Cemile Esinç ARZ, İpek Güzide PUR KARABULUT, Elçin SAKMAR

Klinik olmayan örneklemde evlilik uyumunun erişkinlerde görülen dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu belirtileri ve çocukluk çağı ruhsal travma düzeyleri ile ilişkisi

Bu çalışmada evli bireylerin, evlilik uyumu ile erişkinlerde görülen Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) belirtileri ve çocukluk çağı ruhsal travma düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmaktadır. Bu amaçla, çocukluk çağı ruhsal travma ile evlilik uyumu arasındaki ilişkide erişkin DEHB belirtilerinin aracı rolü test edilmiştir. Araştırmaya Türkiye’de yaşayan, 22-61 yaş arasında, en az lise mezunu, ilk evliliği olan, en az bir yıldır resmi nikâhlı 301 birey (164 kadın, 137 erkek) katılmıştır. Çalışmada veri toplamak için Demografik Bilgi Formu, Çift Uyum Ölçeği (ÇUÖ), Erişkin Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Kendi Bildirim Ölçeği (EDEHB) ve Çocukluk Çağı Ruhsal Travma Ölçeği (ÇRTÖ) kullanılmıştır. Analizlerde Spearman Korelasyon Analizi ve aracı değişken için yapılan regresyon analizinde Hayes’in geliştirdiği “PROCESS” makro eklentisi kullanılmıştır. Yapılan analizlerde, erişkin DEHB belirtileri ile çocukluk çağı ruhsal travma düzeyleri arasında pozitif, erişkin DEHB belirtileri ile evlilik uyumu düzeyleri arasında negatif ve çocukluk çağı ruhsal travma ile evlilik uyumu düzeyleri arasında negatif yönde istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki belirlenmiştir. Çocukluk çağı ruhsal travma ile evlilik uyumu arasındaki ilişkide erişkin DEHB belirtilerinin aracı rolü bulunduğu saptanmıştır. Çalışmada bulunan sonuçların genel olarak alanyazınla tutarlı olduğu görülmüş, bulgular alanyazın çerçevesinde tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

evlilik uyumu, erişkin dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu, DEHB, çocukluk çağı ruhsal travma, aracı değişken

The relationship among adult attention deficit hyperactivity disorder symptoms, childhood trauma, and marital adjustment with a non-clinical sample

The main aim of the current study was to examine the relationship between childhood trauma, Attention Deficit Hyperactivity Disorder (ADHD) symptoms in adulthood and marital adjustment. For this purpose, the role of ADHD symptoms in adulthood as a potential mediator of the relationship between childhood trauma and marital adjustment was tested. The study involved 301 participants (164 women and 137 men) who were married once and officially, for at least one year, aged 22-61, and had at least high school degree. A Demographic Information Form, Adult ADHD Self-Report Scale (ASRS-v1.1), Childhood Trauma Questionnaire (CTQ), and Dyadic Adjustment Scale (DAS) were administered. Spearman Correlation Analysis and “PROCESS” macro developed by Hayes in regression analysis for the instrument variable were used to test the hypothesis. It was depicted that there was a positive relationship between adult ADHD symptoms and childhood trauma levels while there was a negative one between adult ADHD symptoms and marital adjustment. The association between childhood trauma and marital adjustment was also identified as negative. It was indicated that there was a mediator role of adult ADHD symptoms in relation to childhood trauma and marital adjustment. The results were found to be consistent with the literature in general and they were discussed in the context of the literature.

Keywords:

marital adjustment, adulthood attention deficit and hyperactivity disorder, ADHD, mediator variable,

