Psikanalitik Kuramın Sinemadaki Yansımaları: Aynadaki Ötekimiz ve Biz (Us, 2019)

Sigmund Freud, ruhsal arayış ve bozuklukların tedavisinde kullanılmaya başlanmış bir psikoterapi tekniği ve yöntemler bütünü olan psikanalizi tanımlayıp, tüm hayatı boyunca psikanalitik kuramı geliştirmeye yönelik çalışmalarını sürdürmüştür. Elbette psikanalitik kuram Freud’un yapılandırdığı şekli ile kalmamış; önemli isimler, kurama Freud’un görüşlerinden ayrışık, başkaca katkılar verecek alternatif varsayımlar üretmişlerdir. Psikanalitik kuramın salt ruhsal çözümleme ve iyileştirmeye yönelik kullanım sahası da zamanla daha kapsamlı hale gelmeye başlamıştır. Sanat eserleri de psikanalizin kullanım sahası içinde yer almış ve psikanalistler tarafından çözümlenmesi heyecan verici öğeler haline gelmişlerdir. Psikanalitik yöntemle sanat eserlerinin çözümlenmesi, başlangıçta eserin yaratıcısının psikanalizi çerçevesinde değerlendiriliyor iken, zamanla sanat eserini üreticinden ayrı olarak kimliklendirecek şekilde evrilmiştir. Birçok psikanalitik unsur barındırmasından dolayı sinema sanatı da psikanalistler için zamanla diğer sanat dallarından ayrılarak daha cazip hale gelmiştir. Bu çalışmada Jordan Peele’in yönetmenliğini yaptığı Biz (Us, 2019) filminin içerdiği psikanalitik unsurlar; Jung’un psikanalitik bakış açısı çerçevesinde ve bilinçdışı, ego, gölge, persona, kolektif bilinçdışı, arketip gibi kavramlar dahilinde incelenmiştir. Film çözümlemesinde tutarlılık gözetilerek öncelikle Sigmund Freud olmak üzere psikanalist Jacques Lacan, Otto Rank, Alfred Adler ve Karl Abraham’ın da görüşlerine yer verilmiştir. Çalışmada Biz (Us, 2019) filminin açık içeriğinin altında yatan örtük anlam çıkarılmaya ve sinemasal bir özne olarak izleyicinin yeri ve bu izleyicinin kim olduğu soruları da yanıtlamaya çalışılmıştır. Sinema ve psikoloji alanlarını kapsayan bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Jung, Bilinçdışı, Psikanalitik Kuram, Biz (US-2019), sinema

The Reflections of Psychanalytical Theory in Cinema: Our Other in the Mirror and Us (2019)

Psychoanalysis defined by Sigmund Freud is a set of psychotherapy techniques and methods that have been used in the treatment of spiritual pursuits and disorders, and Freud continued his studies to develop psychoanalytic theory throughout his life. Psychoanalytic theory, of course, is not only Freud’s structured form, but—other than Freud’s views—important names have produced alternative assumptions that will make further contributions to the theory. The field of psychoanalytic theory’s use for purely spiritual analysis and healing also started to become more comprehensive over time. Works of art have also been included in the use of psychoanalysis and have become exciting elements for analysis by psychoanalysts. At the time when analyzing works of art with the psychoanalytic method was initially evaluated within the framework of the psychoanalysis of the creator of the work, it has evolved over time to identify the work of art separately from the producer. Since the art of cinema contains many psychoanalytic elements, it has become more attractive for psychoanalysts by separating from other branches of art over time. In this study, the psychoanalytic elements of Us (2019) directed by Jordan Peele, were examined within the framework of Jung’s psychoanalytic perspective and concepts such as unconsciousness, ego, shadow, persona, collective unconsciousness, and archetype. Considering consistency in film analysis, the views of—in particular—Sigmund Freud, psychoanalyst Jacques Lacan, Otto Rank, Alfred Adler and Karl Abraham were also included. The implicit meaning underlying the explicit content of the film Us (2019) was aimed to be inferred and answered the questions of the place of the audiences as a cinematic subject and who this audience is. The qualitative research method was used in this study which covers the fields of cinema and psychology.

Keywords:

