Şanlıurfa’daki Eczanelerde ve Aktarlarda Fitoterapi Amaçlı Satılan Bitkiler

Bu çalışma, 2018-2019 yıllarında Şanlıurfa merkez ilçelerindekieczane ve aktarlarda fitoterapi amaçlı satılan bitkisel ürünlerintespiti için yapılmıştır. Şanlıurfa’da bulunan 48 eczane ve 13 aktardükkânında araştırma yapılmış olup, 144 bitkinin fitoterapi amaçlısatıldığı tespit edilmiştir. Ayrıca, bu çalışmada fitoterapi amaçlısatılan 84 terkibin muhteviyatı, üretici firmaları, kullanım amaçlarıve drogların bilimsel isimleri de belirlenmiştir. Araştırma yapılaneczane ve aktarlardaki bitki ve terkiplerin fotoğrafları da çekilmiştir.Tespit edilen bitki ve bileşimlerin bilimsel isimleri ile yöreselisimlerine de yer verilmiştir.

Plants Sold For Phytotheraphy in Pharmacies and Herbalists of Şanlıurfa

This study was carried out to determine the phytotherapy products sold in pharmacy and herbal medicine in Sanliurfa in 2018-2019. Research was conducted in 48 pharmacies and 13 transfer shops in Şanlıurfa and 144 plants that were sold for phytotherapy. In addition, the contents of the 84 compounds sold for phytotherapy purposes, manufacturer companies, uses and the scientific names of the drugs were determined. Photographs of plants and compositions in the pharmacy and herbal products were also taken. The scientific names and local names of the plants and compositions identified were also included.

PDF

___

Açıkgöz MA, Batı E, Demirkol G 2012. Bitkisel Tedavi, Halk Hekimliği ve Aktarlar. Tıbbı ve Aromatik Bitkiler Sempozyumu Bildiri Özet Kitabı 458-461, 13-15 Eylül 2012, Tokat.
Adıgüzel F, Kızılaslan N 2016. İstanbul İlinde Tıbbi Aromatik ve Baharat Bitkileri Satışı Yapan Aktarların Yapısal Özellikleri ve Mevzuat Hakkındaki Görüşleri. Anadolu Tarım Bilimleri Dergisi 31(1): 40-59.
Akan H, Aslan M 2005. A Folkloric and Ethnobotanical Research on Sanlıurfa Isot. IVth International Congress of Ethnobotany ICEB 2005, 21-26 August 2005, İstanbul.
Akan H, Aydoğdu M, Korkut MM, Balos MM 2013. An Ethnobotanical Research of the Kalecik Mountain Area (Şanlıurfa, South-East Anatolia). Biological Diversity andConservation 6 (2):84-90.
Akan H, Ayaz H 2016. Gölpınar (Şanlıurfa-Türkiye) Mesire Yeri Florası ve Etrafındaki Köylerin Etnobotanik Özellikleri. Bağbahçe Bilim Dergisi 2(3):64-94
Akan H, Aslan M, Balos MM 2005. Sanlıurfa Semt Pazarlarında Satılan Dogal Bitkilerin Etnobotanigi. Ot Sistematik Botanik Dergisi 12 (2):43-58.
Akan H, Aslan M, Eker İ 2004. Capparis L. (Kapari) Cinsinin GAP Bölgesindeki İşlenmesi, İhracatı ve Son Populasyon Durumu. Ot Sistematik Botanik Dergisi 11 (1):105-118.
Akan H, Bakır SY 2015. Kahta (Adıyaman) Merkezi ve Narince Köyünün Etnobotanik Açıdan Araştırılması. Bitlis Eren Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 4(2):219-248
Akan H, Balos M 2008. GAP Bölgesi’nden Toplanan Meyan Kökü (Glycrrhiza glabra L.) Taksonunun İhracat Durumu, Etnobotanik Özellikleri ve Tıbbi Önemi. Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 20 (2): 233-241.
Akan H, Korkut MM, Balos MM 2008. Arat Dağı ve Çevresinde (Birecik, Şanlıurfa) Etnobotanik Bir Araştırma. Fırat Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 20 (1): 67-81).
