Denizli'de Kent Kimliği Bileşenleri

Tarih boyunca süren yerleşme çabaları kendi içinde ortak özellikler barındırmakta, toplumun ve çevrenin özelliklerini benimsemektedir. Kentlerin ve yerleşmelerin ortak özelliklerine bakıldığında her yerleşmenin kendine özgü; tarihini, kültürünü, mimarisini, kimliğini yansıtan bir yapısı bulunmaktadır. Kentlerin farklı alt bölgelere, farklı insan kaynaklarına, farklı tarihi geçmişe ve farklı fiziksel özelliklere sahip olması kentin kimliğini şekillendirmektedir. Bu özelliklerin farklılaşması sonucu kimlik değeri ortaya çıkmaktadır. Tarih boyunca edindiği kimliği oluşturan geçmişten bugüne sahip olduğu maddi manevi tüm değerleri, yansıtan en önemli unsurlar ise tarih ve mimari özellikleridir. Kent kimliği; kent bileşenlerinin bütüncül olarak, kişiler üzerinde oluşturduğu etkidir. Literatür kent bileşenlerini uzun zamandır tartışmakta ve tartışmalar ışığında farklı şekillerde gruplandırmakta ve günümüzde kentsel kimliği; çevresel ve toplumsal kimliğin birlikteliğiyle ele almaktadır.Bu çalışma, “Kentlerin kimlik bileşenleri nelerdir?” sorusundan yola çıkarak oluşturulmuştur. Bu çerçevede kentin tarihsel ve mekânsal bağlamda yaşamış olduğu gelişme sürecinde kentsel kimliği oluşturan bileşenleri ortaya koymaktır. Bu amaç doğrultusunda ölüler ülkesine geçiş kapısı olarak bilinen Hierapolis Antik Kenti ve dönemin ünlü ve zengin ticaret, dokuma kentlerinden olan ve Suriye yolu üzerinde bulunan Leodikya Antik Kentini barındıran Denizli kentinin tarihi çekirdeği çalışma konusu olarak seçilmiştir. Çalışma “Kaleiçi/Bayramyeri bölgesi Denizli kentinin kent kimliğini oluşturan bileşenleri taşımaktadır” hipotezi üzerine kurgulanmıştır. Çalışmanın araştırma yöntemi; iki aşamada kurgulanmıştır. Birinci aşamada kentlerin kimliği ne demektir ve kentlerin kimlik bileşenleri nelerdir sorularının cevaplanmasına yönelik literatür araştırması gerçekleştirilmiş ve kentlerin kimlik bileşenlerinin ortaya konulmasına dair bir çerçeve oluşturulmuştur. İkinci aşamada ise çalışma alanı üzerinde bu çerçeve sorgulanmış, bu amaçla görsel analizler (fotoğraf, harita, kişisel gözlem) gerçekleştirilmiş ve yapılan analizler değerlendirilmiştir. Bu çalışmanın, kent kimliğinin araştırılması açısından literatüre katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Denizli tarihi merkezini oluşturan ve ilk yerleşim bölgesi olan Kaleiçi/Bayramyeri bölgesinin kimlik bileşenleri bağlamında irdelenmesi ile kent plancılara ve karar alıcılara uygulama açısından kolaylık sağlayacak, kentin marka değeri konusunda farkındalık yaratacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kent kimliği, Kent Kültürü, Denizli, Kaleiçi-Bayramyeri bölgesi

