TEFSİR GELENEĞİNDE KIRÂAT-YORUM İLİŞKİSİ: FETHU’L-KADÎR ÖRNEĞİ

XVIII-XIX. yüzyılda Yemen’de hayat süren ve Zeydiyye mezhebine mensup bir çevrede yetişen Şevkânî, yüksek ilmî ve siyasî kişiliğiyle tanınmaktadır. Çalışmaya konu olan Fethu’l-kadîr el-câmi‘ beyne fenni’r-rivâye ve’d-dirâye min ‘ilmi’t-tefsîr isimli eser, müellifin en meşhur telifi olarak bilinmektedir. Bu aynı zamanda müellifin kırâate dair bilgileri haiz olan tek eseridir. Bu durum onun kırâat ilmi açısından düzeyini yalnızca bu eser üzerinden anlamaya mecbur bırakmaktadır. Eserin tümüne bakıldığında müellifin kırâat-yorum ilişkisine oldukça yer verdiği görülmektedir. Müellif, kırâat farklılıkları üzerinden yorum yaparken bazen detaylı bilgilere yer vermekte bazen de kısa beyanlarla iktifa etmektedir. Çalışmada müellifin kırâatler üzerinden yorum anlayışı örnekler üzerinden aktarılarak onun Fethu’l-kadîr özelinde bu konudaki fikrî altyapısı aktarılacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Fethu’l-Kadîr, Şevkânî, Kırâat, Yorum.

The Relationship Between Qiraat And Interpretation in The Tradition Of Commentary: The Example of Fath Al-Qadir

Shawkani, who lived in Yemen in the 18th and 19th century and grew up in an environment belonging to the Zaydiyya sect, is known for his high intellectual and political personality. This study is based on the most famous work of the author named as Fath al-qadir al-jami‘ bayna fannay al-riwayah wa al-dirayah min ‘ilm al-tafsir. This is also the only work of the author that has information on recitation, which makes necessary to comment on his knowledge of recitation only through this work. When the whole work is taken into consideration, it is seen that the author gives a great emphasis to the relationship between recitation and interpretation. While commenting on the differences in recitation, the author sometimes includes detailed information and sometimes makes short statements. In this study, the author’s understanding of interpretation through recitations will be explained with examples, and his intellectual background on the recitation will be made clear within the context of Fath al-qadir.

Keywords:

Commentary, Fath al-Qadir, Al-Shawkani, Qiraat, Interpretation.,

PDF

___

Akaslan, Y. (2018). Kur’ân yorum faaliyeti olarak kırâat ilmi (Hüküm âyetleri çerçevesinde). Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 5(5), 58-76.
Amrî, H. (1990). el-İmâmü’ş-Şevkânî râidü ‘asrih. Beyrut: Dâru’l-Fikri’l-Mu‘âsır.
Bağdâdî, A. (1997). Hizânetü’l-edeb ve lübbü lübâbi lisani’l-Arab. Thk. A. M. Harun. 13 Cilt. Kahire: Mektebetül-Hâncî.
Bilmen, Ö. N. (2008). Büyük tefsir tarihi ve tabakatü’l-müfessirîn. 2 Cilt. İstanbul: Ravza Yayınları.
Dâmin, H. S. (1990). Aşeratü şüarâi mukillûn. Dubai: Merkezü Cum‘ati’l-Mâcid li’s-Sekâfe ve’t-Türâs.
Dânî, O. (2005). Câmi‘u’l-beyân fi’l-kırââti’s-seb‘i’l-meşhûra. Thk. M. S. el-Cezârî. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Desûkî, M. (1987). el-İmâmü’ş-Şevkânî fakîhen ve muhaddisen min hilâl-i kitâbihî Neylü’l-Evtâr. Mecelletü Merkezi Buhûsi’s-Sünne ve’s-Sîre, (2), 457-509.
Ebu Hayyân, M. (1993). el-Bahru’l-muhît. Thk. A. A. Abdülmevcûd ve A. M. Muavvaz. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
Ensârî, S. (1981). Kitâbü’n-nevâdir fi’l-lüğa. Thk. M. A. Ahmed. Beyrut: Dârü’ş-Şürûk.
Ferâhîdî, H. (1985). Kitâbü’l-cümel fi’n-nahv. Thk. F. Kabave. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
İbn Atıyye, A. (2001). el-Muharraru’l-vecîz fî tefsîri’l-Kitâbi’l-‘Azîz. Thk. A. A. Muhammed. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
İbn Cinnî, O. (1994). el-Muhteseb fî tebyîni vücûhi şevâzzi’l-kırâât ve’l-îzâh ‘anhâ. Thk. A. N. Nâsif, A. Neccâr ve A. İ. Şelbî. 2 Cilt. Kahire: y.y.
İbn Ebî Tâlib, A. (1985). Dîvânü İmâm Ali. Thk. N. Zerzûr. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
İbn Hâleveyh. (1979). el-Hucce fi’l-kırââti’s-seb‘. Thk. A. S. Mükerrem. Beyrut: Dârü’ş-Şürûk.
İbn Kamîe, A. (1965). Dîvânü Amr b. Kamîe. Thk. H. K. Sayrafî. Kahire: Câmiatü’d-Düveli’l-Arabiyye Ma‘hedü’l-Mahtûtâti’l-Arabiyye.
İbn Manzûr, C. (ts.). Lisânü’l-‘Arab. 15 Cilt. Beyrut: Dâru Sâdır.
İbn Mücâhid, A. (2009). Kitâbü’s-seb‘a fi’l-kırâât. Thk. Ş. Dayf. Kahire: Dâru’l-Maârif.
İbn Sîde, A. (2000). el-Muhkem ve’l-muhîtu’l-a‘zam. Thk. A. Hindâvî. 11 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
İbnü’l-Cezerî, Ş. (ts.). en-Neşr fi’l-kırââti’l-‘aşr. Thk. A. M. ed-Dabbâ. 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
İbnü’l-Cezerî, Ş. (2000). Kitâbü tahbîri’t-teysîr fi’l-kırââti’l-‘aşr. Thk. A. M. M. Kudât. Amman: Dâru’l-Furkân.
İbnü’l-Enbârî, M. (1971). Kitâbü îzâhi’l-vakf ve’l-ibtidâ fî kitâbillâh. Thk. M. A. Ramazan. 2 Cilt. Dimeşk: Mecmau’l-Lügati’l-Arabiyye.
İşbîlî, İ. U. (1980). Darâiru’ş-şi‘r. Thk. S. İ. Muhammed. Beyrut: Dâru’l-Endelüs.
Kaysî, M. (1981). Kitâbü’l-keşf an vücûhi’l-kırââti’s-seb‘ ve ilelihâ ve hicecihâ. Thk. M. Ramazan (thk.). 2 Cilt. Beyrut: Müessesetü’r-Risâle.
Kazvînî, C. (ts.). et-Telhîs fî ‘ulûmi’l-belâğa. İstanbul: Fazilet Neşriyat.
Kurtubî, A. (2002). el-Câmi‘ li ahkâmi’l-Kur’ân. Thk. M. İ. el-Hifnâvî ve M. H. Osman. 10 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs.
Mekkûdî, A. (2005). Şerhu’l-Mekkûdî ale’l-elfiyye fî ‘ilmi’s-sarf ve’n-nahv. Thk. A. Hindâvî. Beyrut: Mektebetü’l-Asriyye.
Mütelemmis, C. (1970). Dîvânü şi‘ri’l-Mütelemmis ed-Duba‘î. Thk. H. K. Sayrafî. Kahire: Ma‘hedü’l-Mahtûtâti’l-Arabiyye.
Nehhâs, A. (2008). İ‘râbü’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Marife.
Nümeyrî, H. (1975). Şi‘ru Ebî Hayye en-Nümeyrî. Thk. Y. Cübûrî. Dimeşk: Menşûrâtü Vizâreti’s-Sekâfe ve’l-İrşâdi’l-Kavmî.
Pâluvî, A. (ts.). Zübdetü’l-‘irfân. İstanbul: Hilal Yayınları.
San‘ânî, M. (H. 1348). Neylü’l-vetar min terâcimi ricâli’l-Yemen fi’l-karni’s-sâlis ‘aşer min hicreti Seyyidi’l-beşer. 2 Cilt. Kahire: el-Matbaatü’s-Selefiyye ve Mektebetühâ.
Sarakustî, İ. (ts.). Kitâbü’l-‘unvân fi’l-kırââti’s-seb‘. Thk. Z. Zâhid ve H. Atıyye. y.y.
Sîrâfî, Y. (1974). Şerhu ebyâti Sîbeveyh. Thk. M. A. Hâşim (thk.), 2 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Fikr.
Şevkânî, M. (ts.). el-Bedru’t-tâli‘ bi mehâsini men ba‘de’l-karni’s-sâbi‘. 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kitâbi’l-İslâmî.
Şevkânî, M. (2007). Fethu’l-kadîr el-câmi‘ beyne fenni’r-rivâye ve’d-dirâye min ‘ilmi’t-tefsîr. Thk. S. İmrân. 5 Cilt. Kahire: Dâru’l-Hadîs.
Üşmûnî, N. (1955). Şerhu’l-Üşmûnî ‘alâ elfiyeti İbn Mâlik. Thk. M. M. Abdülhamîd. 3 Cilt. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî.
Vâilî, T. (2000). Dîvânü Tarafe b. el-Abd. Thk. D. Hatîb ve L. Sakkâl. Beyrut: Müessesetü’l-Arabiyye.
Yeşildağ, A. (2021). Fethu’l-Kadîr özelinde Şevkânî’nin kırâat-i seb‘a ile kırâat-i aşereye yaklaşımı. Kalemname, 12(2), 94-115.
Zehebî, M. (1976). et-Tefsîr ve’l-müfessirûn, 2 Cilt. Kahire: Dâru’l-Kütübi’l-Hadîse.
Zemahşerî, Cç (1998). el-Keşşâf ‘an hakâiki ğavâmidi’t-tenzîl ve ‘uyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-te’vîl. Thk. A. A. Abdülmevcûd ve A. M. Muavvaz. 6 Cilt. Riyad: Mektebetü’l-Ubeykân.
Ziriklî, H. (2002). el-A‘lâm. 8 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn.