Veba’dan Covid-19’a Salgın Hastalıkların Kent ve Kent Hayatı ile İlişkisi

Geçmişten günümüze kent yaşamına geçiş, insanlık tarihinde önemli bir yere sahip olmuştur. Yerleşik hayata geçtikten sonra büyük gruplar halinde yaşamaya devam eden toplumlar, kent hayatının getirdiği pratiklerin avantajları ve dezavantajlarıyla gündelik hayatlarını devam ettirmeye başlamışlardır. Kent hayatının dezavantajları olarak görülen birçok sorun bulunmaktadır. Bu sorunlardan bireyleri en çok etkileyen unsur salgın hastalıklardır. Çeşitli hastalıklar salgın haline gelerek kitleleri etkisi altına almakta ve halk sağlığı açısından tehdit oluşturmaya başlamaktadır. Salgın hastalıklar ticaret ve ekonomi için önemli alanlar olan ve bu nedenle yoğun nüfusa sahip olan kentlerde daha fazla bulaş yolu elde edebilmiş; kitlesel ölümlere, yer değiştirmelere veya kentsel yapıda birçok değişikliğe neden olmuştur. Salgın hastalıkların kentli bireyler üzerinde etkisi sadece çağdaş yaşamın güncel sorunlarından biri değildir. İlk salgın hastalıklardan biri olarak adlandırılan vebadan, günümüz Covid-19 salgınına kadar kentli toplumlar salgın hastalıkların etkisi altında birçok değişime şahit olmuştur. Bu bağlamda, çalışmada geçmiş yüzyıllardan itibaren kentlerin, kentlilerin ve kent hayatının salgınlar nedeniyle uğradığı ekonomik, sosyal ve sağlık alanındaki etkileri incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

salgın, salgın hastalık, salgın ve kent, kent hayatı, Covid-19

The Relationship of Epidemic Diseases from Plague to Covid-19 with the City and Urban Life

The transition to urban life from the past to the present has had an important place in the history of humanity. Societies, which continued to live in large groups after the settled life, started to continue their daily lives with the advantages and disadvantages of the practices brought by the urban life. There are many problems that are seen as disadvantages of city life. Epidemic diseases are the most affecting factor among these problems. Various diseases become epidemics, affecting the masses and starting to pose a threat to public health. Epidemics were able to obtain more transmission routes in cities that are important areas for trade and economy and therefore have dense population; It has caused mass deaths, displacements or many changes in the urban structure. The effect of epidemics on urban individuals is not only one of the current problems of contemporary life. From the plague, which is called one of the first epidemic diseases, to the current Covid-19 epidemic, urban societies have witnessed many changes under the influence of epidemics. In this context, the economic, social and health effects of cities, citizens and urban life due to epidemics from past centuries have been examined in this study.

Keywords:

