KUR’ÂN’DA “İHRAÇ” KAVRAMI ÖZELİNDE GÖÇ OLGUSU

Kur’ân, tarih boyunca birçok insanın karşı karşıya kaldığı göç realitesini kendi terminolojisi içerisinde ifade etmiştir. Ortaya çıkış sebeplerine bağlı olarak birçok isimle karşımıza çıkan göç olgusu kavramlaştırılırken Kur’ân’ın, göçün safhalarını da dikkate aldığı görülür. Hz. Peygamber ve inananların Yüce Allah yolunda yaptıkları hicret; Kur’ânî perspektifle aynı zamanda inkârcıların Müslümanları kendi memleketlerinden çıkarma ve ayrılmak zorunda bırakma faaliyetlerinin sonucudur. Böylelikle Kur’ân göçün bir safhasını “ihraç” kavramı ve yakın anlamlılarıyla beraber ele almaktadır. Bu göç sürecinin öncesinde ve sonrasında Müslümanlara birçok tavsiyede bulunan Kur’ân, onları çeşitli vesilelerle de teselli etmektedir. Bu çalışmada, ihraç safhasının göç ve hicret olgusu içerisindeki yeri ve Kur’ân’da kullanımı tespit edilecektir. Ardından bu kullanımla verilen mesajların müminler ve özellikle de Suriyeli mülteciler için neler vadettiği tefsir ilmi açısından incelenecektir. Bu çalışmayla kaybedenlerden ve kaybedilenlerden müteşekkil negatif anlam alanlı vatanından çıkarılma olgusuna maruz kalmış mültecilerin, maddi ve manevi pek çok kazanım sağlayan pozitif yönlü toplumsal değişim olgusu olarak hicret ve dolayısıyla ihraç kavramıyla tanıştırılması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Tefsir, Mülteci, Göç, Kur'ân, Hicret, İhraç, Suriyeli

FROM THE QUR’ANIC PERSPECTIVE; MIGRATION (IN THE CONTEXT OF EXPULSION)

The Qur’an speaks of the reality of migration, which many people have endured throughout history, within its own terminology and in accord to the divine purpose. The phenomenon of migration appears with various names in relation to its causes, and the Qur’an seems to conceptualize this phenomenon by taking the stages of migration into account. The migration that the Prophet and the believers performed in the cause of God was, from the Qur’anic point of view, due to the unbelievers’ actions to force them leave their homeland. Thus the Qur’an takes up a stage of migration with the notion of ikhraj or expulsion and with its near-synonyms. The Qur’an gives advices to the Muslims through and after this stage and consoles them on various occasions. This paper will determine the place of the stage of ikhraj within the phenomenon of hijra or migration and its usage in the Qur’an. It will then discuss the messages derived from this usage for believers and, in particular, the believing Syrian refugees in Kilis and what these messages allude in terms of spiritual health, given their losses of social status and economic sufficiency, in a multidisciplinary manner by using data from the areas of Qur’anic commentary, sociology, and psychology. This study aims to introduce the Syrian refugees, who have undergone asylum with negative semantic field composed of losers and losses, to the notions of migration, as well as expulsion, as a phenomenon of social change with positive dimension and that might bring with many material and spiritual gains.

Keywords:

