İDARE HUKUKUNDA GEREKÇE İLKESİ VE SAĞLADIĞI HUKUKİ KORUMA

Gerekçe ilkesi idari işlem açısından oldukça önemlidir. Bu önem, öncelikle hukuk devleti ilkesi ile gerekçe ilkesinin yakın ilişkisinden kaynaklanır. Gerekçe ilkesi, idare ve birey arasındaki ilişkiye de yön veren bir unsurdur. Gerekçe ilkesi, idareyi hukuk devletine yaklaştırarak bireyi idarenin karşısında tebaa olmaktan çıkarır. Sadece bu sonuç bile gerekçe ilkesini diğer idari usul ilkelerinin arasında farklı bir yere taşır. Bu noktada gerekçe ilkesinin yasal bir düzenlemesinin olup olmaması sorunu karşımıza çıkar. Türk idare hukukunda idari usule ilişkin genel ya da özel bir yasal düzenleme bulunmamaktadır. Esasen bir yasal düzenleme ihtiyacı olmaksızın 1982 Anayasasının 2. maddesinde yer alan hukuk devleti ilkesi gerekçe ilkesinin yasal dayanağı olarak kabul edilebilir. Gerekçe ilkesi hukuk devleti ilkesinin bir sonucu ve gereği olduğu düşünüldüğünde aslında bu sonuç kaçınılmaz olacaktır. Diğer taraftan gerekçe ilkesinin idarenin takdir yetkisini sınırlandırması gibi bir sonucu da bulunmaktadır ki bu da yine hukuk devleti ilkesi ile ilişkili ve hukuk devleti ilkesinin bir sonucudur.

Anahtar Kelimeler:

Hukuk Devleti, Gerekçe Yükümlülüğü., İdari İşlem, Gerekçe İlkesi

THE PRINCIPLE OF JUSTIFICATION IN ADMINISTRATIVE LAW AND THE LEGAL PROTECTION IT PROVIDES

The principle of justification is very important in terms of administrative action. This importance arises primarily from the close relationship between the rule of law principle and the principle of justification. The principle of justification is also an element that directs the relationship between the administration and the individual. The principle of justification brings the administration closer to the rule of law and removes the individual from being a subject before the administration. Even this result alone carries the principle of reason to a different place among other principles of administrative procedure. At this point, the question of whether there is a legal regulation of the principle of justification arises. There is no general or specific legal regulation on administrative procedure in Turkish administrative law. Essentially, without the need for a legal regulation, the rule of law principle in Article 2 of the 1982 Constitution can be accepted as the legal basis of the principle of justification. Considering that the principle of justification is a result and necessity of the rule of law, this result will actually be inevitable. On the other hand, the principle of justification has a consequence of limiting the discretion of the administration, which is also related to the rule of law and a result of the rule of law.

Keywords:

State of Law, Administrative Action, Principle of Justification, Obligation of Justification,