outbreak, pandemic, pandemic and the city, urban life, covid-19,

PDF

___

Akın, E. (2021). Pandemi sonrasında kent mekânının iki yüzü: Düşler ve gerçekler. İDEALKENT. COVID-19 Sonrası Kentsel Kamusal Mekânların Dönüşümü, 181-197. DOI: 10.31198/idealkent.892816
Aras, G. (2020) . Hintli hacılar arasındaki kolera salgını ve alınan tedbirler (1831-1911) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Afyon Kocatepe Üniversitesi.
Arslan, E. (2015). Trabzon vilayeti’nde kolera (1892-1895) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
Ayar, M. (2007). Osmanlı Devletinde Kolera: İstanbul Örneği (1892-1895). Kitabevi.
Byrd, A. D. (2013). Structure Matters: Examining Illness Behavior Using Parsons's Sick Role. Masters Theses&SpecialistProjects. Paper1310. https://digitalcommons.wku.edu/theses/1310
CDC (2021). 2014-2016 Ebola Outbreak in West Africa. Retrieved June 27, 2021 from https://www.cdc.gov/vhf/ebola/history/2014-2016-outbreak/index.html
Cohn, S.K. (1997). The cult of remembrance and the black death: Six renaissance cities in central Italy. Johns Hopkins University Press.
Crosby, A. (2003). America's Forgotten Pandemic: The Influenza of 1918 (2nd ed.). Cambridge University Press.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı (2022). Kentsel-Kırsal Nüfus Oranı. https://cevreselgostergeler.csb.gov.tr/kentsel---kirsal-nufus-orani-i-85670
Deen, J., Mengel, M., Clemens, J.D. (2019). Epidemiology of cholera. Vaccine,(), S0264410X19309995– doi:10.1016/j.vaccine.2019.07.078
Davenport, R. J., Satchell, M., & Shaw-Taylor, L. (2018). Cholera as a 'sanitary test' of British cities, 1831- 1866. The history of the family : an international quarterly, 24(2),404–438. https://doi.org/10.1080/1081602X.2018.1525755ss.doi:10.1017/CBO9780511586576
Erin, I. and Cubukcu, E. (2022). Effects of Covid-19 pandemic on neighborhood perception and satisfaction. Kent Akademisi Dergisi, 15(1):19-37. https://doi.org/10.35674/kent.973732
Feldmann, H., & Geisbert, T. W. (2011). Ebola haemorrhagic fever. Lancet (London, England), 377(9768), 849–862. https://doi.org/10.1016/S0140-6736(10)60667-8
Gostin, L.O. (2005). The AIDS pandemic: Complacency, injustice, and unfulfilled expectations. Univ of North Carolina Press.
Hall, H. I., Espinoza, L., Benbow, N., Hu, Y. W., & Urban Areas HIV Surveillance Workgroup (2010). Epidemiology of HIV infection in large urban areas in the United States. PloS one, 5(9), e12756. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0012756
He, G., Pan, Y.,Tanaka, T. (2020). The short-term impacts of COVID-19 lockdown on urban air pollution in China. Nature Sustainability, (), –. doi:10.1038/s41893-020-0581-y
Hung, S.H. (2003). The SARS epidemic in Hong Kong: what lessons have we learned?. Journal of the Royal Society of Medicine. 96 (8), 374-378.
Johnson, N. P., & Mueller, J. (2002). Updating the accounts: global mortality of the 1918-1920 "Spanish" influenza pandemic. Bulletin of the history of medicine, 76(1), 105–115. https://doi.org/10.1353/bhm.2002.0022
Karim, S.A. (2005). The African Experience. K.H. Mayer & H.F. Pizer (Ed.). In The AIDS Pandemic: Impact on Science and Society (pp. 351-373). Academic Press.
Khan, A., A. (2020). Covid-19 salgınının turizm üzerindeki etkileri: Safranbolu miras kenti örneği. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 8(2), 28-37.
Koca, F. (2020, Nisan). Sağlık Bakanı Fahrettin Koca o rakamları ilk kez açıkladı. https://www.youtube.com/watch?v=TfUjH6_bM48
Lowry, H.W. (2004) Pushing the stone uphill: The impact of bubonic plague on Ottoman society in the fifteenth and sixteenth centuries.Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies 23, 93- 132.
Markel H. & Lipman H. & Navarro J. & Sloan A. & Michalsen J., Stern A. & Cetron M. (2007). Nonpharmaceutical interventions implemented by US cities during the 1918-1919 influenza pandemic. JAMA, 298(6):644–654. doi:10.1001/jama.298.6.644
Martin, S. (2011). Kara ölüm (1. Baskı). (C. Atay, Çev.). Kalkedon. (Orijinal eserin basım tarihi 2007).
Martinez, L. Short, J.R. (2021) The Pandemic City: Urban Issues in the Time of COVID-19. Sustainability, 13, 3295. https://doi.org/ 10.3390/su13063295
Milliyet (2020). 30 Büyükşehir listesi: Sokağa çıkma yasağı ilan edilen 30 Büyükşehir hangileri... https://www.milliyet.com.tr/gundem/30-buyuksehir-listesi-sokaga-cikma-yasagi-ilan-edilen- 30- buyuksehir-hangileri-6186618
Petras, G. & Gelles, K. (2020, May 22th). 100 years ago, Philadelphia chose a parade over social distancing during the 1918 Spanish flu – and paid a heavy price. USA TODAY. https://www.usatoday.com/in- depth/news/2020/05/22/second-wave-coronavirus-spanish-flu-1918-philadelphia-st-louis-influenza- deaths-covid-19/3085405001/
Salgın hastalıklar ve koronavirüs: Covid-19 hakkında önemli bilgiler. (2020). Koloni Kitap.
Shaw, R., Kim, Y.-K., & Hua, J. (2020). Governance, technology and citizen behavior in pandemic: Lessons from COVID-19 in East Asia. Progress in Disaster Science, 6, 100090. https://doi.org/10.1016/j.pdisas.2020.100090
Sherman, I. (2016). Dünyamızı değiştiren on iki hastalık. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Sloan A. W. (1973). Medical and social aspects of the great plague of London in 1665. South African medical journal, 47(7), 270–276.
Tekin, A. (2007). Sağlık-hastalık olgusu ve toplumsal kökenleri (Burdur örneği) [Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi] https://core.ac.uk/download/pdf/35314489.pdf
Warsh, M. (2020). How Public Health Influenced the Creation, Purpose, and Design of Central Park. Central Park Conservancy. https://www.centralparknyc.org/articles/how-public-health- influenced-the-creation-purpose-and-design-of-central-park
What Are HIV and AIDS? (2022). What Is HIV? Retrieved March 28, 2022 from https://www.hiv.gov/hiv-basics/overview/about-hiv-and-aids/what-are-hiv-and-aids
WHO (2003). SARS: lessons from a new disease. Retrieved October 22, 2021 from https://www.who.int/whr/2003/en/Chapter5.pdf
WHO (2020, March 15). Key Facts of HIV [Press release]. https://cdn.who.int/media/docs/default-source/hq- hiv-hepatitis-and-stis-library/key-facts-hiv-2020.pdf?sfvrsn=582c3f6e_13
WHO (2021). Urban Health. Retrieved February 4, 2022 from https://www.who.int/news-room/fact- sheets/detail/urban-health
WHO Africa (2022). Ebola Virus Disease. Retrieved September 21, 2021 from https://www.afro.who.int/health-topics/ebola-virus-disease
Worldometers (2022). Covid-19 Coronavirus Pandemic. Retrieved March 15, 2022 from https://www.worldometers.info/coronavirus/
Voigtlander, N., Voth, H.-J. (2013). The Three Horsemen of Riches: Plague, War, and Urbanization in Early Modern Europe. The Review of Economic Studies, 80(2), 774–811. doi:10.1093/restud/rds034
Yağcıoğlu, N. (2017). Akdeniz Dünyasında ve Osmanlılarda Veba (H. Yalın, Çev.). Kitap Yayınevi. (Orijinal eserin basım tarihi 2015).
Yılmazsoy, B. K., Kırkık Aydemir, K. P. & Akdemir, Ç. (2021). Tarihi süreçte salgın hastalıklar ve değişim: Covid- 19 sonrası mimari ve kent. Journal of Social and Humanities Sciences Research, 8(66), xxx-xxx