Selanik Hamidiye Cami: II. Abdülhamid Döneminde Mimaride Geleneksel Yaklaşımlar ve Oryantalizm

Bu makalede Selanik Hamidiye Cami’nin mimari özellikleri, 19. yüzyıl cami mimarisi ve siyasi yönelimler bağlamında incelenmiştir. Selanik Hamidiye Cami, II. Abdülhamid’in Panislamist siyasetinin geliştiği/olgunlaştığı bir dönemde, Oryantalist üslup özelliklerinin ön plana çıktığı, merkezden uzakta gerçekleşmiş bir yapıdır. Mimaride önemli bir simgeselliğe sahip olduğu düşünülen Oryantalizm, 19. yüzyılın ikinci yarısından sonra Osmanlı dünyasında Batı’nın ekonomik ve siyasi yönden kuşatmasına “Osmanlılık” ve “Panislamist” eğilimlerin etkisiyle karşı durma halini yansıtır. Makalede, Selanik Hamidiye Cami ve Osmanlı dünyasında ortaya çıkan bazı Oryantalist üsluplu yapılar değerlendirilerek, söz konusu üsluba yüklenen anlamın süreç içindeki değişimine ilişkin sonuçlar ortaya çıkarılmıştır

Anahtar Kelimeler:

Oryantalizm, Selanik Hamidiye Cami, 19. Yüzyıl Osmanlı Mimarisi, II. Abdülhamid dönemi

Selanik Hamidiye Mosque: Traditional Approaches and Orieantalism in Abdulhamid II Period Architecture

In this article, the architectural characteristics of Selanik Hamidiye Mosque is examined within the context of 19th century mosque architecture and political orientations. Selanik Hamidiye Mosque is a building that was realized far from the center, the orientalist style characteristics come to the fore in a period that the pan-islamic politics of Abdülhamid II developed/became mature. Orientalism that is thought to have an important symbolism in architecture, reflects a kind of reaction to the economical and political dominancy of west on Ottoman world after the second half of 19th century together with “Ottoman” and “Pan-islamist” tendencies. In this article, Selanik Hamidiye Mosque and some orientalist style buildings constructed in Ottoman world are examined; and the results related with the changes in the meaning attributed to the examined style are introduced.

Keywords:

Orieantalism, Selanik Hamidiye Mosque, 19. Century Ottoman Architecture, Abdulhamid II epoch,

PDF

___

Akçura, Yusuf (2015). Üç Tarz-ı Siyâset, İstanbul: Ötüken Yayınları.
Anastassiadou, Meropi (1998). Selanik 1830-1912, Çev.: Işık Ergüden, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
Aslanapa, Oktay (1977). Yıllar Boyunca Türk Sanatı (14. Yüzyıl), İstanbul: M.E.B. Kitapları.
Batur, Afife (2001). “Milli Olarak Adlandırılan Mimari Eğilimler, İstanbul ve Ankara Örnekleri Üzerine Gözlem ve Düşünceler”, Mimarlık Dergisi, S.: 298: 42-46.
Batur, Afife (1996). “Mimarlık Oryantalist Eğilimler”, Mimari Akımlar I, İstanbul: Y.E.M. Yayınları, ss. 22- 36.
Colonas, Vassilis (2001). “Mimari Dönüşümler”, Selânik 1850-1918 “Yahudilerin Kenti” ve Balkanlar’ın Uyanışı, 2. B., İstanbul: İletişim Yayınları, ss. 177-185.
Deringil, Selim (2007). İktidarın Sembolleri ve İdeoloji II. Abdülhamid Dönemi (1876- 1909), 3. B., Çev.: Gül Çağalalı, İstanbul: Y.K.Y.
Erkmen, Alev (2006). Mimarlık ve Hafıza: Osmanlı Dünyasında Geçmişin Yeniden Üretildiği Yapılar (1850–1910), Doktora Tezi (yayımlanmış), Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Ersoy, Ahmet (2011). “Aykırı Binanın Saklı Kalfası: Hamidiye Camisi ve Nikolaos Tzelepis (Celebis)”, Batılılaşan İstanbul’un Rum Mimarları, 2. B., İstanbul, ss. 104- 117.
Germaner, Semra, Zeynep İnankur (1989). Oryantalizm ve Türkiye, İstanbul: Türk Kültürüne Hizmet Vakfı Sanat Yayınları: 4.
Germaner, Semra (2007). “Oryantalizm ve Osmanlı Modernleşmesi”, Uluslar arası Oryantalizm Sempozyumu 9-10 Aralık 2006, İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi Kültürel ve Sosyal İşler Daire Başkanlığı Kültür Müdürlüğü Yayınları.
Godoli, Ezio, Diana Barillari (1997). İstanbul 1900 Art Nouveau Mimarisi ve İç Mekanları, İstanbul: Y.E.M. Yayınları.
Güntan, Çağrı (2007). II. Abdülhamit Döneminde İmparatorluk Yapılarının Kamu Yapıları Aracılığı İle Osmanlı Kentine Yansıtılması, Y.L. Tezi (yayımlanmamış), Y.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Hagedorn, Annette (2007). “Egzotik Doğu’nun Peşinde”, İslam Sanatı ve Mimarisi, İstanbul: Literatür Yayıncılık, ss. 586-592.
Karal, Enver Ziya (1988). Osmanlı Tarihi: Birinci Meşrutiyet ve İstibdat Devirleri 1876- 1907, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
Karpat, Kemal (2004). İslam’ın Siyasallaşması, çev. Şiar Yalçın, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniv. Yayınları.
Kayalı Kurtuluş, “Osmanlı Devleti’nde Yenileşme Hareketleri ve Ordu”, T.C.T.A., C.: 5,