TÜRK MEDENİ HUKUKUNDAKİ ZİLYETLİĞİN KORUNMASI YOLLARININ OSMANLI HUKUKUNA MUKAYESESİ
Osmanlı Hukukundaki zilyetliğin korunması yolları ile Türk Medeni Hukukundaki zilyetliğin korunması yollarının karşılaştırılması, benzer ve farklı yönleri çalışmada ele alınmıştır. Bu çalışma neticesinde ecdadımızın hangi kaidelere göre malları üzerindeki zilyetliklerini korudukları, zilyetliğe bakış açılarında zamanla nasıl değişikliklerin olduğu ve ileride nasıl değişikler olabileceği hususunda okurlarda bir ufuk açması hedeflenmektedir. Aynı zamanda Mecelle Ahkam-ı Adliyye ile Türk Medeni Kanunu arasında küçük yorum ve bakış açısı farklılıkları haricince zilyetliğin korunması yolları bakımından benzer yönlerinin ne kadar fazla olduğu hususlarının açıklanması amaçlanmaktadır. Çalışmada zilyetliğin meşru müdafaa yoluyla, dava yoluyla ve idari yoldan korunmasına ilişkin değerlendirmeler yapılmaktadır. Küçük farklılıklar olsa da genel itibariyle zilyetliğin korunmasına ilişkin kaidelerin devam ettiği, Türk Medeni Hukukunda Osmanlı Hukukunun izlerinin rahatlıkla görüldüğü anlaşılacaktır. Kişinin malı üzerindeki zilyetliğini koruma içgüdüsünün insanın varlığı ile birlikte ortaya çıktığı, bu içgüdü nedeniyle kişilerin malları üzerindeki hâkimiyetlerini devam ettirmek istemesinden dolayı zilyetliğin korunmasına ilişkin hükümlerin düzenlendiği sonucu çıkarılabilir. Osmanlı Devleti döneminde İslam Hukuku kurallarının uygulanmasından dolayı çalışma esnasında Fıkıh Kitaplarından ve Türk Medeni Hukukuna ilişkin kitaplardan fazlasıyla istifade edilerek naçizane çalışma yapılmıştır.
Anahtar Kelimeler:
Osmanlı Medeni Hukuku, Türk Medeni Hukuku, Zilyetliğin Korunması, İslam Hukuku, Mecelle Ahkam-ı Adliyye, Ottoman Civil Law, Turkish Civil Law, Property Protection, Islamic Law
A COMPARISON OF THE PROTECTION OF POSSESSIONS IN TURKISH CIVIL LAW TO OTTOMAN LAW
In this study, the ways of protecting possession in Ottoman law and the ways of protecting possession in Turkish civil law are compared and their similarities and differences are addressed. The result of this study is to open a horizon for the readers about the rules by which our ancestors protected their possession on their goods, how their perspective on possession changed over time and how there might be changes in the future. At the same time, it is targeted to explain how much are the similarities between the Mecelle Ahkam-ı Adliyye and the Turkish Civil Code in terms of ways of protecting possession, apart from minor differences in interpretation and perspective. In the study, evaluations are made regarding the protection of property through self-defense, legal ways and administrative ways. It will be easy to understand, even if there are minor differences, that the rules of protection of possession in general have remained and the traces of Ottoman law can be seen in our Turkish civil law. It can be concluded that the instinct to protect one's possession on his goods has arisen with the existence of man, and due to this instinct, rules for the protection of property have been enacted because man wants to maintain his dominion over his property. Due to the application of the rules of Islamic law during the period of the Ottoman Empire, a modest study was carried out making extensive use of Fikih books and books on Turkish civil law.
Keywords:
Mecelle Ahkam-ı Adliyye, Ottoman Civil Law, Turkish Civil Law, Property Protection, Islamic Law,
___
- Akipek Jale G, Türk Eşya Hukuku (Ayni Haklar) Birinci Kitap Zilyetlik ve Tapu Sicili, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayınları, 1972.
- Akşit Mustafa Cevat, Mebsut, İstanbul, Gümüşev Yayıncılık, 2008.
- Ansay Sabri Şakir, Hukuk Tarihinde İslam Hukuku, Ankara, İstiklal Matbaacılık ve Gazetecilik Kollektif Ortaklık, 1954.
- Antalya Gökhan, Eşya Hukuku Cilt II, İstanbul, Legal Yayıncılık, 2018.
- Ayan Mehmet, Eşya Hukuku I Zilyetlik Tapu Sicili, Ankara, Seçkin Yayınları, 2016.
- Aydın Mehmet Akif, “Kanunnameler ve Osmanlı Hukuku’nun İşleyişindeki Yeri”, Osmanlı Araştırmaları, Cilt 24, Sayı 24, 2004, s.37-46.
- Barutçu Ecenur, “Roma Hukukunda Zilyetliğin Korunmasına Yönelik Hukuki Çare: Interdıctum”, Yaşar Hukuk Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, 2021, s.189-205.
- Başbakanlık Mevzuatı Geliştirme ve Yayın Genel Müdürlüğü, Türk Hukuk Lügati, Ankara, Başbakanlık Basımevi, 1991.
- Berki Ali Himmet, Açıklamalı Mecelle (Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye), İstanbul, Hikmet Yayınları, 1990.
- Bilmen Ömer Nasuhi, Büyük İslam İlmihali, İstanbul, Bilmen Basım ve Yayınevi, 1986.
- Büyük Larousse Sözlük ve Ansiklopedisi, İstanbul, Milliyet Gazetecilik A.Ş., 1986.
- Cardahi Choueri, Osmanlı Hukukunda Zilyetlik Hukuki Niteliği, Sonuçları ve Zilyetlik Davaları, Çev., Halil Cin, Ankara, Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 22, Sayı 1, 1966, 799-813.