Jung, unconsciousness, psychoanalytic theory, cinema, US (2019),

PDF

___

Abraham, Karl (2017). Rüyalar ve Mitler. Çev., Emine Nur Gökçe. İstanbul: Pinhan.
Adler, Alfred (2017). İnsan Doğasını Anlamak. Çev., Deniz Başkaya. İzmir: Lilith.
Akın, Haydar (2005). Ortaçağ’dan Bilge Bir Kadın: Bingenli Azize Hildegard. İstanbul: Dharma.
Arslan, Umut Tümay (2009). “Aynanın Sırları: Psikanalitik Film Kuramı.” Kültür ve İletişim, 12 (1): 9-38.
Bakır, Burak (2008). Sinema ve Psikanaliz. İstanbul: Hayalet.
Borch-Jacobsen, Mikkel (1991). Lacan: The Absolute Master. Çev., Douglas Brick. California: Stanford University.
Bukowski, Charles (2002). Kapalı Bir Kapıdır Cehennem. Çev., Avi Pardo. İstanbul: Parentez.
Carroll, Noel (1981). “Nightmare and Horror: The Symbolic Biology of the Fantastics Beings.” Film Quarterly, 19 (3): 16-25.
Cebeci, Oğuz (2015). Psikanalitik Edebiyat Kuramı. İstanbul: İthaki.
Clarkson, Tim (2016). “Was The Legendery Wizard Merlin Actualy Scottish?” www.historyscotland.com. Erişim tarihi: 25 04. 2020.
Demirci, Tan Tolga (2006). Korku Sinemasının Psikanalizi. İstanbul: Es.
Fitzgerald, William (2013). How To Read A Latin Poem: If You Can’t Read Latin Yet. Oxford: Oxford University.
Foucault, Michel (1992). Hapishanenin Doğuşu. Çev., Mehmet Ali Kılıçbay. Ankara: İmge.
Freeman, John (2016). “Giriş.” İnsan ve Sembolleri. Carl Gustav Jung içinde. Çev., Hatice Mukaddes İlgün. İstanbul: Kabalcı. 6-11.
Freud, Sigmund (1996). Kitle Psikolojisi. Çev., Kamuran Şipal. İstanbul: Cem.
Freud, Sigmund (1999). Uygarlığın Huzursuzluğu. Çev., Haluk Barışcan. İstanbul: Metis.
Freud, Sigmund (2006). Rüya Yorumları. Çev., Akın Kanat. İzmir: Lilith.
Gabbard, Glen. O. ve Krin Gabbard (2014). Psikiyatri ve Sinema. Çev., Yusuf Eradam ve Hasan Satılmışoğlu. İstanbul: Okuyanus.
Girard, René (2018). Şiddet ve Kutsal. Çev., Necmiye Alpay. İstanbul: Alfa.
Gürol, Ender (2006). “Giriş.” Analitik Psikoloji. Carl Gustav Jung içinde. Çev., Ender Gürol. İstanbul: Payel. 9-92.
Hockley, Luke (2020). Film Çözümlemesinde Jungcu Yaklaşım. Çev., Simten Gündeş. İstanbul: Es.
Hyatt, J.Philip (2002). “Jeremiah: Hebrew Prophet.” www.britannica.com. Erişim tarihi: 05.05.2020.
İzmir, Mutluhan (2015). Lacancı Psikanaliz ve Karakter Çözümleme. Ankara: İmge.
Jacobi, Jolande (1962). The Psychology of C. G. Jung. New Haven: Yale University.
Jung, Carl Gustav (2006). Analitik Psikoloji. Çev., Ender Gürol. İstanbul: Payel.
Jung, Carl Gustav (2015). Dört Arketip. Çev., Zehra Aksu Yılmazer. İstanbul: Metis.
Jung, Carl Gustav (2016). İnsan ve Sembolleri. Çev., Hatice Mukaddes İlgün. İstanbul: Kabalcı.
Jung, Carl Gustav (2018). Rüyalar. Çev., Aylin Kayapalı. İstanbul: Pinhan.
Jung, Carl Gustav (2019). Dönüşüm Sembolleri. Çev., Firüzan Gürbüz Gerhold. İstanbul: Alfa.
Kast, Verena (1998). “Can you change your fate? The clinical use of specific fairy tale as the turning point in analysis.” Post-Jungians Today: Key Papers in Contemporary Analytical Psychology. Ann Casement (der.) içinde. Londra: Routledge. 119-134.
Kenevan, Phyllis Berdt (1999). Paths of Individuation in Literature and Film: A Jungian Approach. New York: Lexington.
Kernberg, Otto (2010). Sapıklarda ve Kişilik Bozukluklarında Saldırganlık. Çev., Banu Büyükkal. İstanbul: Metis.
Kılınç, Ceyda (2016). Mitoloji Sözlüğü 2. Cilt. İzmir: İlya.
Klein, Christopher (2018). “Remembering Hands Across America.” www.history.com. Erişim tarihi: 25.04.2020.
Le Guin, Ursula K. (2015). Kadınlar Rüyalar Ejderhalar. Çev., Bülent Somay. İstanbul: Metis.
May, Rollo (2019). Güç ve Masumiyet: Şiddetin Kökenlerine Dair Bir Arayış. Çev., Cihan Dansuk. İstanbul: Okuyanus.
Metz, Christian (1999). “Identification, Mirror.” Film Theory and Criticism: Introductory Readings. Leo Braudy ve Marshall Cohen (der.) içinde. Oxford: Oxford University. 800-817.
Oskay, Ünsal (2014). Çağdaş Fantazya: Popüler Kültür Açısından Bilimkurgu ve Korku Sineması. İstanbul: İnkılap.
Özden, Zafer (2014). Film Eleştirisi: Film Eleştirisinde Temel Yaklaşımlar ve Tür Filmi Eleştirisi. Ankara: İmge.
Rank, Otto (2016a). Eş Benlik: Bir Psikanaliz Çalışması. Çev., Gökçe Metin. İstanbul: Pinhan.
Rank, Otto (2016b). Kahramanın Doğuş Miti: Mitolojinin Psikolojik Yorumu. Çev., Gökçe Yavaş. İstanbul: Pinhan.
Saydam, Bilgin (2015). “Carl Jung: Nesnel Ruhun Şamanı.” Dört Arketip. Carl Gustav Jung içinde. Çev., Zehra Aksu Yılmazer. İstanbul: Metis. 7-15.
Schimmel, Annemarie (2020). Sayıların Gizemi. Çev., Mustafa Küpüşoğlu. İstanbul: Alfa.
Showalter, Elaine (2014). “Representing Ophelia: Women, Madness and The Responsibilities of Feminist Criticism.” www.projektofelia.blogspot.com. Erişim tarihi: 02.05. 2020.
Tevrat (Eski Ahit). (2019). Ankara: Dorlion.