PDF

___

Akıllıoğlu, Tekin, “Yönetimde Açıklık-Gizlilik ve Bilgi Alma Hakkı”, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi, C.II, Ankara: Danıştay Yayınları, 1990.
Akıllıoğlu, Tekin. "Bireyin Yönetsel İşlemler Karşısında Korunması ve Yönetim Hukukumuz". Amme İdaresi Dergisi. 14/3 (1981): 37-56.
Akıllıoğlu, Tekin. Yönetsel İşlemlerde Gerekçe İlkesi. Amme İdaresi Dergisi. 15/2 (1982): 7-19. (Gerekçe)
Akyıldız, Ali. Hukuk Devleti Yargı Bağımsızlığı ve Danıştay. Ankara: Anıttepe Yayıncılık, 2009.
Akyılmaz, Bahtiyar, “İdari İşlemlerde Gerekçe Yükümlülüğü”, A. Şeref Gözübüyük’e Armağan, Ankara: Turhan Kitabevi, 2005. (Gerekçe).
Akyılmaz, Bahtiyar, Murat Sezginer, Cemil Kaya. Türk İdare Hukuku, Ankara: Seçkin Yayınları,2023.
Akyılmaz, Bahtiyar. “Takdir Yetkisinin Yargısal Denetimi” Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi. 1/1 (1998): .23-57.
Altundiş, Mehmet. “Hukuki Güvenlik İlkesi”. Yasama Dergisi. 10 (2008): 60 – 94. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/1121314. (Erişim: 10.10.2023)
Azer, Can. “Bilgi Edinme Hakkı”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, 2010.
Azrak, Ali Ülkü. “İdari Yargı Denetiminin Sınırı Olarak İdarenin Takdir Yetkisi”. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi. 6/1-3 (2011): 17-28.
Azrak, Ali Ülkü. İdari Usul ve Yasalaştırılması, I. Ulusal İdare Hukuku Kongresi, İkinci Kitap, Kamu Yönetimi, Ankara, 1990, s. 823.
Balta, Tahsin Bekir; İdare Hukukuna Giriş, Ankara: Sevinç Matbaası, 1970.
Boulanger, Özge Didem. “İdari İşlemin Sebep Unsuru”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, 2016.
Cin, Hadi. “İnsan Hakları, Demokrasi ve Hukuk Devleti Ekseninde Bilgi Edinme Hakkı”. Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, 2005.
Çağlayan, Ramazan. “Türk Hukukunda İdarenin Takdir Yetkisinin Yargısal Denetimi”. Atatürk Üniversitesi Erzincan Hukuk Fakültesi Dergisi. 7/3-4 (2003): 171-208.
Çağlayan, Ramazan. İdare Hukuku Dersleri, Ankara: Adalet Yayınevi, 2019.
Çaptuğ, Mehpare. “İdari Usul Hukukunda Hukuki Güvenlik İlkesi”. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, 2020.
Çolak, Nusret İlker. “Bilgi Edinme Hakkı, Önemi ve Bilgi Verme Yükümlülüğü”. E-Akademi Hukuk Ekonomi ve Siyasal Bilgiler Aylık İnternet Dergisi. 39(2005): 2-20.
Değirmencioğlu, Atilla; “İdari Usul Kanunun Hazırlanmasında Göz önünde Bulundurulması Gereken Hususlar”. T.C. Başbakanlık, İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: T.C. Başbakanlık Basımevi, 1998, s. 265-269.
Duran, Lütfi; “İdari Usul İlkeleri ve Kapsadığı Konular”, T.C. Başbakanlık İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1998.
Eken, Musa. “Kamu Yönetiminde Gizlilik Geleneği ve Açıklık İhtiyacı”. Amme İdaresi Dergisi.27/2 (1994): 25-54.
Erkal, Atila. “Türk ve Alman Hukukunda Gerekçe Yükümlülüğü”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 17/1 (2009): 129-150.
Gemalmaz, Semih, Osman Doğru. “Federal Almanya Cumhuriyeti İdari Usul Yasası (1976)”. İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi, 9/1-3(2011): 127-146.
Goffaux Patrick, “La Transparance Administrative Et Motivation Formelle Des Actes Administratifs En Belgique”, T.C. Başbakanlık, İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: T.C. Başbakanlık Basımevi, 1998.
Gözaydın, İştar; “Yönetimde Şeffaflık Üzerine Notlar”, T.C. Başbakanlık İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı. Ankara: Başbakanlık Basımevi, 1998.
Gözler, Kemal. İdare Hukuku. Bursa: Ekin Yayınevi, 2019.
Gözübüyük Şeref, Turgut Tan, İdare Hukuku Genel Esaslar. Cilt I. Ankara: Turhan Kitabevi, 2014.
Günday, Metin. İdare Hukuku. Ankara: İmaj Yayınevi, 2015.
Kanlıgöz, Cihan. “İdarî İşlemlerde Yazılı Bildirim”. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 50/1-4 (1988): 173-192.
Karahanoğulları, Onur. İdarenin Hukukla Kavranması: Yasallık ve İdari İşlemler. Ankara: Turhan Kitabevi, 2012.
Karatepe, Şükrü. “İdarenin Takdir Yetkisi”. Türk İdare Dergisi.63/392 (1991): 63-121.
Kaya, Cemil. “Fransız Hukukunda Vize Reddi, Gerekçe Yükümlülüğü ve Conseil d’Etat Denetimi”. Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 9/3-4 (2001): 110-123 (Fransız Hukuku).
Kaya, Cemil. “İngiliz İdare Hukukunda Gerekçe Belirtme Yükümlülüğü İlkesi”, A. Şeref Gözübüyük’e Armağan, Ankara: Turhan Kitabevi, 2005.
Kaya, Cemil. İdarenin Takdir Yetkisi ve Yargısal Denetimi. İstanbul: On İki Levha Yayınları, 201. (Takdir Yetkisi).
Kuyumcu, Volkan. Türkiye’de İdari Usul Çalışmaları ve Sorunlar, Ankara: T.C. Başbakanlık Basımevi 2010.
Odyakmaz, Zehra. “Hazırlanmakta Olan İdarî Usûl Kanunu Açısından Demokratikleşme Sürecinde Şeffaflaşma ve Bireye Tanınan Haklar”. Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi. 1/2 (1999): 1-21.
Onar, Sıddık Sami. İdare Hukukunun Umumi Esasları. 1. Cilt, İstanbul: Akgün Matbaası, 1960.
Özay, İl Han. Günışığında Yönetim. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2004.
Öztürk, Burak Kaya. “İdari İşlemin Sebep Unsuru: Yeni Bir Tanım Denemesi”. Prof. Dr. Metin Günday Armağanı. (2020): 1033-1050.
Seçkin, Sinan, Gül Üstün. “İdari İşlemlerde Takdir Yetkisi ve Gerekçe İlkesi”. Marmara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Hukuk Araştırmaları Dergisi. 21/2 (2015): 509–534.
Seçkin, Sinan. “Türk İdare Hukukunda İdari İşlemlerde Gerekçe İlkesi”, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, 2014.
Şengül, Ramazan. “Bilgi Edinme Hakkı Kanunu Türk Kamu Yönetimini ‘Camdan Eve’ Dönüştürür Mü?”. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi. 60 /3 (2007): 215–234.
Tutal, Erhan. “İdari İşlemin Gerekçelendirilmesi”. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, 2006.
Ulusoy, Ali Dursun. Yeni Türk İdare Hukuku. Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
Uyanık, Halit. “İdare Hukukunun Eksen Kayması: İdarenin Üstünlüğünün Gerekçelendirilmesi Sorunu”. ÎÜHFM.69/1-2 (2011): 1149-1162.
Yaşar, Hasan Nuri. İdari Yargı, İdari Yargıç, Yargısal Emir, İstanbul: On İki Levha Yayınları. 2013.
Yıldırım, Ramazan, “İdare Hukuku Açısından Bilgi Edinme Hak ve Özgürlüğü”, T.C. Başbakanlık İdari Usul Kanunu Hazırlığı Uluslararası Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Ankara: T.C. Başbakanlık Basımevi, 1998.
Yıldırım, Ramazan. İdare Hukuku Kavramları Sözlüğü, Konya: Mimoza Yayınları, 2006.
Zeyrek, İlker. “Birey-İdare İlişkisi Bağlamında İyi İdare Hakkı ve Türk Pozitif Hukukundaki Görünümü”. TBB Dergisi. 155 (2021): 295-329.