Elli Yaş Üstü Bireylerin Kolorektal Kanser Risklerinin ve Dışkıda Gizli Kan Testi Yaptırma Konusundaki Tutumlarının Belirlenmesi

Giriş ve Amaç:Kolorektal Kanser (KRK) Türkiye’de kadın ve erkeklerde görülen kanser türleri içinde altıncı, kanserden kaynaklanan ölümler arasında üçüncü sıradadır. KRK’den korunmada Dışkıda Gizli Kan Testi (DGKT) hakkındaki sağlık inançlarının bilinmesi engel ve yarar gibi sağlık algılarının değişmesine yardım ederek taramalara katılımı arttırılabilir. Bu çalışma, elli yaş üstü bireylerin KRK risklerinin ve dışkıda gizli kan testi yaptırma konusundaki tutumlarının belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Gereç ve Yöntem:Bu çalışma, tanımlayıcı-kesitsel araştırma türünde yapılmıştır. Örneklem 50 yaş üstü 590 bireyden oluşmuştur. Veriler, soru formu ve Kolorektal Kanser Taraması Yarar ve Engelleri Değerlendirme-DGKT ölçeği ile toplanmıştır.Bulgular: Son beş yılda FOBT yaptırma oranı “Doktor veya herhangi bir diğer sağlık uzmanı CRC için test yaptırmasını önermesi” 3,1 kat (95% CI=1.863-5.209), “Daha önce kolon polip teşhisi alma” 5.7 kat (95% CI=1.365-23.894) yüksek bulunmuştur.Sonuç: Bu çalışmanın sonuçları kırsal bir bölgede elli yaş üstü bireylerin KRK tarama davranışlarının oldukça yetersiz olduğunu göstermiştir. Sağlık inançlarından DGKT yaptırmada toplam yarar algısı orta düzeyin üzerinde, toplam engel algısı orta düzeyin altında bulunmuştur.

Anahtar Kelimeler:

İnançlar, Kanser tarama, Kolorektal kanser, Kültür

Identification of Colorectal Cancer Risks of Individuals Aged over Fifty and Their Beliefs towards Having Fecal Occult Blood Test

Introduction and Aims: In Turkey, Colorectal Cancer (CRC) is the sixth among cancer types observed in women and men and the third in deaths resulting from cancer. In protection from CRC, knowing health beliefs about Fecal Occult Blood Test (FOBT) may help change the perceptions of health such as barrier and benefit and increase participation in screenings. This study was carried out in order to identify the CRC risks of individuals aged over fifty and their attitudes towards having fecal occult blood test. Materials and Method: This study was designed as a descriptive-cross-sectional study.The sample included 590 individuals aged over 50. Data were collected the question form and the Scale for Assessment of Benefits and Barriers of Colorectal Cancer Screening-FOBT. Findings: The rate of having FOBT in the last five years was found 3.1 times higher for 'doctor or any other health specialist advising having test for CRC' (95% CI=1.863-5.209), 5.7 times higher for 'Being diagnosed with colon polyp before' (95% CI=1.365-23.894). Conclusion: The results of this study showed that the CRC screening behaviors of individuals aged over 50 in a rural area are quite inadequate. One of the health beliefs, the total perception of benefit in having FOBT was found to be above middle level and the total perception of barrier to be below the middle level.

Keywords:

Beliefs, Cancer screening, Colorectal cancer, Culture,

PDF

___

Steele CB., Rim SH., Joseph DA., et al. (2013) Colorectal cancer incidence and screening - United States, 2008 and 2010. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). MMWR Surveill Summ; 2013; 2 Nov 22;62 Suppl 3:53-6.
TC Sağlık Bakanlığı, Kadınlarda en çok görülen on kanser türü, Kanserle Savaş Daire Başkanlığı. Sağlık İstatistikleri. 2005 (http://www.saglik.gov.tr. Ulaşım tarihi: 01.06. 2011).
Büyükdoğan M. Kolorektal Kanserde Genetik ve Etyolojik Faktörler. Selçuk Tıp Derg.; 2009; 25 (3):171-180.
American Cancer Society, “Cancer Facts and Figures 2012,” American Cancer Society, Atlanta, 2012. (http://www.cancer.org).
Sanchez JI., Palacios R., Thompson B., et al. Assessing Colorectal Cancer Screening Behaviors and Knowledge among At-Risk Hispanics in Southern New Mexico. Journal of Cancer Therapy; 2013; 4, 15-25.
Wilkins T., Gillies RA., Harbuck S., et al. Racial Disparities and Barriers to Colorectal Cancer Screening in Rural Areas. JABFM; 2012; 25(3), 308-317.
Menon U., Champion VL., Larkin GN., et al. Beliefs Associated With Fecal Occult Blood Test and Colonoscopy Use at a Worksite Colon Cancer Screening Program. J Occup Environ Med.; 2003; 45(8): 891–898.
Rawl S., Champion V., Menon U., et al. Validation of scales to measure benefits of and barriers to colorectal cancer screening. Journal of Psychosocial Oncology; 2001; 19, 47-63.
Lee S-Y., Lee EE. Korean Americans’ Beliefs about Colorectal Cancer Screening. Asian Nursing Research; 2013; 7:45-52.
Champion VL., Skinner CS. Health Belief Model. Glanz K, Rimer BK, Viswanat K (editors). Health Behavior and Health Education. San Francisco: Jossey-Bass; 2008, 45-62.
Bulduk S., Yurt S., Dinçer Y., ve ark. Sağlık Davranış Modelleri. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi; 2015; 5 (1): 28-34.
Holt CL., Litaker MS., Scarinci IC., et al. Spiritually Based Intervention to Increase Colorectal Cancer Screening among African Americans: Screening and Theory-Based Outcomes from a Randomized Trial. Health Education & Behavior; 2012; 40(4) 458–468.
Jacobs L. Health beliefs of first-degree relatives of individuals with colorectal cancer and participation in health maintenance visits: a opulation-based survey. Cancer Nurs.; 2002; 25(4):251-265.
Rawl SM., Menon U., Champion VL., et al. Do benefits and barriers differ by stage of adoption for colorectal cancer screening? Health Education Research Theory & Practice; 2005; 20(2): 137-148.
Esin MN., Bulduk S., Ardic A. Beliefs about Cervical Cancer Screening among Turkish Married Women. J Cancer Educ.; 2011; 26(3):510-5.
Baysal HY., Türkoğlu N. Bireylerin kolorektal kanserden korunmaya yönelik sağlık inançlarının ve bilgi düzeylerinin belirlenmesi. International Journal of Human Sciences; 2013; (10)1, 1238-1250.
Nar Ş. Kolorektal kanserli hastaların birinci derece akrabalarının hastalıkla ilgili inançları, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, 2010.
Akdeniz M., Baltacı D., Işıldar H., ve ark. Geleneksel Halk Tedavilerinin Birincil Sağlık Bakımı Üzerine Etkisi: Ön Çalışma. Konuralp Tıp Derg.; 2012; 4(3):1-11.

ISSN: 1309-3878
Yayın Aralığı: Yılda 3 Sayı
Başlangıç: 2009
Yayıncı: Düzce Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği AD adına Yrd.Doç.Dr.Cemil Işık Sönmez