Urban Identity Component of Denizli

Throughout history, settlement struggles have in common the common features, the characteristics of the society and the environment. When looking at the common characteristics of cities and settlements, each settlement is unique; history, culture, architecture and identity. The fact that the cities have different sub-regions, different human resources, different historical backgrounds and different physical features shapes the identity of the city. The differentiation of these characteristics leads to the end value of identity. Historical and architectural features are the most important elements reflecting the material and moral values that we have today, which are the identities we have acquired throughout history. Urban identity; is the effect that urban components have on the people as a whole. The literature discusses the urban components for a long time and groups them in different ways in the light of the debates, and today urban identity; environmental and social identities.This study was formed from the question "What are the identity components of the cities?". In this framework, the city has to live in historical and spatial context and to reveal the constituents of urban identity in the development process. For this purpose, Hierapolis Ancient City, known as the gateway to the underworld, and the historic core of the city of Denizli, which is one of the famous and rich trade, textile towns of the time and which houses the ancient city of Leodikia on the way to Syria, was chosen as the study topic. The study is based on the hypothesis that "Kaleiçi / Bayramyeri district carries the components of the urban identity of the Denizli ". The study's method of research; edited in two stages. In the first stage, a literature survey was conducted to answer questions about the identity of cities and the identity components of cities and and the establishment of the identity components of cities. In the second stage, this framework was questioned on the case study area. For this purpose, visual analyzes (photographs, maps, observations) were carried out and the analyzes made were evaluated. It is thought that this study will contribute to the literatüre in terms of researching the identity of the city. It is thought that the examination of the Kaleiçi / Bayramyeri area, which forms the historical center of Denizli and is the first settlement area, in terms of identity components will facilitate the application of the city to planners and decision makers and will raise awareness about the brand value of the city.

Keywords:

Urban Identity, Urban Culture, Denizli, Kaleiçi-Bayramyeri district,

PDF

___

Kitaplar: İNCEOĞLU, N. (2000). Geleneksel Türk Mimarisi Denizli. İstanbul: Tasarım Yayın Grubu.
LYNCH K., 1961, The Image of the City, MIT Press, Cambridge, MA (1961).
KELEŞ, R., 2006. Kentleşme Politikası, İmge Kitabevi, 10:795, Ankara.
PERRY, D. C., & LIGGETT, H. (Eds.). (1995). Spatial Practices: Critical explorations in social/spatial theory. Sage Publications.
ROBINETTE G.,1977; Landscape Planning for Energy Conservation. Environment Design Press, Reston, Virginia.
TEKELİ, İ. (1991). “Bir Kentin Kimliği Üzerine Düşünceler”, Kent Planlaması Konuşmaları, Ankara: TMMOB Mimarlar Odası Yayını, s. 79-89.
YAYINOĞLU, P. E., & SUSAR, F. (2008). Kent: Görsel kimlik ve iletişim. Umuttepe Yayınları.
Makaleler:
AKTAŞ, A. (2016). Göç ve Modernleşme Bağlamında Siit’te Değişen Kent Kimliği, Siirt Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Cilt: 3, Sayı:2., s. 79-100.
AYYILDIZ, S., & ERTÜRK, F. (2017). Kentsel Kimlik Bileşenleri İle Yerel Kimliğin İzlerini Sürmek: Kapanca Sokak Örneği. Journal of Architectural, 2(1), 65-88.
AVŞAR, Ö. B. (2014). Denizli Geleneksel Konut Mimarisinin Değişim Sürecinin Altıntop Mahallesi Örneğinde İrdelenmesi. Artium, 2(2).
AVŞAR, Ö. B. (2017) Denizli’nin sivil mimarlık mirası üzerine bir değerlendirme, Arkitera.
BAKIRDAŞ, M. T. (2014)Yaşayan Bellekte Denizli yüksek lisans tezi, Pamukkale üniversitesi, Sosyal Bilimler).
BAYRAMOĞLU, E., & ÖZDEMİR, B. (2012). Trabzon kent merkezi, uzun sokak kentsel donatı elemanlarının kent kimliği açısından değerlendirilmesi. Kastamonu Üniversitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 12(2), 182-191.
BELL, D. A., & DE-SHALIT, A. (2011). The Spirit of Cities, Why the Identity of a City Matters in a Global Age. Pinceton: Princeton University Press.
CAN, N., 1996. Kent Kimliği. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı Yönetim Bilimi Bilim Dalı, Yüksek Lisan Tezi, Ankara.
CHESHMEHZANGI, A. (2015). Urban Identity as a Global Phenomenon: Hybridity and Contextualization of Urban Identities in the Social Environment. Journal of Human Behaviour in the Social Environment, 5, 391-406.
ÇÖL DEMİRSEREN Ş., 1998, Kentlerimizde Kimlik Sorunu ve Günümüz Kentlerinin Kimlik Derecesini Ölçmek İçin Bir Yöntem Denemesi, Mimar Sinan Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
DAĞ, V., & MANSURĞLU, S. (2017). Korunan alanlarda çevre sorunlarının değerlendirilmesi: Pamukkale özel çevre koruma bölgesi, Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi, 18 (2), 109-120. DOI: 10.17474/artvinofd.296529.
DENİZ, K. (2004). Konya'da farklı üç kentsel mekanda kent kimliği üzerine bir araştırma, Selçuk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Konya.
ERKAN, N.,Ç., 1996. Çevresel Psikoloji Bağlamında Çevresel İmaj ve Beşiktaş Meydanı Örneği. Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
EKTİREN, M. (2017) Kent Meydanlarının Kent Kimliği İle İlişkisi. Kent Akademisi, 10(30), 240-254.
ERKÖK, F. (2002). Kentsel bileşenleri ve kıyı kenti kimliği bağlamında İstanbul’un öznel ve nesnel değerlendirmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
EVANS, B., McDONALD, F., & RUDLIN, D. (2011). Urban Identity. Abingdon: Routledge.
GÜLER, T., ŞAHNAGİL, S., & GÜLER, H. (2016). Kent Kimliğinin Oluşturulmasında Kültürel Unsurların Önemi: Balıkesir Üzerine Bir İnceleme. Paradoks Ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 11(3).
KODAL, G., & DEMİREL, Ö. (2014). Trabzon Kenti Ortahisar Bölgesi Tarihi Aksının Kent Kimlik Bileşenleri Açısından Değerlendirilmesi. Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, 1(1)
HALAÇ, H. H., YILDIRIM, Ö. C., & KALAK, M., (2018), DENİZLİ HULUSİ ORAL EVİ YAPISAL BOZULMALAR VE KORUMA SORUNLARI. Al-Farabi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 11-31.
İLGAR, E. (2008). Kent kimliği ve kentsel değişimin kent kimliği boyutu: Eskişehir Örneği. Anadolu Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Mimarlık Ana Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi.
KAYPAK, Ş. (2010). Antakya'nın Kent Kimliği Açısından İrdelenmesi/Examınatıon Of Antakya In Terms Of Urban Identıty. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14).
KISAKÜREK, Ş., & BAYAZIT, E. Kahramanmaraş Kenti Örneği’nde Kent Kimliği ve Kentsel Donatı Elemanları, Turkish Journal of Forest Science, 2(1), 49-59.
KİPER P. (2006), Kent Kimliğinin Korunmasında Planlamanın Rolü, http://21inciyuzyilicinplanlama.org/wp-content/uploads/2016/08/Perihan-Kiper 02.06.2016.pdf, Erişim, Haziran 2018.