Akan H, Balos MM, Tel AZ 2013. Birecik (Şanlıurfa) Yöresindeki Bazı Baklagil Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri Adıyaman Üniversitesi Tarımsal Araştırma ve Uygulama Merkezi Uluslararası Dergisi 1 (1): 32-40.
Akman Y 2011. İklim ve Biyoiklim. Ankara: Palme Yayınları.
Akbulut S, Özkan ZC 2016. Herbalist-Customer Profile in Medicinal and Aromatic Herbs Trade: A Case Study of Kahramanmaraş, Turkey. Kastamonu University Journal of Forestry Faculty 16 (1): 246-252
Alpınar K, Yazıcıoğlu E 2019. Türkiye Etnobotanik Bibliyografyası 1928-2018. Erol Ofset Matbaacılık, Samsun.
Altan S 2008. Aktarlar: Şifalı Bitkilerin Kullanımı ve Etik Sorunlar. Turkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences 28 (6): 209-212.
Altay V, Karahan F 2012. Tayfur Sökmen Kampüsü (Antakya-Hatay) ve Çevresinde Bulunan Bitkiler Üzerine Etnobotanik Bir Araştırma. Karadeniz Fen Bilimleri Dergisi 3(2):13-28.
Altay V, Karahan F, Sarcan YB, İlçim A 2015. An Ethnobotanical Research on Wild Plants Sold in Kırıkhan District (Hatay/Turkey) Herbalists and Local Markets. Biological Diversity and Conservation 8(2): 81-91.
Anonim 2010. İl Çevre Durum Raporu. Şanlıurfa Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü, Şanlıurfa.
Anonim 2020a. Geleneksel ve Tamamlayıcı Tıp Uygulamalarının Klinik Araştırmaları Hakkında yönetmelik https://getatportal.saglik.gov.tr/ Anonim 2020b. The Plant List (2013). http://www.theplantlist.org/tpl1.1/search?q=carex (erişim tarihi: 28.02.2020).
Aslan M 2013. Plants Used for Medical Purposes in Şanlıurfa (Türkiye). Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Doğa Bilimleri Dergisi 16(4): 28-35.
Ayanoğlu, F., Mert, A., Kaya, D. A. 1999. Hatay Yöresinde Halk Arasında Kullanılan Bazı Önemli Tıbbi ve Kokulu Bitkilerin Toplanması. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 4 (1-2): 101-116.
Aydoğdu M, Akan H 2005. The Flora of Kalecik Mountain (Şanlıurfa, Turkey). Turkish Journal of Botany 29 (2): 55-174.
Balos MM, Akan H 2007. Zeytinbahçe-Akarçay (Birecik, Şanlıurfa) Arasında Kalan Bölgenin Etnobotanik Özellikleri. Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi 2(29):170: 155-171
Başaran AA 2012. Türkiyedeki Bitkisel İlaçlar ve Ürünlerde Yasal Durum. MİSED (27-28):22-26.
Başer KHC, Honda G, Miki W 1986. Türkiye’de Aktarlar ve Bitkisel Droglar. İslam Kültürü Araştırmaları Serisi No:27.
Bayramoğlu MM, Toksoy D 2009. Aktarlar ve Tıbbi Bitki Ticareti Üzerine Bir Araştırma (Doğu Karadeniz Bölgesi Örneği). Orman Mühendisliği Dergisi 45 (6): 34-39.
Baytop T 1984. Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi. İstanbul Üniv. Yay. No. 3637, Eczacılık Fakültesi Yayın No.40: 240-376, İstanbul.
Bulut G, Korkmaz A, Tuzlacı E 2017. The Ethnobotanical Notes from Nizip (GaziantepTurkey). İstanbul Journal of Pharmacy 47(2): 57- 62.
Çini M 1983. Urfa’ya özgü ilaçlar. Şanlıurfa Harran Dergisi 19: 6-7.
Çömlekçioğlu N, Karaman Ş 2008. Kahramanmaraş Şehir Merkezindeki Aktar’larda Bulunan Tıbbi Bitkiler. KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi 11(1):23- 32.