PDF

___

American Psychiatric Association. (2014). DSM-5 tanı ölçütleri başvuru elkitabı (5th ed.). (E. Köroğlu, Trans.). Hekimler Yayın Birliği. (Original work published 2013).
Banford Witting, A., & Busby, D. (2019). The long arm of trauma during childhood: Associations with resources in couple relationships. Journal of Marital and Family Therapy, 45(3), 534-549.
Ben-Naim. S., Marom, I., Krashin, M., Gifter, B., & Arad, K. (2017). Life with a partner with ADHD: The moderating role of intimacy. Journal of Child and Family Studies, 26(5), 1365-1373.
Bernstein, D. P., Fink, L., Handelsman, L., Foote, J., Lovejoy, M., Wenzel, K., Sapareto, E., & Ruggiero, J. (1994). Initial reliability and validity of a new retrospective measure of child abuse and neglect. The American Journal of Psychiatry, 151(8), 1132-1136.
Betchen, S. J. (2003). Suggestions for improving intimacy in couples in which one partner has attention-deficit/hyperactivity disorder. Journal of Sex & Marital Therapy, 29(2), 87-102.
Briere, J. N., & Scott, C. (2016). Travma terapisinin ilkeleri: Belirtiler, değerlendirme ve tedavi için bir kılavuz: DSM-5 için güncellenmiş (B. D. Genç, Trans.). İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. (Original work published 2014).
Colman, R. A., & Widom, C. S. (2004). Childhood abuse and neglect and adult intimate relationships: A prospective study. Child Abuse & Neglect, 28(11), 1133-1151.
Çelebi, B. M., & Polat, A. (2019). Çocukluk çağı travmatik yaşantıların, yetişkin bağlanma stillerinin ve psikolojik iyi oluşun evlilik doyumu üzerindeki etkisi. Kocaeli Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(1), 29-34.
DiLillo, D., Peugh, J., Walsh, K., Panuzio, J., Trask, E., & Evans, S. (2009). Child maltreatment history among newlywed couples: A longitudinal study of marital outcomes and mediating pathways. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 77(4), 680.
Doğan, S., Öncü, B., Varol-Saraçoğlu, G., & Küçükgöncü, S. (2009). Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Kendi Bildirim Ölçeği (ASRS-v1.1): Türkçe formunun geçerlilik ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10(2), 77-87.
Ersoy, M. A., & Topçu-Ersoy, H. (2019). Gender-role attitudes mediate the effects of adult ADHD on marriage and relationships. Journal of Attention Disorders, 1-11.
Evinç, G. Ş., & Foto-Özdemir D. (2015). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğunda risk ve sonuçları açısından çocuk istismarına bir bakış. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(2), 166-177.
Evren, C., Umut, G., Bozkurt, M., Evren, B., & Agachanli, R. (2016). Mediating role of childhood emotional abuse on the relationship between severity of ADHD and PTSD symptoms in a sample of male inpatients with alcohol use disorder. Psychiatry Research, 239, 320-324.
Fırat, S., & Baskak, B. (2012). Gelişimsel travmanın uzun dönem etkileri ve bunlara aracılık eden nörobiyolojik mekanizmalar. Kriz Dergisi, 20(1-3), 25-41.
Fışıloğlu, H., & Demir, A. (2000). Applicability of the Dyadic Adjustment Scale for measurement of marital quality with Turkish couples. European Journal of Psychological Assessment, 16(3), 214-218.
Gobout, N., Harvey, F. M., Cyr, G., & Bélanger, C. (2020). Cumulative childhood trauma and couple satisfaction: Examining the mediating role of mindfulness. Mindfulness, 11, 1723-1733.
Guendelman, M. D., Owens, E. B., Galán, C., Gard, A., & Hinshaw, S. P. (2016). Early-adult correlates of maltreatment in girls with attention-deficit/hyperactivity disorder: Increased risk for internalizing symptoms and suicidality. Development and Psychopathology, 28(1), 1-14.
Gülsün, M., Ak, M., & Bozkurt, A. (2009). Psikiyatrik açıdan evlilik ve cinsellik. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1(1), 68-79.
Hayes, A. F. (2013). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis. A regression-based approach. The Guilford Press.
Kamp-Dush, C. M., Taylor, M. G., & Kroeger, R. A. (2008). Marital happiness and psychological well‐being across the life course. Family Relations, 57(2), 211-226.
Kandeğer, A., Şen, B., Tekdemir, R., Gülpamuk, G., & Selvi, Y. (2022). Dissociative experiences associated with internet gaming disorder after controlling for childhood trauma and ADHD diagnosis. Journal of Trauma & Dissociation, 23(1), 68-78.