KODAL G., & Demirel, Ö. (2014). Trabzon Kenti Ortahisar Bölgesi Tarihi Aksının Kent Kimlik Bileşenleri Açısından Değerlendirilmesi. Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, 1(1).
KÖSEOĞLU, N., “Kültür/Kimlik Üzerine”, Türkiye Günlüğü, Sayı 33, Mart / Nisan 1995, s. 43.
KÖYLÜ, P., KİPER, T., 2007. Kent Kimliğini Oluşturan Değerler ve Kimliksizleşme Üzerine Örneklemeler. Peyzaj Mimarlığı 3. Kongresi, 42-49, Antalya.
KUTLU, R., MANAV, B., & ERTÜRK, Z. (2011). İstanbul Kıyı Mimarisinin Görsel Matris Üzerinden Kimlik İncelemesi, The Turkish Online Journal of Design Art and Communication, 1(2).
LALLI, M., 1992, Urban Related Identity: Theory, Measurement and Empirical Findings. Journal of Environmental Psychology, 12, 285–303
LEWICKA, M. (2008). Place Attachment, Place Identity and Place Memory: Restoring the Forgotten City Past. Journal of Environmental Psychology, 28, 209-231. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2008.02.001
MARIM, R.E. (2000). Eski Denizli Evleri Denizli Geleneksel Konut Mimarisinin Şehrin Gelişimi ve Değişimiyle Oluşan Yeni Yapısı. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
NIENTIED, P. (2018). Hybrid Urban Identity—The Case of Rotterdam. Current Urban Studies, 6(01), 152.
OCAKÇI, M., (1995). Şehir Kimliği ve Çevre İlişkileri, Kent ve Çevre Planlamaya Ekolojik Yaklaşım, 17. Dünya Şehircilik Günü Kolokyumu, 163-170, İstanbul.
OKTAY, D. (2002). The quest for urban identity in the changing context of the city: Northern Cyprus. Cities, 19(4), 261-271.
ÖNEM, B., KILINÇASLAN, İ. (2005) “Haliç Bölgesinde Çevre Algılama ve Kentsel Kimlik”, İTÜ Dergisi/ Mimarlık, Planlama ve Tasarım, Cilt:4 Sayı:1, 115-125.
ÖNEZ, Z. (2008). Özel Çevre Koruma Bölgeleri Yönetim Sorunları Kapsamında: Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi. Akademik İncelemeler Dergisi, 3(1).
ÖNEZ, M., GÖKGÖZ, A., HORVATINčić, N., & BAREšIć, J. (2006, January). The Guney Tufa Waterfall as Geological Heritage, Denizli: Geological Properties, and Suggestions on Sustainable Use and Protection. In 59th Geological Congress of Turkey.
PROSHANSKY, H. M., FABIAN, A. K., & KAMINOF, R., “Place Identity: Physical World Socialization of the Self”, Journal of Environmental Psychology, 3, 1983, 57-83.
SAĞLIK, A., ALKAN, Y., KELKİT, A., DEVECİOĞLU, E., SAĞLIK, E., (2016) Meydanların kent kimliği üzerine etkileri: Çanakkale iskele meydanı, TMD Uluslararası Hakemli Tasarım ve Mimarlık Dergisi, Sayı: 7, 1-12, Doi: 10.17365/TMD.2016716513
SARBIN, T. R., 1983, “ Place Identity as A Component of Self: An Addendum”, Journal of Environmental Psychology, 3 / 4, 337-342.
SCANNEL, L., & GIFFORD, R. (2010). Defining Place Attachment: A Tripartite Organizing Framework. Journal of Environmental Psychology, 30, 1-10. https://doi.org/10.1016/j.jenvp.2009.09.006
SELVİ ÜNLÜ, T. Kent Kimliğinin Oluşumunda Kentsel Bellek ve Kentsel Mekân İlişkisi: Mersin Örneği. Planlama Dergisi, 27(1), 75-93.
SÜLÜK, K., Nural, S., & TOSUN, İ. (2013). Sulak Alanlarda Halkın Çevre Bilincinin Değerlendirilmesi: Işıklı Gölü Örneği. EJOSAT: European Journal of Science and Technology, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, 1(1), 7-11.
ŞAHİN, E., DOSTOĞLU, N., 2007. Kentsel Mekan Tasarımında Doğal Verilerin Kullanımı. Uludağ Üniversitesi, Mühendislik Mimarlık Fakültesi, 12 (1): 29-40.
TOPÇU, K. (2011). Kent kimliği üzerine bir araştırma: Konya örneği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 8(2), 1049-1072.
TURGUT, H., ÖZALP, A. Y., & ERDOĞAN, A. (2012). Artvin ilinde doğal çevrenin kent kimliğine etkileri. Turkish Journal of Forestry, 13(2), 172-180.
ÜNLÜ, T. S., 2017, Kent Kimliğinin Oluşumunda Kentsel Bellek ve Kentsel Mekan İlişkisi: Mersin Örneği The Relation Between Urban Memory and Urban Space on Evolution of Urban Character: Case of Mersin, Planlama 2017; 27(1):75–93 | doi: 10.14744/planlama.2017.06078.
YAVUZÇEHRE, P. S. (2010). Kentsel mekân kullanımında değişim: Denizli Kenti örneği (Doctoral dissertation, Sosyal Bilimler).
YOUNG, C., & KACZMAREK, S. (2008). The socialist past and postsocialist urban identity in Central and Eastern Europe: The case of Łódź, Poland. European Urban and Regional Studies, 15(1), 53-70.
Yurt Ansiklopedisi, (2003). Istanbul. Anadolu Yay, 2926.
ZORLU, T., AYDINTAN, E., & ENGİN, E. (2010). Kent Kimliği: Tanjant ve Karadeniz Sahil Yollarının Trabzon Kent Kimliğine Etkileri. Mimarlık Dergisi, 352.
Web siteleri:
http://www.denizliguncel.com/kent/denizlinin-renkli-ve-eski-10-cok-guzel-fotografi-h2865.html, Erişim Haziran 2018