Çubukcu B, Sarıyar G, Meriçli AH, Sütlüpınar N, Mat A, Meriçli F 2002. Fitoterapi Yardımcı Ders Kitabı. İÜ Eczacılık Fakültesi Yayın No: 79, İstanbul: İstanbul Üniversitesi Basım ve Yayınevi Müdürlüğü.
Davis PH 1965-1985. Flora of Turkey and the East Aegean Island. Edinburgh: Edinburgh Univ. Press., vol. 1-9.
Davis PH, Milli RR, Kit T 1988. Flora of Turkey and the East Aegean Island, 10 (Suppl. I). Edinburgh: Edinburgh Univ. Press.
Deniz L, Serteser A, Kargıoğlu M 2010. Uşak Üniversitesi ve Yakın Çevresindeki Bazı Bitkilerin Mahalli Adları ve Etnobotanik Özellikleri. Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi 10 (1): 57-72.
Ersin F, Aksoy Ş 2004. Şanlıurfa'da Bir Halk Hekimi Attar İsa'. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Ethics-Law and History 12(2): 87-91.
Ersöz T 2012. Bitkisel İlaçlar ve Gıda Takviyeleri ile İlgili Genel Yaklaşım ve Sorunlar. Mised (27-28): 9- 19.
Demirez M, Nilufer O, Ergun F 2014. Ankara Aktarlarında Nane Adıyla Satılan Örnekler Üzerinde Çalışmalar. Spatula DD 4(4):223-231.
Faydaoğlu E, Sürücüoğlu MS 2011. Geçmişten Günümüze Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Kullanılması ve Ekonomik Önemi. Kastamonu Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 11 (1):52-67.
Furkan MK 2016. Adıyaman İlinde Yetişen Bazı Bitkilerin Etnobotanik Özellikleri. Adıyaman Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, 20 sy.
Güner A, Aslan S, Ekim T, Vural M, Babaç MT 2012. Türkiye Bitkileri Listesi (Damarlı Bitkiler). İstanbul: Nezahat Gökyiğit Botanik Bahçesi ve Flora Araştırmalar Derneği Yayını 1, 1290 sy.
Heinrich M, Barnes J, Gıbbons S, Williamson EM 2004. Fundementals of Pharmacognosy and Phytotherapy.Churchill Livingstone, Edinburgh. Kaya ÖF, Dağlı M, Çelik HT 2019. An Ethnobotanical Research in Şanlıurfa Central District and Attached Villages (Turkey). Indian Journal of Traditional Knowledge 19(1):7-23.
Kayıran SD, Kırıcı S 2019. Adana (Türkiye) Aktarlarında Tedavi Amacıyla Satılan Bitkisel Droglar. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Tarım ve Doğa Dergisi 22(2):183-192.
Kendir G, Güvenç A 2010. Etnobotanik ve Türkiye’de Yapılmış Etnobotanik Çalışmalara Genel Bir Bakış. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi 30 (1):49-80.
Kırıcı S 2015. Türkiye’de Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Genel Durumu. Türktob, Türkiye Tohumcular Birliği Dergisi 15:4-11.
Koçtürk OM, Kalafatçılar ÖA, Özbilgin N, Atabay H 2009. Türkiye’de Bitkisel İlaçlara Bakış. Ege Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi 46 (3): 209- 214.
Korkmaz M, Karakurt E 2014. Kelkit (Gümüşhane) Aktarlarında Satılan Tıbbi Bitkiler. Journal of Natural & Applied Sciences 18 (3):60-80.
Kökçü B, Esen O, Uysal E 2015. Medicinal Plants Sold in Çanakkale/Turkey City Center Herbalists. Biological Diversity and Conservation 8 (3): 80-91.
Leblebici S, Bahtiyar DS, Özyurt SM 2012. Kütahya Aktarlarında Satılan Bazı Tıbbi Bitkilerin Ağır Metal Miktarlarının İncelenmesi. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi 29 (1): 1302-3055.
Malyer H, Aydın SÖ, Tümen G, Er S 2004. Tekirdağ ve Çevresindeki Aktarlarda Satılan Bazı Bitkiler ve Tıbbi Kullanım Özellikleri. Dumlupınar Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi (007):103-11.
