Platon’un Filozof Kral’ı Bağlamında Deli Deli Küpeli Filmindeki Deli Kaymakam Karakterinin Değerlendirilmesi
Platon, hocası Sokrates’in ölümünün ardından ve bir anlamda Sofist gelenekten koparak ve soru sorma-mevcut yanlışları ortaya çıkarma pratiğini geride bırakarak “İdeal bir toplum düzeni ve devlet nasıl var olabilir?” sorusunun peşine düşmüştür. Sokrates’in meşhur “Bildiğim tek şey, hiçbir şey bilmediğimdir” cümlesi yerini, Platon’da, “Biliyorum, öyleyse dinleyin”e bırakmıştır. Platon, ideal devletini ve toplumunu anlatırken nihayetinde sözü filozof kral ya da kral filozofa getirerek ideal düzenin onlar eliyle sağlanacağını ve dolayısıyla filozof kralların toplumun ve yasaların üzerinde bir konuma sahip olması gerektiğini savunmuştur. Bu çalışmada Platon’un hem ideal devleti hem de yeryüzünde toplumsal olarak kurulabilir en iyi ikinci devleti ile onun bekasını emanet ettiği ve detaylı şekilde tasarlayıp anlattığı filozof kral ya da kral filozofu tanımlanmış; ardından filozof kral, yönetmenliğini Kartal Tibet’in üstlendiği, 1986 yapımı Deli Deli Küpeli filmindeki Deli Kaymakam karakteri ile karşılaştırılmıştır. Akıl hastanesinden kaçan iki delinin kar ve soğuk nedeniyle dünya ile irtibatı kesilen bir kasabaya gelmesi ve rastlantı sonucu kasabada kaymakam ve hâkim olarak karşılanmasının anlatıldığı filmin kaymakam karakterini filozof kralla karşılaştırmak için betimsel analiz ve metin analizi yöntemi kullanılmıştır. Kaymakam karakteri; siyasal erkinin kaynağı, siyasal gücü kullanma biçimi, toplumdaki kurtarıcı figürü olarak konumu, yasalara karşı tutumu, sahip olduğu erdemler ve değişime kapalı olma kategorileri kapsamında filozof kral ile karşılaştırılmıştır. Çalışma sonucunda Deli Kaymakam ve filozof kral arasında benzerlikler ve paralellikler bulunduğu ortaya konulmuştur.
Evaluation of the Mad District Governor Characterin the Film Deli Deli Küpeli in the Context of Plato's Philosopher King
Plato pursued the question of how an ideal social order and ideal state could exist after his preceptor Socrates' death, and in a sense, leaving the practice of asking questions and revealing existing mistakes by breaking away from the Sophistic tradition. Socrates' famous phrase "All I know is that I know nothing" left its place in Plato to: "I know, so listen." When describing his ideal state and society Plato argued that the ideal order would be established by the philosopher king or king philosopher, and therefore the philosopher kings should have a position over society and the law. This paper describes both Plato's ideal state and the second best state, as well as the philosopher king or king philosopher whom he entrusted and designed and described in detail; then the philosopher king is compared with the character of the Mad District Governor [Deli Kaymakam] in the 1986 film Deli Deli Küpeli, directed by Kartal Tibet. The film portrays two mentally ill people who escape from the mental hospital, arrive in a town that has lost contact with the world due to snow and cold, and are unexpectedly welcomed as District Governor and Judge of the town. The study aims to compare and analyze philosopher king with the mad district governor character in the Deli Deli Küpeli film within the framework of categories of source of their political power, their use of political power, their role as a savior figure in society, their attitude the law, their virtues, and their closeness to change. Descriptive analysis and text analysis methods are employed for this purpose. Within the scope of the study, it is determined that there are similarities between the mad district governor and the philosopher king.
___
- Arslan, Ahmet (2018). İlkçağ Felsefe Tarihi 2: Sofistlerden Platon’a. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
- Bolarfinwa, Oluwafemi (2009). An Evaluation of Plato’s Ideal State. Norderstedt: Grin.
- Çıvgın, Ayşe Gül (2018a). ‘‘Platon’un Adalet ve Filozof Kral Anlayışı.’’ İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(1): 212-229.
- Çıvgın, Ayşe Gül (2018b). ‘‘Savaştan Sürekli Barışa: Platon ve Kant.’’ İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 9: 109-127.
- Demir, A. Konur (2019). ‘‘Platon’un Devlet Kurgusunun Modern Kamu Yönetimine Yansımaları.’’ FLSF Dergisi, 14(27): 203-220.
