Abdülkadir DENİZ, Safiye OZVURMAZ, Seyfi DURMAZ

Poliklinik Hizmeti Alıp Sigarayı Bırakamayanların Bir Yıl Sonra Desteğe Açık Olma Durumlarının Tekrar Değerlendirilmesi

Amaç: Çalışmamızda bir sigara bırakma polikliniğine destek için başvurmuş, ancak bir yıl sonunda sigarayı bırakamayanlarda yeniden bırakmaya hazır oluş durumlarının ve ilişkili olabilecek faktörlerin belirlenmesi amaçlanmıştır. Gereç ve Yöntem: Araştırma kesitsel tipte bir çalışma olarak Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı Sigarayı Bırakma Polikliniği’ne Temmuz 2018-Haziran 2019 tarihlerinde başvurmuş ve bir yıl sonra sigarayı bırakamayan bireyler ile gerçekleştirilmiştir (n:219). Veriler araştırmacı tarafından hazırlanan görüşme formu, poliklinik kayıtları, Fagerström Nikotin Bağımlılık Ölçeği ve Hastane Anksiyete Depresyon Skalası ile toplanmıştır. Verilerin analizi tanımlayıcı istatistiklerde ortalama, standart sapma, ki-kare testi ile multinominal lojistik regresyon ve basit regresyon analizi ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Katılımcıların %43,8’i kadın, %69,3’ünün eğitim durumu lise ve üzeri, yaş ortalaması ise 42,30±12,50’dir. Transteoretik Modelin Değişim Aşamalarına göre %49,3’ü harekete hazır; %28,8’ü düşünüyor, %21,9 düşünmüyor olarak bulunmuştur. Çalışmada 40 yaş ve üzeri, eğitim düzeyi orta eğitim ve altında, evli, çocuğu olanlar, boş zamanlarını el, fiziksel ve sosyal etkinlik ile değerlendirenler ve sigara tüketim paket-yıl süreleri 20 yıldan fazla olanlarda “harekete hazır olma” daha fazla bulunmuş olup 40 yaş ve üzeri, evliler, boş zamanlarını el, fiziksel ve sosyal etkinlik ile değerlendirenler ve sigara tüketim paket-yıl süreleri 20 yıldan fazla olanlarda “düşünüyor olma” daha fazla saptanmıştır (p<0,05). Sonuç: Bu çalışmada bir poliklinik hizmetinden destek almış olan ve bir yıl içinde yine de sigarayı bırakamayan bireylerin yeniden sigarayı bırakmayı düşünüyor ve harekete hazır olma oranın yüksek olduğu, bırakmanın hazırlık aşamasında olan bırakamayan bireylerin daha istekli bırakma düşünce ve niyetine sahip oldukları ve öncelikli olarak sigara bırakma programlarında yeniden daha hassas yaklaşımlarla değerlendirilmelerinin gerekli olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Sigara bırakma, Relaps, Bağımlılık, Transteoretik Model

Those Who Could Not Quit Smoking After Receiving Polyclinic Service Availability of Support After One Year Reassessment

Objective: This research was carried out with the aim of determining the re-readiness status and factors that may be related to those who applied for support at a outpatient clinic but could not quit smoking at the end of the year. Material and Methods: The research was carried out as a cross-sectional type study with individuals who applied to Ege University Faculty of Medicine Department of Public Health Smoking Cessation Clinic between July 2018 and June 2019 and could not quit smoking a year later (n:219). The data were collected by interview form and outpatient records prepared by the researcher. The analysis of the data was evaluated with an average, standard deviation in descriptive statistics, multinominal logistic regression with chi-square test and simple regression analysis. Results: 43,8% of the participants are women, 69,3% of them have a high school and above education status, and the average age is 42.30±12.50. 61,6% of the participants are married, 56,6% have children and 30,8% do not work in any job. According to the Transteoretic Model's change stages, 49,3% of participants were found ready to take action; 28,8% were considering to take action, and 21,9% were found not considering to take action. In the study, "readiness for action" was found in those aged 40 and over, have a secondary education level education and below, married, have children, those who evaluated their leisure time by hand, physical and social activity, and those with package-year durations of more than 20 years; in addition, those aged 40 and over, married people who spent their free time with hand, physical and social activity, and those with package-year durations of more than 20 years were found to be more likely to "think" (p<0.05). Conclusion: In this study, it was concluded that individuals who have received support from an outpatient service and still cannot quit smoking within a year are considering quitting smoking again and have a high rate of readiness for action, that individuals who cannot quit who are in preparation for quitting have more willing cessation thoughts and intentions, and that they should be evaluated with more precise approaches in smoking cessation programs.

Keywords:

Smoking Cessation, Relapse, Addiction, Transteoretic Model,

PDF

___

Acar, EA., Aktaş, A., Ermertcan, AT.ve Temiz, P. (2016). Bupropion Kullanımına Bağlı Akut Ürtiker ve Anjiyoödem Gelişen Bir Olgu Sunumu . Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3 (1), 157-159 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/cbusbed/issue/22332/239310
Altın, A. Ö. (2019). Sigara bırakma polı̇klı̇nı̇ğı̇ne başvuran hastalarda sigara bırakma basarisini etkileyen faktörlerin saptanması. Uzmanlık Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Aile Hekimliği Anabilim Dalı, İzmir
Aydemir Ö, Güvenir T, Küey L, Kültür Ş; (2019). Hastane Anksiyete ve Depresyon Ölçeği Türkçe formunun geçerlilik ve güvenirlilik çalışması; Türk Psikiyatri Dergisi, 8(4) 280-287
Bayman, E. (2016). Atatürk Eğı̇tı̇m ve Araştırma Hastanesi̇ Sigara Bırakma Polı̇klı̇nı̇klerı̇ ne Başvuran Hastalarda Başarısızlığa Neden Olan Faktörlerı̇n Belirlenmesi̇. Uzmanlık Tezi, Sağlık Bakanlığı, Anakara Atatürk Eğitim ve Araştırma Hastanesi, Ankara
DiClemente, C. C., ve Prochaska, J. O. (1998). Toward a Comprehensive, Transtheoretical Model of Change. Içinde Treating Addictive Behaviors. https://doi.org/10.1007/978-1-4899-1934-2_1
Esmer B, Sengezer T, Aksu F, Özkara A, Aksu K. (2019). Clinical, Sociodemographic and Tobacco-Use Factors Associated with Smoking Cessation Rates at Three Years Follow-up, Ankara, Turkey. Tob Prev Cessat, 5;47. https://doi.org/10.18332/tpc/114082
Everding, J., ve Marcus, J. (2020). The effect of unemployment on the smoking behavior of couples. Health Economics (United Kingdom), 29(2), 154–170. https://doi.org/10.1002/hec.3961
Fidancı, İ., Arslan, İ., Fidancı, İ., Taci, D. Y., İşcan, G., Kıbrıslı, E., Tekin, O. (2016). Fiziksel Aktivite ve Sigara Kullanımının Duygu Durumu ve Anksiyete ile İlişkisi. March. https://doi.org/10.17098/amj.77013
Güneş, K. ve Şahin, G; (2019). Hemşirelik Öğrencilerinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları İle Yaşam Kaliteleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6 (4), 297-303 . DOI: 10.34087/cbusbed.525733
HSGM. (2018). Tütün Kontrolü Strateji Belgesi ve Eylem Planı. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/bagimliliklamucadele-haberler/2018-2023-tütün- kontrolü-strateji-belgesi-ve-eylem-planı.html adresinden erişildi.
Ivey, M. A., Maguire, G. P., Toelle, B. G., Marks, G. B., Abramson, M. J., Wood-Baker, R., Augustine, S. (2019). Characteristics in Stages of Change and Decisional Balance among Smokers: The Burden of Obstructive Lung Diseases (BOLD)- Australia Study. International Journal of Environmental Research and Public Health Article, https://doi.org/10.3390/ijerph16183372
Karaca, M. (2020). Tütün Kontrol Politikasının Sistem Yaklaşımı ile Analizi: Türkiye’ de Gençler için Dumansız Dünya Analysis of Tobacco Control Policy with System Approach: Smokeless World for Young People in Turkey Murat Karaca. 6(2019), 1–29
Karadağlı, F. ve Nahçivan, N. (2012). Sigara İçen Bireylerde Sigara Bırakmaya Hazıroluşluk Durumu ile İlişkili Faktörler. 5(1), 8–15
Karadoan, D., Önal, Ö., Say Şahin, D., Kanbay, Y., Alp, S., Şahin, Ü. (2018). Treatment adherence and short-term outcomes of smoking cessation outpatient clinic patients. Tobacco Induced Diseases, 16 (August). https://doi.org/10.18332/tid/94212
Kanık, M.K ve Tözün, M. (2020). İzmir’de Sigarayı Bırakma Polikliniklerine Başvuranların Sigara ve Diğer Tütün Ürünleri Kullanım Özellikleri ve Nikotin Bağımlılık Durumları. 5(1), 84–95
O’Leary, R., (2020). Polosa, R. Tobacco harm reduction in the 21st century. Drugs and Alcohol Today, 20(3), 219–234. https://doi.org/10.1108/DAT-02-2020-0007 Özer, A. Sigara Bıraktırma Yöntemlerinde Başarı Oranları. 2014, Yüksek Lisans Tezi, Okan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Adana
Selçuk KT, Karataş S, Çetinkaya İE, Selimoğlu S, Horasan, GD; (2016). Celal Bayar Üniversitesi Tıp Fakültesi Dönem 1 Öğrencilerinin Bazı Sağlık Davranışları ve Okul Ortamından Beklentilerinin Değerlendirmesi . Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri EnstitüsüDergisi,3(3),413-418Retrievedfrom https://dergipark.org.tr/tr/pub/cbusbed/issue/24197/257437
Shahwan, S., Abdin, E., Shafie, S., Chang, S., Sambasivam, R., Zhang, Y., Vaingankar, J. A., Teo, Y. Y., Heng, D., Chong, S. A., Subramaniam, M. (2019). Prevalence and correlates of smoking and nicotine dependence: results of a nationwide cross- sectional survey among Singapore residents, https://doi.org/10.1136/bmjopen- 2019-032198
Uysal, M. A., Kadakal, F., Karşidag, C., Bayram, N. G., Uysal, O., Yilmaz, V. (2004). Fagerstrom test for nicotine dependence: reliability in a Turkish sample and factor analysis. Tüberküloz ve toraks, 52(2), 115–121
Velicer, W. F., Prochaska, J. O., Fava, J. L., Norman, G. J., Redding, C. A. (1998). Smoking cessation and stress management: Applications of the transtheoretical model of behavior change. Homeostasis in Health and Disease, 38(5–6), 216– 233
Yalçınkaya, M. (2019). SBÜ Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Polikliniklerine Herhangi Bir Nedenle Başvuran ve Sigara İçen Bireylerde Sigara Bırakmaya Hazır Olma Durumu ve Bununla İlişkili Faktörlerin Saptanması. Tıpta Uzmanlık Tezi, Sağlık Bilimleri Üniversitesi, Haydarpaşa Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Aile Hekimliği Kliniği, İstanbul