Özel A 1999. Güneydoğu Anadolu Bölgesi Tıbbi ve Aromatik Bitkileri. GAP I. Tarım Kongresi 26-28 Mayıs 1999, Şanlıurfa.
Özhatay E 2017. İstanbul’un Avrupa Yakasındaki Eczane ve Aktarlarında Zayıflatıcı Amaçlı Satılan Bitkisel Droglar. lectio scientific, 1(1): 18-25.
Polat R, Selvi S, Çakılcıoğlu U, Açar M 2012. Investigations of Ethnobotanical Aspect of Wild Plants Sold in Bingöl (Turkey) Local Markets. Biological Diversity and Conservation 5 (3):155- 161.
Polat R, Çakılcıoğlu U, Ertuğ F, Satıl F 2012. An Evaluation of Ethnobotanical Studies in Eastern Anatolia. Biological Diversity and Conservation 5(2):23-40.
Saraçoğlu A, Ergün B 2006. Türkiye’de Satılan Bazı Bitkisel Zayıflama Çaylarının İçerikleri ve Bu Çayların Kullanımına Bağlı Ortaya Çıkabilecek İstenmeyen Etkiler. Türkiye Klinikleri J Med Sci 26:355-363
Sargın SA, Selvi S, Erdoğan E 2013. Alaşehir (Manisa) Yöresindeki Aktarlarda Satılan Tıbbi Bitkiler ve Kullanım Özellikleri. Biological Diversity and Conservation 6(3):4-45.
Sarışen O, Çalışkan D 2005. Fitoterapi: Bitkilerle Tedaviye Dikkat. Sted 14(8): 182-87.
Saskara C, Hürkul MM, Güvenç A 2010. Morphological and Anatomical Studies on Melissa officinalis L. (Balm, Melissa) which Sold in Herbalists. Ankara Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi 39 (2):123-143.
Selvi S, Dağdelen A, Kara S 2013. Kazdağlarından (Balıkesir-Edremit) Toplanan ve Çay olarak Tüketilen Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi 10(2): 26-33
Sıcak Y, Çolak ÖF, İlhan V, Sevindik E, Alkan N 2013. Köyceğiz Yöresinde Halk Arasında Yaygın Olarak Kullanılan Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. Anadolu Doğa Bilimleri Dergisi 4(2): 70-77.
Solmaz E, Pınar AE 2009. Bitkilerle Tedavilerin Yan Etkileri. Türk Hijyen ve Deneysel Biyoloji Dergisi 66 (3):133-141.
Tulukcu E, Sağdıç O 2011. Konya’da Aktarlarda Satılan Tıbbi Bitkiler ve Kullanılan Kısımları. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi 27(4):304-308.
Uzun BM, Aykaç G, Özçelik G 2014. Bitkisel Ürünlerin Yanlış Kullanımı ve Zararları. Mersin Üniversitesi Tıp Fakültesi Lokman Hekim Tıp Tarihi ve Folklorik Tıp Dergisi 4(3):1-5.
Volkan G, Dinler BS 2016. Kumru (Ordu) Yöresinde Doğal Olarak Yetişen Bazı Tıbbi ve Aromatik Bitkiler. SDÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 11(1):146- 156.
Yapıcı İÜ, Hoşgören H, Saya Ö 2009. Kurtalan (Siirt) İlçesinin Etnobotanik Özellikleri. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi 12:191-196.
Yıldırımlı Ş 2004. Etnobotanik ve Türk Etnobotaniği. Kebikeç-İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi 17:175-193.
Yiğit SŞ 2014. Gaziantep İli Aktarlarında Satılan Bitkiler ve Etnobotanik Özellikleri. Gaziantep Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Biyoloji Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, 195 sy.
Yücecan S 1988. Kanser Hastalığında Tedavi Amacıyla Kullanılan Yöresel Bitkiler. Beslenme ve Diyet Dergisi 17:111-120.
Zohary M 1973. Geobotanical Foundations of The Middle East. Vol. 1- 2, Stutgart: Gustav Fischer Verlag