ŞEFİKA GASPIRALI'NIN ALEM-İ NİSVAN DERGİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME VE SİSTEMATİK İNDEKS

“Dilde, Fikirde, İşte Birlik” düşüncesiyle tanınan İsmail Gaspıralı’nın, Kırım’da yayımlanan ilk Türkçe gazete ve Rusya Müslümanları arasında yayınlanan Türk dilindeki üçüncü gazete olan Terc?m?n Gazetesi’nin ilave eklerinden olan ve 1905 yılı sonlarında Kırım/Bahçesaray’da yayın hayatına giren ?lem-i Nis??n Dergisi sadece Kırım Türkleri' nin değil bütün Rusya Türklerinin ilk kadın dergisidir. Eldeki mevcut bilgilere göre Türk ve İslâm Âleminde yayımlanan ilk kadın gazetesi olan ?lem-i Nis??n, İsmail Gaspıralı’nın imtiyaz sahipliği ve liseyi yeni bitirmiş kızı olan Şefika Gaspıralı idaresinde yayımlanmaya başlamıştır. İlk sayısı 22 Nisan 1883 olan Terc?m?n Ga?e?esi?nin, 21 Ekim 1905 tarihli sayısında “Jenskiy Mir” başlığı altında Rusça olarak Terc?m?n Ga?e?esi?nin ilave eki olarak Tatar dilinde yayınlanacak olan ?lem-i Nis??n Dergisi’nin programı yer almıştır. Terc?m?n Ga?e?esi?nde ?lem-i Nis??n Dergisi’nin yayın hayatına başlayacağı okuyuculara bildirilmiştir. İlk sayısı 1905 yılının sonlarına doğru çıkmış olan dergi 1906-1910 yılları arasında çeşitli aralıklarla yayımlanmıştır. 1911 yılında sadece 3 sayısı çıkan dergiyi Şefika Gaspıralı 1917’de tekrar çıkarmakistesede EkimDevrimiyüzündengerçekleştirememiştir.Bu çalışmada, Rusya’daki Türk Kadın Hareketi’nin öncüsü olan Şefika Gaspıralı’nın gazetecilik ve dergiciliği ile ilgili kısa bir bilgi verildikten sonra ?lem-i Nis??n Dergisi’nin mevcut sayıları dikkate alınarak bir tanıtım ve incelemesi yapılacak, ardından elimizde bulunan 1905-1907yıllarınaaityazılarınsistematikindeksine yerverilecektir.

___

  • Doç.Dr. Akartürk KARAHAN