Sivil İtaatsizlik Örneği Olarak “Cumartesi Anneleri” Eylemlerinin Türkiye Basınındaki Sunumu
Türkiye’de gerçekleşen sivil itaatsizlik eylemlerinden biri olan “Cumartesi Anneleri” eyleminin 1997 yılında, Türkiye basınında, sağ basını temsilen Hürriyet, Türkiye ve Yeni Şafak gazetelerinde, sol basını temsilen de Cumhuriyet ve Emek gazetelerinde, bir gösteri haberi olarak nasıl sunulduğu bu araştırmanın sorunsalıdır. Çalışmada yöntem olarak eleştirel söylem analizi kullanılarak, sentaktik ve semantik analiz yapılmıştır. Analiz kategorileri, haberlerin aktörleri ve haberlerde öne çıkan temalar, kelime tercihleri, sentaktik tercihler, tırnaklı alıntılar ve aşırı kelime vurgularıdır. Haberle ilgili eleştirel söylem analizi çalışmalarının temel varsayımı, haberlerin güç/iktidar sahibi kurum ve kişilerin söylemleriyle kapanmasıdır. Bu çalışmada “Cumartesi Anneleri” eylemlerinin Yeni Şafak gazetesinde hiç temsil edilmediği, sağ basını temsil eden Hürriyet ve Türkiye gazetelerinde kurulan söylemlerin güçlünün söylemiyle (devletin söylemiyle), sol basını temsil eden Cumhuriyet ve Emek gazetelerinde kurulan söylemin ise güçsüzlerin, yani “Cumartesi Anneleri” nin söylemiyle kapandığı bulgulanmıştır. Cumhuriyet ve Emek gazetelerinin söylemlerinde kurulan güçsüzün temsiliyetinin, hem muhalif basının önemi ve yaşatılması hem de Türkiye’de diğer güçsüz kesimlerin basında nasıl temsil edildiğini gündeme getirmesi açısından önemli bulunmuştur.
The Representation of Demonstrations of the “Saturday Mothers” as a Sample of Civil Disobedience in the Turkey’s Press
How the demonstrations of “Saturday Mothers”, which is one of the civil disobedience acts in Turkey, were represented in the right-wing press and left-wing press of Turkey, as a news of demonstrations is the main problematic of this study. The newspapers of Hürriyet, Türkiye and Yeni Şafak were choosen as the representatives of right-wing press, Cumhuriyet, Emek were choosen as the representatives of left-wing press of Turkey. By applying critical discourse analysis, syntactic and semantic analyses were made in this study. The main categories of the analyses are, the actors of the news and the foregrounding themes of the news, the lexical choices, the syntactic choices, quotation patterns and the over-lexicalization. The basic assumption of the critical discourse analysis studies related to the news is that news is closed with the discourses of the institutions and people with power. In this study, it was found that the demonstrations of “Saturday Mothers” were not represented by the newspaper of the Yeni Şafak, and also it was found that the discourses of the newspapers of the Hürriyet and Türkiye as a representative of right-wing press were closed with the discourse of the powerful (namely discourse of the state) and the discourses of the newspapers of the Cumhuriyet and Emek as a representative of left-wing press were closed with the discourse of the powerless, in other words, the discourse of the “Saturday Mothers”. The representations of the powerless in the discourses of the newspapers of the Cumhuriyet and Emek showed the importance of the opponent press that should be kept alive and also how the powerless are represented in Turkey’s media is brought to the agenda.
___
- Bedau, Hugo Adam (1991). Civil Disobedience in Focus. London ve New York: Routledge.
- Bove, Jose ve Gilles Luneau (2006). Sivil İtaatsizliğe Çağrı. Çev., Işık Ergüden. İstanbul: İletişim.
- Coşar, Yakup (1997). "Önsöz." Kamu Vicdanına Çağrı: Sivil İtaatsizlik. Yakup Coşar (der.) içinde. İstanbul: Ayrıntı. 9-29.
- Elliott, Peter, vd. (1986). "Terrorism and the State: A case study of the Discourses of Television." Media, Culture and Society: A Critical Reader. Richard Collins, vd. (der.) içinde. London: Sage. 155-177.
- Fairclough, Norman (2003). Analysing Discourse: Textual Analysis for Social Research. London: Routledge.
- Fairclough, Norman (1995). Critical Discourse Analysis. London: Longman.
- Fang, Yew-Jin (1994). "Riots and Demonstrations in the Chinese Press: A Case-Study of Language and Ideology." Discourse and Society. 5(4): 463-481.
- Fowler, Roger (1991). Language in the News: Discourse and Ideology in the Ress. London: Routledge.
- Gürtaş, Aytül (1994). Haber Metinlerinin Söylemsel Analizi Üzerine Bir Çalışma: Türk Basınında Temizlik İşçileri Grevi. Ankara: G.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Habermas, Jürgen (1997). "Sivil İtaatsizlik: Demokratik Hukuk Devletinin Denek Taşı. Almanya'da Otoriter Legalizm Karşıtlığı." Kamu Vicdanına Çağrı: Sivil İtaatsizlik. Yakup Coşar (der. ve çev.) içinde. İstanbul: Ayrıntı. 116-136.
- Hall, Stuart, vd. (1978). Policing the Crisis: Mugging, the State and Law and Order. London: MacMillan.
- Halloran, James, vd. (1970). Demonstrations and Communication: A Case Study. Hamonsworth: Penguin Books.
- Hansen, Anders ve Graham Murdock (1985). "Constructing the Crowd: Popular Discourse and Press Presentation." The Critical Communication Review: Popular Culture and Media Events. Vincent Mosco ve Janet Wasko (der.) içinde. New Jersey: Ablex Publishing Company. 227-257.
- Harding, Walter (1997). "Sivil İtaatsizlik'e Giriş." Sivil İtaatsizlik ve Pasif Direniş. Henry David Thoreau ve Mohandas Karamchand Gandhi (der.) içinde. Çev., C. Hakan Arslan ve Fatma Unsal. Ankara: Vadi. 23-40.
- Işık, Gülcan ve Ömer Özer (2000). "İşçi ve Memur Toplu İş Bırakma Eylemlerinin Türk Basınında Sunumu." Selçuk İletişim 1(3): 68-81.
- İnal, Ayşe (1997). "Haber Metinlerine Eleştirel Bir Bakış: Temel Sorunlar ve Örnek Çalışmalar." AÛ İLEF Yıllık 1994-95:135-163.
- İnal, Ayşe (1996). Haberi Okumak. İstanbul: Temuçin Yayınları.
- İnal, Ayşe (1995). "Yazılı Basın Haberlerinde Yapısal Yanlılık Sorunu." Toplum ve Bilim 67:111-134.
- İnal, Ayşe (1992). An Analysis of Turkish Daily Press: Event Selection, Text Construction and News Production. Ankara: ODTÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Doktora Tezi.
- Kayılı, Erkan (2004). "'Çıplak' İtaatsizlik Olarak 'Cumartesi Anneleri'." Kamusal Alan. Meral Özbek (der.) içinde. İstanbul: Hil. 349-356.
- Koçali, Filiz (2004). "'Cumartesi Anneleri'nin İnadı." Kamusal Alan. Meral Özbek (der.) içinde. İstanbul: Hil. 357-359.
- Nişancı, Şükrü (2003). Sivil İtaatsizlik. İstanbul: Okumuş Adam.
- Ökçesiz, Hayrettin (1994). Sivil İtaatsizlik. İstanbul: Afa.
- Özer, Ömer ve Erdal Dağtaş (2003). "Haber Söylemi: 11 Nisan 2001 Tandoğan Meydanı'ndaki 'Esnaf Toplanması'nın Medyadaki Sunumu II." İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 17: İ65-187.
- Özer, Ömer ve Erdal Dağtaş (2003). "Haber Söylemi: 11 Nisan 2001 Tandoğan Meydanı'ndaki 'Esnaf Toplanması'nın Medyadaki Sunumu I." İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi 16:281-307.
- Özer, Ömer (2001). "Kazanılmış Hakkın Tersine Çevrilmesi: 1 Mayıs 1996 Olayının Türk Basınında Sunumu." İletişim Dergisi 9(Bahar): 109-135.
- Palacı, Havva (1998). Yazılı Basında Memur Eylemleri. Ankara: A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
- Rawls, John (1997). "Sivil İtaatsizliğin Tanımı ve Haklılığı." Kamu Vicdanına Çağrı: Sivil İtaatsizlik. Yakup Coşar (der. ve çev.) içinde. İstanbul: Ayrıntı. 54-75.
- Schudson, Michael (1997). "Haber Üretiminin Sosyolojisi." Çev, Abdülrezak Altım ve Meltem Ağduk Gevrek. AÜ İLEF Yıllık 1994-95: 307-325.
- Teo, Peter (2000). "Racism in the News: A Critical Discourse Analysis of News Reporting in Two Australian Newspapers." Discourse and Society 11(1): 7-49.
- Türkiye İnsan Hakları Vakfı (1997). Türkiye İnsan Hakları Raporu. Ankara: Türkiye İnsan Hakları Vakfı Yayınları.
- van Dijk, Teun A. (1994). "Söylemin Yapıları ve İktidarın Yapıları." Medya, İktidar, İdeoloji. Mehmet Küçük (der. ve çev.) içinde. Ankara: Ark. 271-327.
- van Dijk, Teun A. (1993). "Principles of Critical Discourse Analysis." Discourse and Society 4: 249-283.
- van Dijk, Teun A. (1988a). News as Discourse. New Jersey: Lawrence Earlbaum Associates Publication.
- van Dijk, Teun A. (1988b). News Analysis. New Jersey: Lawrence Earlbaum Associates Publication.
- van Dijk, Teun A. (1983). "Discourse Analysis: Its Development and Application to the Structure of News." Journal of Communication. 33(2): 20-43.
- ISSN: 1301-7241
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1998
- Yayıncı: İmge Kitabevi Yayınları