Migration, Qur’an, Hijra, Expulsion, Syrian,

PDF

___

Abdülbâkî, Muhammed Fuâd, el-Mu’cemü’l-müfehres li-elfâzi’l-Kur’âni’l-Kerîm bi-hâşiyeti’l-mushafü’ş-şerîf, Dârü’l-Hadis, 3. Baskı, Kahire 1991/1411.Ahmed b. Hanbel, Ebu Abdillah Ahmed b. Muhammed eş-Şeybânî, el-Müsned, thk. Şuayb Arnavud, Müessesetür’r-Risâle, 1. Baskı, 2001.Aldemir, Halil “Kur’ân’a Göre İhtilaf Olgusu ve İslâmî Referansların Göç Bağlamında Kullanılması”, İlahiyat Akademi: Altı Aylık Uluslararası Akademik Araştırma Dergisi, 2016, Cilt 3, Sayı 4, ss. 49-67.Âlûsî, Şihâbüddîn Mahmud, Rûhu’l-Meânî fî Tefsîri’s-Seb’i’l- Mesânî, Dârü’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrut h.1415.Apaydın, Halil, “Ruh Sağlığı - Din İlişkisi Araştırmalarına Bir Bakış”, Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 2010, Cilt 10, Sayı 2, ss. 59-77.Benek, Mehmet Munir, Kur’ân-ı Kerîm’de Uluhiyyetle İlgili Azamet Cemi’nin Özellikleri, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dicle Ünv., SBE, Diyarbakır 2006.Bikâî, İbrahim b. Ömer, Nazmu’d-Dürer fi Tenâsübi’l-Âyâti ve’s-Süver, Dâru’l-Kitâbi’l İslamiyye, Kahire ty.Bolay, Süleyman Hayri, “Âdem”, DİA, İstanbul 1988, Cilt 1, s. 358-363.Bozkurt, Nebi, “Tarihi Değiştiren Yolculuk”, Hicret, Ed. Muhammed Bedirhan, TÜRKKAD, İstanbul 2015, ss. 131-135.Buhârî, Ebu Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır, Dâru Tavgi’n-Necât, 1422/2002.Bursevî, İsmâil Hakkî el-Halvetî, Rûhu’l-Beyân fi Tefsîri’l-Kur’ân, Dâru’l-Fikr, Beyrut t.y.Cezûlî, Ahzemî Sâmiûn, el-Hicretu fî’l-Kur’âni’l-Kerîm, Mektebetü’r-Rüşd; Şeriketü’r-Riyâd, Riyâd 1996/1417.el-Mâturîdî, Muhammed İbn Muhammed İbn Mahmûd Ebû Mansûr, Tefsîru’l-Mâturîdî (Te’vîlâtu Ehli’s-Sünne), thk. Mecdî Bâslûm, Dâru’l-Kütübi’l-İ’lmiyye, Beyrut 1426/2005.Erdoğan, Suat, Kur’ân Sünnet Işığında Suç Ceza Uygunluğu, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Ünv., SBE, İstanbul 2014.Hamatto, Emad Yakup, el-İhrâc mine’d-diyâ fî davi’l-Kur’âni’l-Kerîm, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Câmiatu’l-İslamiyye, Gazze 2004.İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekir Abdullah b. Muhammed, el-Kitâbü’l-Musannef fi’l-Ehâdîs ve’l-Âsâr, thk. Kemal Yusuf el-Hût, Mektebetü’r-Rüşd, Riyad 1409.İbn Manzûr, Muhammed b. Mukrim b. ‘Alî Ebu’l-Fadl Cemâluddîn el- Ensârî er-Ruveyfi’î el-İfrîkî, Lisânu’l-’Arab, Dâr Sâdır, 3. Baskı, Beyrut h. 1414.İslâmoğlu, Mustafa, Hayat Kitabı Kur’ân Gerekeli Meal-Tefsir, Düşün Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul 2008.Karaman, Hayrettin, vd., Kur’ân Yolu: Türkçe Meal ve Tefsir, Diyanet İşleri Başkanlığı, Ankara 2003.Kaya, Murat, Kur’ân’da Allah’a Ait Azametli İfadeler (Bunların Tahlili Ve Orijinal Bir İ’caz Vechi Olarak Temellendirilmesi), (Yayımlanmamış Doktora Tezi) Marmara Ünv., SBE, İstanbul 2007.Kınnevcî, Ebü’t-Tayyib Muhammed Sıddik Hasan Han, Fethü’l-Beyân