Birol AZAR

ULU ANA’DAN ALBASTIYA DEĞİŞİM/DÖNÜŞÜM SÜRECİNDE: UMAY

Halk inanışları bilimin ve teknolojinin sunduğu tüm akla uygun açımlamalara ve çözümlere rağmen geçerliliğini, inanma durumunu korumaktadır. Kuşaktan kuşağa aktarılan etrafında birçok inanmaların ve ritüellerin oluştuğu inanışlardan birisi de Alkarısı inanmasıdır. Ülkemizin değişik bölgelerinde, değişik adlarla bilinen kadınların ve yeni doğmuş çocukların ciğerini yiyen korkunç görünümlü bu yaratık Türk inanç sisteminde Ulu Ana/Umay merkezli bir iyi iyeden türemiş zamanla olumsuzlayıcı yönüyle bilinir olmuştur. Anaerkil yapının merkezindeki bu kadın iye, doğumun, üremenin, çoğalmanın -yalnız insanlar için değil hayvanlar için de- simgesel değeri olmuş, dönem dönem Tanrıça, melek gibi algılanmış dolayısıyla inanç sistemini etkilemiştir. Tarih boyunca insanoğlunun güçlüye, iyiye ve ona sahip iyelere sığınma ihtiyacı mitolojik varlıkları hep var etmiştir. Kurt/Bozkurt, Umay, Ulu Ana, Hızır bu eksende değerlendirildiğinde Türk milletinin iyiye sığınma ihtiyacı daha somut olarak görülecektir.

Anahtar Kelimeler:

Mit, Umay, Ak İyeler, ritüel, kadın

In The Process Of Alternation/Transformation From Ulu Ana To Albasti: Umay

Keywords:

Myth Umay, the saints, ritual, women, child,

PDF

___

BAYAT, Fuzuli (2007) Mitolojiye Giriş Ötüken Neşriyat İstanbulBEYDİLİ, Celal (2015) Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük Yurt Kitap Yay. İstanbulÇORUHLU, Yaşar (2015) Türk Mitolojisinin Ana Hatları Kabalcı Yay. İstanbulERDİ Seçkin-Serap Tuğba Yurteser (2005) Kaşgarlı Mahmud Divanü Lugati’t-Türk Kabalcı Yay. İstanbulERGİN, Muharrem (1995) Orhun Abideleri Boğaziçi Yay. İstanbulİNAN, Abdulkadir (1976) Eski Türk Dini Kültür Bak. Yay. İstanbulKALAFAT, Yaşar (1990) Doğu Anadolu’da Eski Türk İnançlarının İzleri Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları AnkaraŞİMŞEK, Esma (2017) “Türk Kültüründe Alkarısı İnancı ve Bu İnanca Bağlı Olarak Anlatılan Efsaneler” Akra Uluslararası Kültür Sanat Edebiyat ve Eğitim Bilimleri Dergisi S.12, c.5 İstanbul s.99USLU, Bahattin (2017) Türk Mitolojisi Kamer Yay. İstanbul(www.altayli.net2019)(www.gercekedebiyat.com2018)(www.yeniedebiyat.com2018)