Kessler, R. C., Adler, L., Ames, M., Demler, O., Faraone, S., Hiripi, E., Howes, M. J. Jin, R., Secnik, K., Spencer, T., Ustun, T. B., & Walters, E. E. (2005). The World Health Organization Adult ADHD Self-Report Scale (ASRS): A short screening scale for use in the general population. Psychological Medicine, 35(2), 245-256.
Li, T., Franke, B., AriasVasquez, A., & Mota, N. R. (2021). Mapping relationships between ADHD genetic liability, stressful life events, and ADHD symptoms in healthy adults. American Journal of Medical Genetics, 186, 242-250.
McLaughlin, K. A., Sheridan, M. A., Winter, W., Fox, N. A., Zeanah, C. H., & Nelson C. A. (2014). Widespread reductions in cortical thickness following severe early-life deprivation: A neurodevelopmental pathway to attention-deficit/hyperactivity disorder. Biological Psychiatry, 76(8), 629-638.
Mukaddes, N. M. (2015). Yaşam boyu dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve eşlik eden durumlar. Nobel Tıp Kitabevleri.
Nasim, R., & Nadan, Y. (2013). Couples therapy with childhood sexual abuse survivors (CSA) and their partners: Establishing a context for witnessing. Family Process, 52(3), 368-377.
Nelson, B. S., & Wampler, K. S. (2000). Systemic effects of trauma in clinic couples: An exploratory study of secondary trauma resulting from childhood abuse. Journal of Marital and Family Therapy, 26(2), 171-184.
Nguyen, T. P., Karney, B. R., & Bradbury, T. N. (2017). Childhood abuse and later marital outcomes: Do partner characteristics moderate the association? Journal of Family Psychology, 31(1), 82.
Ovalı, H. (2010). Farklı coğrafi bölgelerde yaşayan bireylerin evlilik çatışmalarının çeşitli demografik özelliklere göre karşılaştırılması (Unpublished master’s thesis). Gazi University, Ankara.
Pera, G. (2013). Sen mi, ben mi, erişkin DEHB mi (Ç. Özayrancı, Trans.). Psikoaktif Özel Sağlık Hizmetleri Bilişim ve Yayıncılık. (Original work published 2008).
Perry, B. D., & Szalavitz, M. (2015). Köpek gibi büyütülmüş çocuk (E. Söğüt, Trans.) Okuyan Us Yayınları. (Original work published 2006).
Polat, O. (2001). Çocuk ve şiddet. Der Yayınları.
Riggs, S. A., & Kaminski, P. (2010). Childhood emotional abuse, adult attachment, and depression as predictors of relational adjustment and psychological aggression. Journal of Aggression, Maltreatment & Trauma, 19(1), 75-104.
Robin, A. L., & Payson, E. (2002). The impact of ADHD on marriage. The ADHD Report, 10(3), 9-14.
Robles, T. F., & Kiecolt-Glaser, J. K. (2003). The physiology of marriage: Pathways to health. Physiology & Behavior, 79(3), 409-416.
Semiz, Ü. B., Cengiz, F. F., & Öner, O. (2012). Adult attention deficit hyperactivity disorder and trauma. Bulletin of Clinical Psychopharmacology, 22(1), S29.
Semiz, Ü. B., Öner, Ö., Cengiz, F. F., & Bilici, M. (2017). Childhood abuse and neglect in adult attention-deficit/hyperactivity disorder. Psychiatry and Clinical Psychopharmacology, 27(4), 344-348.
Singer, M. J., Humphreys, K. L., & Lee, S. S. (2016). Coping self-efficacy mediates the association between child abuse and ADHD in adulthood. Journal of Attention Disorders, 20(8), 695-703.
Soysal, A. Ş., Bayoğlu, B. U., & Gücüyener, K. (2011). Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ile örtülü fiziksel istismar ve ihmal. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 54, 148-153.
Spanier, G. B. (1976). Measuring dyadic adjustment: New scales for assessing the quality of marriage and similar dyads. Journal of Marriage and the Family, 15-28.
Şar, V., Öztürk, E., & İkikardeş, E. (2012). Çocukluk Çağı Ruhsal Travma Ölçeği'nin Türkçe uyarlamasının geçerlilik ve güvenilirliği. Türkiye Klinikleri Journal of Medical Sciences, 32(4), 1054-1063.
Taner, Y., & Gökler, B. (2004). Çocuk istismarı ve ihmali: Psikiyatrik yönleri. Hacettepe Tıp Dergisi, 35, 82-86.
Tutarel-Kışlak, Ş. (1999). Evlilikte Uyum Ölçeğinin (EUÖ) güvenirlik ve geçerlik çalışması. 3P Dergisi, 7(1), 50-57.
Whisman, M. A. (2014). Dyadic perspectives on trauma and marital quality. Psychological Trauma: Theory, Research, Practice, and Policy, 6(3), 207.
Zhang, Z., & Hayward, M. D. (2006). Gender, the marital life course, and cardiovascular disease in late midlife. Journal of Marriage and Family, 68(3), 639-657.
Zhao, X., Lynch, J. G., & Chen, Q. (2010). Reconsidering Baron and Kenny: Myths and truths about mediation analysis. Journal of Consumer Research, 37(2), 197-206.