- Cardahi Choueri, Osmanlı Hukukunda Zilyetlik İkinci Kısım Zilyetlik Davaları, Çev., Halil Cin, Ankara, Ankara Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 25, Sayı 3, 1968, s.239- 261.
- El-Hin Mustafa, Mustafa El Buğa ve Ali Eş-Şerbeci, Büyük Şafii Fıkhı, İstanbul, Arslan Yayınları, 1994.
- Erman Hasan, Eşya Hukuku Dersleri, İstanbul, Der Yayınları, 2017.
- Ertaş Şeref, Eşya Hukuku, İzmir, Barış Yayınları Fakülteler Kitabevi, 2012.
- Esener Turhan ve Kudret Güven, Eşya Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 2019.
- Fetavayi Hindiyye Ansiklopedik İslam Fıkhı, Ankara, Akçağ Yayınları, 1986.
- Günenç Halil, Büyük Şafii İlmihali, İstanbul, İlim Yayınları, 1984.
- Habergetiren Ömer Faruk ve İshak Yalnız, “Osmanlı Devleti’nde Hisbe Teşkilatı”, Journal of Social Sciences and Humanities. Cilt 5, Sayı 2, 2021, s. 280-296.
- Karaman Hayreddin, Mukayeseli İslam Hukuku 2. Cilt, İstanbul, İz Yayıncılık, 2001.
- Karaman Hayreddin, Mukayeseli İslam Hukuku 3. Cilt, İstanbul, İz Yayıncılık, 2001.
- Keskin Mehmet, Şafii Fıkhı II, Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2016.
- Kılınç Ahmet, “The Influence Of The Ottoman State On Islamıc Law" . Yıldırım Beyazıt Hukuk Dergisi Prof. Dr. M. Fatih UŞAN'a Dekanlıkta 10. Yıl Anısına Teşekkür Armağanı, Sayı 2022-2, 2022, s. 547-580.
- Mahmutoğlu Yakup, “İslâm Hukukunun Kazuistik Yapısı Üzerine”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 2, Sayı 1, 2012, s.131-151.
- Nomer Haluk Nami ve Mehmet Serkan Ergüne, Eşya Hukuku, İstanbul, On iki Levha Yayınları, 2019.
- Oğuzman, M. Kemal, Özer Seliçi ve Saibe Oktay- Özdemir, Eşya Hukuku, İstanbul, Filiz Kitabevi, 2020.
- Osmanoğlu Karahasanoğlu Cihan, Mecelle-i Ahkam-ı Adliyye’nin Yürürlüğe Girişi ve Türk Hukuk Tarihi Bakımından Önemi, Ankara, Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, Cilt 29, Sayı 29, 2011, s.93-124.
- Otacı Cengiz, “Hukuka Uygunluk Nedeni Olarak Zilyetliğin Korunması”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, Sayı 10, 2012, s. 537-567.
- Örsten Esirgen Seda, “Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Türk Hukukunda Kanunlaştırma Hareketleri” Adalet Dergisi, Sayı 62-63, 2019, s. 429-480.
- Örsten Seda, Osmanlı Hukuk Tarihi Kaynağı Olarak Fetva Mecmuaları, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları Dergisi, Sayı 4, 2007, s. 29-40.
- Özdemir Recep, Mecelle’de Eşya Hukuku, Hikmet Yurdu Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, Cilt 13, Sayı 26, 2020, s. 121-142.
- Özlük Betül, “Mülkiyet ve Zilyetlik Üzerine Düşünceler”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 27, Sayı 1, 2019, s. 139-166.
- Padel W. ve L. Steeg, “Zaman Aşımı”, Çev. Halil Cin, Ankara, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 22, Sayı 1, 1966, s. 815-821.
- Sert Sütçü Selin, “Dolaylı- Dolaysız Zilyetlik Kavramlarının Ayırt Edilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 9, Sayı 1, 2019, s. 259-284.
- Sınmaz Burhan ve İzzet Karataş, Zilyedlik Nedeniyle Gayrimenkul Hukuk Davaları, Ankara, Yetkin Yayınevi, 1989.
- Sirmen A. Lale, Eşya Hukuku, Ankara, Yetkin Yayınları, 2019.
- Şengül Eda Şahin, “Türk Medeni Kanunu Kapsamında Taşınırlarda Zilyetliğin Korunması” Ankara Hacı Bay-ram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 26, Sayı 2, 2022, s. 169-206.
- Şentürk Lütfi ve Seyfettin Yazıcı, İslam İlmihali, Ankara, Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları, 2013.
- Topal Şevket, “İslam Hukukunda Zilyedlik”, Doktora Tezi, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü-sü Temel İslam Bilimleri Anabilim Dalı, 2000.
- Topal Şevket, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul, Türkiye Diyanet Vakfı Araştırmaları Merkezi, 2013.
- Uçar Ayhan, “Zilyetliğin İdari Yoldan Korunmasında Yetkili Makam, Başvuru Ve İdari Soruşturma Usulü”, Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 12, Sayı 3-4, 2008, s. 281-312.
- Üçok Coşkun, “Osmanlı Kanunnamelerinde İslam Ceza Hukukuna Aykırı Hükümler”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, Cilt 4, Sayı 1, 1947, s. 48-73.
- Ünal Mehmet ve Veysel Başpınar, Şekli Eşya Hukuku, Ankara, Savaş Yayınevi, 2018.
- Yavuz A. Fikri, Açıklamalı-Muamelatlı İslam İlmihali İslam Fıkhı ve Hukuku, İstanbul, Çile Yayınevi, 1963.
- Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
- Başlangıç: 2021
- Yayıncı: Kırıkkale Üniversitesi