fî Makâsıdi’l-Kur’ân, thk. Abdullah b. İbrâhim el-Ensârî, el-Mektebetü’l-Asriyye, Beyrut 1992.Koenig, H. G., "Religion, Spirituality, and Medicine: Research Findings and Implications for Clinical Practice”, Southern Medical Journal, 2004, Volume 97/12, p. 1194-1200.Köylü, Mustafa, "Ruh Sağlığı ve Din: Batı Toplumu Açısından Bir Değerlendirme." Ondokuz Mayıs Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2007, Cilt 23, ss. 65-92._______, "Ruh ve Beden Sağlığı Üzerine Yapılan Araştırmaların Bir Değerlendirmesi," OMU İlahiyat Fak. Dergisi, 2010, Sayı 28, ss. 5-36. _______, “Kur’an’da Ruh Sağlığı”, OMU İlahiyat Fak. Dergisi, 2011, Sayı 31, ss. 5-37.Kubeysî, Ahmed Ubeyd, Mevsûatü’l-Kelimeti ve Ehavâtiha fi’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru’l-Marife, Beyrut ty.Kurtubî, Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed b. Ebî Bekr, el-Câmi’ li-Ahkâmi’l-Kur’ân, , Dârü’l-Kütübi’l-Mısriyye, 2. Baskı, Kahire 1384/1964.Mukâtil b. Süleyman, Tefsîru Mukâtil, thk. Abdullah Mahmud, Dâru İhyâi’t-Turâs, Beyrut h. 1423.Râzî, Ebu Abdullah Fahreddin Muhammed b. Ömer Fahreddin, Mefâtîhu’l-Gayb, Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 3. Baskı, Beyrut 1999/1420.Sağaltıcı, Eser, Suriyeli Mültecilerde Travma Sonrası Stres Bozukluğu Taraması, (Uzmanlık Tezi), Gaziantep Üniversitesi Tıp Fakültesi, Gaziantep, 2013.Reşid Rızâ, Muhammed, Tefsîrü'l-Kur'âni'l-hakîm=Tefsîrü'l-menâr, el- Heyetü’l Mısriyyetü’l Âmmetu li’l-Kitâb, 1411/1990.Seyyid Kutub, Kutub, Seyyid b. Kutub b. İbrâhim Seyyid, Fî Zılâli’l-Kur’ân, Dârü’ş-Şurûk, Beyrut 2003.Sıcak, Ahmet Sait, Kur’ân’da İstihza (Küçümseme), (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Marmara Ünv., SBE, İstanbul 2006._______, Kur’an Tefsirinde Öznellik, Ankara Okulu Yayınları, Ankara 2017.Sinai, Nicolai, “The Unknown Known Some Groundwork for Interpreting the Medinan Qur’an,” Mélanges de l’Université Saint-Joseph, Dar El-Machreq, Beyrout 2015-2016, Volume 67, p. 47-96.Taberî, Ebû Cafer Muhammed b. Cerîr b. Yezid, Câmiü’l-Beyân an Te’vîli’l-Kur’ân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, Müessesetü’r-Risâle 1420/2000.Tantâvî, Muhammed, et-Tefsîrü’l-Vasît li’l-Kur’âni’l-Kerîm, Dâru Nahdati Mısr, Kahire 1997.Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa b. Sevre es-Sülemî, el-Câmiü’s-Sahîh (Sünenü’t-Tirmizî), thk. ve şerh Ahmed Muhammed Şâkir, Mustafa el-Bâbî el-Halebî, Kahire 1395/1975.Yazır, Elmalılı Hamdi, Hak Dini Kuran Dili, Eser Neşriyat ve Dağıtım, I-X, 3. Baskı, İstanbul 1979. Zemahşerî, Ebü’l-Kâsım Mahmud b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâiki Gavâmıdı’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvili fî Vucûhi’t- Te’vîl, Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 3. Baskı, Beyrut 1407.Zerkâ, Ahmed, Şerhü'l-kavâ'idi'l-fıkhiyye, Dârü'l-Kalem, Dımeşk 1989.