblowing by social work students. Social Work Education, 28(1), 18-28.
Martin, G. (2017). The meaning and origin of the expression: Whistle-blower. 6 Ekim 2017 tarihinde erişim: https://www.phrases.org.uk/meanings/whistleblower.html.
McDonald, S., & Ahern, K. (2002). Physical and emotional effects of whistleblowing. Journal of Psychosocial Nursing and Mental Health Services, 40(1), 14-27.
Nartgün, Ş. S., & Kaya, A. (2017). Öğretmenlerin bilgi uçurma davranışları ve bilgi uçurma nedenleri ile bireysel değerleri arasındaki ilişki. The Journal of Academic Social Science Studies, 54, 65-89.
Near, J. P., & Miceli, M. P. (1985). Organizational dissidence: The case of whistleblowing. Journal of Business Ethics, 4(1), 1-16.
Özaslan, G., & Ünal, A. (2016). Öğretmenlerde açığa çıkarma davranışı: mevcut durum ve öneriler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 22(3), 321-350.
Park, H., Blenkinsopp, J., Öktem, M. K., & Ömürgönülşen, U. (2008). Cultural orientation and attitudes towards different forms of whistleblowing: A comparison of South Korea, Turkey, and UK. Journal of Business Ethics, 82(4), 929-939.
Peters, K., Luck, L., Hutchinson, M., Wilkes, L., Andrew, S., & Jackson, D. (2011). The emotional sequelae of whistleblowing: Findings from a qualitative study. Journal of Clinical Nursing, 20(19‐20), 2907-2914.
Sarpkaya, R. (2002). Eğitim örgütlerinde çatışma yönetimi ve bir örnek olay. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 8(3), 414-429.
Sarpkaya, R. (2006). Yöneticilerin öğretmenleri güdülemesinde içerik kuramlarından yararlanması ve bir örnek olay. Burdur Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(77), 95-105.
Shapiro, S. S., & Wilk, M. B. (1965). An analysis of variance test for normality (complete samples). Biometrica, 52(3-4), 591-611.
Şahin, S., Atasoy, B., & Somyürek, S. (2010). Öğretmen eğitiminde örnek olay yöntemi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 9(2), 253-277.
Taylor, E. Z., & Curtis, M. B. (2010). An examination of the layers of workplace influences in ethical judgments: Whistleblowing likelihood and perseverance in public accounting. Journal of Business Ethics, 93(1), 21-37.
Toker-Gökçe, A. (2013). Teachers’ value orientations as determinants of preference for external and anonymous whistleblowing. International Journal of Humanities and Social Science, 3(4), 163-173.
Toker-Gökçe, A. (2014). Okullarda bilgi uçurma: İş doyumu ve örgütsel bağlılık ilişkisi. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 22, 261-282.
Toker-Gökçe, A., & Alataş, H. (2015). Öğretmenlerin istenmeyen yönetici davranışlarına yönelik tepkileri: Bilgi uçurma mı? sessiz kalma mı? Journal of Computer and Education Research, 3(6), 99-116.
Toker-Gökçe, A., & Oğuz, E. (2015). Öğretmen adaylarının farklı bilgi uçurma (whistle-blowing) tercihlerinde belirleyici olan kültürel değerler. Sakarya University Journal of Education, 5(1), 55-69.
Tran, C. K. (2011). An ethnographic analysis of the current whistleblowing landscape in the Canadian public service (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ottawa: Carleton University.
Trevino, L. K., & Victor, B. (1992). Peer reporting of unethical behavior: A social context perspective. The Academy of Management Journal, 35, 38-64.
Vinten, G. (1999). Whistleblowing: Hong Kong style. Public Administration and Policy, 8(1), 1-19.
Zhang, J., Chiu, R., & Wei, L. (2009). On whistleblowing judgment and intention: The roles of positive mood and organizational ethical culture. Journal of Managerial Psychology, 24(7), 627-649.