- Desmond, William (2013). Philosopher-Kings of Antiquity. Londra: Bloomsbury.
- Dinç, Mustafa (2018). ‘‘İsyanın Mizahı: Hobsbawm’ın Toplumsal Eşkıyalık Tanımı ve Kemal Sunal Filmleri.’’ Motif Akademi Halkbilimi Dergisi, 11(24): 73-90.
- Hancığaz, Erhan (2016). ‘‘Türkiye’nin Toplumsal ve Kültürel Yapısındaki Delilik Olgusunun Türk Sinemasına Yansıması.’’ Abant Kültürel Araştırmalar Dergisi, 1(2): 1-20.
- Kaya, Mustafa (2018). ‘‘Platon'da Filozofların/Filozofun Kral Olması Üzerine.’’ Edebiyat, Eğitim, Sanat ve İktisat: Modern Dönemde. Osman Köse ve Emel İslamoğlu (der.) içinde. Ankara: Berikan Yayınevi.
- Kellner, Douglas (2014). ‘‘Cultural Studies, Multiculturalism, and Media Culture.’’ https://pages.gseis.ucla.edu/faculty/kellner/essays/culturalstudiesmulticulturali sm.pdf Erişim tarihi: 14.04.2020.
- Kılıç, Elife (2016). ‘‘Platon’un Devlet Diyaloğu Bağlamında Eğitim Anlayışı.’’ Felsefe Arkivi, 45(2): 67-84.
- Levin, Mark (2012). Ameritopia: The Unmaking America. New York: Threshold Editions.
- Monette, R. Duane, vd. (2014). Applied Social Research: A Tool for the Human Services. Belmont: Brooks/Cole.
- Nichols, Mary (1984). ‘‘The Republic's Two Alternatives: Philosopher-Kings and Socrates.’’ Political Theory, 12(2): 252-274.
- Özdemir, Murat (2010). ‘‘Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma.’’ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1): 323-343.
- Özen, Yener ve Gül, Abdülkadir (2007). ‘‘Sosyal ve Eğitim Bilimleri Araştırmalarında Evren Örneklem Sorunu.’’ Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15: 394-422.
- Özkan, Devrim (2018). ‘‘Platon’un İdeal Devlet Teorisi: Doğruluk, Mükemmellik ve Mağara Metaforu.” Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimlerde Akademik Çalışmalar. Rıza Karagöz, Timuçin Kodaman ve Marijan Premovic (der.) içinde. Cetinje: Ivpe. 314.
- Platon (1998). Devlet Adamı. Çev., Behice Boran ve Mehmet Karasan. İzmir: Çağdaş.
- Platon (2005). Devlet. Çev., Veysel Ataman ve Cenk Saraçoğlu. İstanbul: BordoSiyah.
- Reeve, C.D.C. (2006). Philosopher-Kings: The Argument of Plato’s Republic. Indianapolis: Hackett Publishing.
- Rosen, Stanley (2008). Plato’s Republic. Londra: Yale University Press.
- Saydam, Nejat (Yön.) (1965). Buzlar Çözülmeden (Sinema Filmi). Türkiye: Acar Film. https://www.imdb.com/title/tt0406620/ Erişim tarihi: 09. 07. 2020
- Şenel, Alâeddin (1995). Siyasal Düşünceler Tarihi. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
- Tibet, Kartal (Yön.) (1986). Deli Deli Küpeli (Sinema Filmi). Türkiye: Uğur Film. https://www.imdb.com/title/tt0252364/ Erişim tarihi: 24.03.2020
- Ünal, Murat (2010). ‘‘Türk Sinemasında Kemal Sunal.’’ Yeni Düşünceler, 5: 68-78.
- Yalçınkaya, Ayhan (2011). ‘‘Platon’un Bilişi.’’ Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler Tarihi. Mehmet Ali Ağaoğulları (der.) içinde. İstanbul: İletişim Yayınları. 91-125.
- Yali, Lu (2019). ‘‘An Analysis of Plato’s Political Thought.’’ Advances in Economics, Business and Management Research, 82: 416-419.
- Yıldırım, Ali ve Hasan Şimşek (2003). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
- Yıldız, Hasan (2015). ‘‘Platon’un Siyaset Felsefesinde Yönetici Ahlakı.’’ Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 5(13): 154-173.
- Yıldızdöken, Çiğdem (2015). ‘‘Platon’da Demokratia Kavramı.’’ Kaygı Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi, 25: 59-75.
- ISSN: 1301-7241
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 1998
- Yayıncı: İmge Kitabevi Yayınları