SİVRİHİSAR-ESKİŞEHİR YÖRESİNDE BULUNAN FARKLI ŞEKİLLERDEKİ JİPS OLUŞUMLARININ ÖZELLİKLERİ VE OLUŞUM KOŞULLARI

Çalışma alanı Sivrihisar (Eskişehir, İç Anadolu)’ın güneydoğusunda yer alır. İnceleme alanında yüzeyleyen Neojen yaşlı birimler İlyaspaşa formasyonu (Alt-Orta Miyosen) ve Sakarya formasyonu (Üst Miyosen-Pliyosen) olmak üzere iki litostratigrafik birime ayrılır. Sakarya formasyonu Jips, Alt Kireçtaşı, Killi Dolomit ve Üst Kireçtaşı olmak üzere dört üyeye ayrılmaktadır. Jipsler arazide diskoidal, mercek şekilli, jips gülü ve kırlangıçkuyruğu gibi çeşitli kristal şekilleri sergilemektedir. Jips kristalleri inceleme alanında masiv seviyeler, tabakalı, dolomit içerisinde çatlak dolgusu ve serbest büyümeli olarak gözlenir. Dolomit ile ardalanmalı olan masiv ve tabakalı jipsler, yalnızca mercek şekilli ve diskoidal şekilli jipslerden oluşmuştur. Bunlar beyaz renkli ve küçük kristaller halinde (kil-kum boyu) bulunur. Diğer jips kristalleri ise mavimsi gri ve açık kahverengi gibi değişik renkler sergilerler. X-ışınları verilerine göre tüm kesitler; başlıca dolomit, jips, kalsit, yerel olarak sepiyolit ve nadir olarak ta paligorskit, simektit, illit ve kaolinit içerir. İri diskoidal, kırlangıç kuyruğu ve gül biçimli jips kristallerini içeren örneklerde, kil mineral içeriğinin kil-kum boyu jipslerden daha yüksek olduğu belirlenmiştir. Çalışma alanında tatlı su, zayıf alkalin ve alkalin koşulların etkili olduğu belirlenmiştir. Kil kum boyu jips oluşumlarının SO32- içerikleri diğer jips oluşumlarından daha düşük bulunmuştur.

Formation Condition and Properties of The Various Types Of Gypsum Occurrences At Sivrihisar (Eskişehir, Turkey)

The study area is located in southeast of the town of Sivrihisar (Eskişehir, Central Anatolia). The rocks (Neogene Age) located in the study area is divided into two lithostratigraphic units, namely İlyaspaşa (Lower-Middle Miocene) and Sakarya (Upper Miocene-Pliocene) formations. Sakarya formation is the subdivided into four members namely Gypsum, Lower Limestone, Clayey Dolomite and Upper Limestone. Gypsums show different crystal habit as lenticular, discoidal, rosette and swallow-tail in the field. Gypsum crystals are seen as massive levels, bedded gypsum, fracture filling and scattered within dolomite. Massive and bedded gypsum which interbedded with dolomite layers consist of only lenticular and discoidal gypsum crystals. These are white colored and finely crystalline (clay to sand sized). Also other gypsum crystals show different colors as bluish-grayish colored and light brown. Based on X-ray powder diffraction data, the mineralogical associations of all sections comprise mainly dolomite, gypsum, calcite, locally sepiolite, and in a few cases, palygorskite, smectite, illite and kaolinite. Coarse crystalline gypsum occurrences (discoidal, swallow-tail, rosette) contain a higher percentage of clay minerals than the smaller gypsum crystals. The study area has been influenced by freshwater, weak alkaline and alkaline conditions. The SO32- contents of clay-sand sized gypsum occurrences are found to be lower than in other gypsum occurrences