Tarih Boyunca Yabancıların Kaleminden Lefke Kasabası

Kıbrıs’ın uzun tarihinde Lefke, her zaman için önemli bir yerleşim birimi özelliğini korumuştur. Bu gerçeği, adayı  ziyaret eden gezginlerin Kıbrıs’ı tanıtmak üzere kaleme aldıkları seyahatnamelerden öğreniyoruz. Ünlü coğrafyacı Strabo’dan başlayarak, MÖ çağlardan beri, bu kasabadan bahsedilmektedir. Burada önceden Strasanor, sonra Arsinoe ve Büyük İskender’den sonra, İmparatorluğu bölüşülürken, Mısır’ı alan 1. Ptoleme’den beri de Lefke diye bir kasabanın bulunduğu biliniyor. Modern tıbbın üç öncülünden biri olan Galenos’un aktardıklarından, Lefke’nin en azından Roma döneminden beri bir bakır madenciliği merkezi olduğu, belgelidir. Ünlü Kıbrıslı orta çağ tarihçisi Maharias’tan, Lüzinyan döneminde 1426’da çıkan isyanın üç merkezinden biri Lefke’dir. 1570’de adaya Osmanlı çıkarması aşikar hale gelince, toplanan milis ordusuna 300 stradiot ve 1 yüzbaşı ile katılan Kıbrıs’ın büyük yerleşim birimlerinde biri de Lefke’dir. Bunu da Kıbrıslı rahip Calippo’nun Venedik Doçuna yazdığı mektuptan öğrenmekteyiz. 18.yy’da adayı ziyaret eden Mariti’den de Osmanlı döneminde Lefke’nin öneminin, pamuk, dut, (ipek böcekciliği) ve şeker kamışı tarımı yapılmasına izin veren sulak yapısından kaynaklandığı görülüyor. Mariti, adadabir süre önce yer almış Çil Osman İsyanı’nda da Lefke’nin asilerin sığındıkları bir yer olduğunu anlatır. İsyan geleneği kültürden bağımsız olarak sürmüş. Ayni dönemde adada bulunan Drummond ise “limandan biraz içerde yer alan amfi teatr” şeklindeki mümbid topraklardan bahseder. İngiliz döneminde ise ünlü İngiliz diplomat, Kıbrıs Valisi Sir Ronald Storrs, kasabamızdan “ Yafa’dan bile lezzetli portakalların yetiştirildiği bir yer” diye bahsederek, Mağusa’dan başlayan demiryolunun, Lefke’ye kadar uzatılmasını talep eder. Bildirimizde, tarih boyunca Lefke hakkında yazmış bulunan gezgin ve yabancı memurların, kaleminden Lefke tarihine kısa bir bakış aktarıyoruz.
Anahtar Kelimeler:

Lefke, Strasanor, Strabo, bakır

Lefke Town by Foreign Authors Throughout History

Lefke has been an important place of the island, during the long history of Cyprus. We realize it with the cronicle of the ancient writers who had visited and wrote about the island. Famous ancient geographer Strabo had noted that, there was a village took place at the modern area of Lefka which was named dedicated to Strasanor, one of the generals of the Alexandr the Great, whom was borned in the village during the 4. Century BC. Galenos had mantioned that during the Roman times, Lefke was one of the femous placese of the cuprum mining. Well known Cypriot Historican Maherias had written that Lefke was one of the bases of the rebbelition against the Lusignan dynesty, at 1426. In an official report which was written by the Priest Calippo to the Doge of the Venice, it is mentioned that, during the Ottoman concuest, Lefke gave three hundred “stradiots” (cavalaries) to the army, herself. And during the Ottoman times, to many visitors wrote about the town. In this article, we have tried to remind of the history of the town to the contemporary people.

___

  • Gazioğlu, Ahmet. (1960). İngiliz İdaresinde Kıbrıs. İstanbul: Kendi yayını.
  • Gazioğlu, Ahmet. (1996). ENOSİS Çemberinde Türkler. CYREP Yayınları: İstanbul
  • General Luis Palma di Cesnola. (1877). Cyprus, It’s Ancient Cities, Tombs and Tamples. John Murray, Albamerle Street. London.
  • Green, Albay O.A. (2015) Kıbrıs. Çev. Ali Çakıroğlu. Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
  • Gürkan, Haşmet. ( 1986). Bir Zamanlar Kıbrıs’ta. Lefkoşa: CYREP Yayınları.
  • Gürkan, Haşmet. (1982). Kıbrıs Tarihinden Sayfalar. Lefkoşa: Nehir Yayınları.
  • Hill, Sir George. (1952). The History of Cyprus Vol. 4. Cambridge: Cambridge Universitesi. Yayınları.
  • Lukach, D.J. Jardin. (2007). Kıbrıs’ın El Kitabı 1913, H.C. Çav. Ali Çakıroğlu. Gal.Kült. Lefkoşa.
  • Luke,Sir Harry. (2014). Osmanlı İdaresinde Kıbrıs 1571-1878. Çev. Ali Çakıroğlu.Lefkoşa: Galeri Kültür Yayınları.
  • Orr, Captain. (2013). C.W.J. İngiliz Egemenliği Altında Kıbrıs 1918. Çeviren: Ali Çakıroğlu. Galeri Kültür Yayınları. Lefkoşa.
  • Storrs, Sir Ronald. (1993). Anılar. Çev. Taçgay Debeş . Mez-Koop Yayınları: Lefkoşa.
  • Ünlü, Cemalettin . (1981) Kıbrıs'ta Basın Olayı. Basın Yayın Gn. Md. Yayınları: Ankara.