Düş şatolarından çoklu salonlara değişen seyir kültürü ve sinema

http://www.megaplex.com.tr, 17.02.2009 Özet: Bu çalışmada, seyir kültüründeki değişim, sinema salonları ve seyirci profilinde-ki değişimler üzerinden ele alınmaktadır. Yazıda seyirci olgusu, bağlamsal yaklaşımla ulusal film endüstrisinde kültürel, politik, kurumsal, endüstriyel belirleyicilerden biri olarak analiz edilmeye çalışılacaktır. Türkiye'de son dönemdeki seyir kültürünün değişiminde, dünyadaki neo-liberal politikaların (küreselleşme ve tüketim olgusu gibi) etkisi olduğu düşünülmektedir. Bağımsız sinema salonu mekânlarından alışveriş merkezleri içindeki çok salonlu sinemalara geçiş, seyir kültüründeki değişimin en belirgin göstergelerinden birini oluştururken, Türk sinemasının temel dayanak noktasını oluşturan seyircinin profilinde ve tercihinde de değişimler olmuştur. Genç, eğitimli ve kentli bir kitlenin yanı sıra kadınların yeniden sinemaya yöneldikleri gözlemlenmiştir. 1990 sonrası farklı üretim tarzların birbirine eklemlendiği ve yeniden yapılandığı Türk sinemasında, seyirci, popüler yerli yapımlara yönelmiş, sinema salonları da alışveriş merkezlerinin olmazsa olmaz bir parçası haline gelmiştir. Sinema yeniden yatırım alanı haline gelmiş, büyük sermaye grupları ile dış girişimciler, işletmelere yatırım yapmaya, ortak olmaya başlamıştır.

Abstract: In this study the transition of spectatorship is discussed through movie theaters and audience profile. The concept of spectatorship is analysed by contexual approach as a cultural, political, institutional and industrial determinant in national film industry. It is thought that neolibaral politics in the world (globalization and consumer culture) recently effected the culture of spectatorship in Turkey. The transition from indipendent movie theaters towards multiplexes at shoping malls is the most significant indication of change in film culture. And also this transition had an impact on the audience profile - the economic bases of Turkish cinema - and their expectations. It is observed that in addition to young, educated and city-dweller audience, the number female cinema-goers has increased. After 1990s different modes of production were articulated and reconstructed in Turkish Cinema. During this period audience preferences yield towards popular local fikms. Filmmaking once again became a favourable investment. Big large cooperations and foreing enterpreneurs started to invest on mergers and acquisations.

___

Argın, Şükrü (1992), "Kapitalist Toplumda İşin ve İşgücünün Kaderi: Post-Fordizm", Birikim, Sayı: 41, s. 16-29.

Akbal,Tül (1995), "Sinemanın Kamusal Alanı ve Popüler Kültürle Karşılaşması", 25. Kare, S: 12.

Alkan, Ethem (1974), "Dağıtımcıların Egemenliği ve Türk Sineması", Gerçek Sinema, sayı: 7, s. 61-66.

Ayça, Engin (1993), "Türk Sineması Seyirci İlişkileri", Görüntü, S: 1:52-58.

Aydemir, Şener (2006), "Yeşilçam Seyirciyi Yeniden Fethetti...", Referans gazetesi, 9-10.12.2006.

Aydemir, Şenay (2008), "Yabancı Filme Seyirci Gitmedi, Yerli Dağıtımcı Yeşilçam'a Yapımcı oldu", Referans gazetesi, 16-17 Ağustos 2008.

Aydemir, Şener (2009), "Âlem Batman'i Türkiye Recep İvedik'i İzledi", Referans gazetesi, 9.1.2009

Aydemir, Mehmet Ali (2007), "Tüketim: Modern Dünyanın Kültürel Göstergeleri", Koksal Alver ve Necmettin Doğan (der) Kültür Sosyolojisi, Ankara: Hece Yayınları, 271-290.

Baudrıllard Jean (2004), Tüketim Toplumu, çev. H. Deliceçaylı ve F. Keskin, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Baudry, Jean-Louis (1992) "Ideological Effects of The Basic Cinematographic Apparatus", G. Mast, M.Cohen ve L. Braudy (ed), Film Theory and Criticism, Oxford: Oxford Uni. Pres.

Bauman, Zygmunt (1999), Küreselleşme: Toplumsal Sonuçları, çev. A.Yılmaz, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Benjamin, Walter (1995), Pasajlar, çev. Ahmet Cemal, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.

Büker, Seçil, Uluyağcı, Canan (1993), Yeşilçam'da Bir Sultan, İstanbul: Afa Yayınları.

Cingi, Sibel (2003), "Fiba Holding, Faruk Süren'in Sinemalar Zincirine El Koydu", Vatan gazetesi, 12.07.2003.

Costello, Christine (2000), "Trends and Devolopment in the Cinema Screen From The Year 2000", Cinema Technology, vol: 13, no: 2.

Coş, Nezih (1969), "Türkiye'de Sinemaların Dağılışı", As Akademik Sinema, s: 2, Ağustos.

Dağtaş, Erdal vd. (2005) "Küreselleşme Sürecinin Türkiye'deki Film Dağıtımına Etkileri", Kurgu Dergisi, S: 21: 25-39.

Daş, Gülseren (2008), "Cadde-i Kebir'in Tarihi Sinemaları Can çekişiyor", Referans gazetesi, 10-11.05.2008.

Dorsay, Atilla (2004), Sinemamızda Çöküş ve Rönesans Yılları, İstanbul: Remzi Kitabevi.

Durakbaşa, Ayşe ve Cindoğlu, Dilek (2002), "Tezgâh Üstü Karşılaşmalar", Deniz Kandiyoti ve Ayşe Saktanberg (der.), Kültür Fragmanları Türkiye'de Gündelik Hayat, İstanbul: Metis Yayınları, S: 84-100.

Erdoğan, Nezih (1993), Seyirci ve Sinema, Ankara: Med Campus.

Erkılıç, Hakan (2003), Türk Sinemasının Ekonomik Yapısı ve Bunun Sinemamıza Etkileri, Yayınlanmamış Sanatta Yeterlik Tezi), İstanbul: SÜ SBE.

Erkılıç, Hakan (2006),"Elektronik/Dijital Sinema: Değişen Üretim Tarzında Olanaklar ve Sınırlılıklar" Yeni İletişim Ortamları ve Etkileşim Uluslararası Konferansı, (proceeding). İstanbul: Marmara Üniversitesi.

Erkılıç, Senem Duruel (2009), "Teknoloji, Sanat ve Seyir", Mukadder Çakır Aydın (der) Sanatlar ve Toplumsal Etkileşim, İstanbul: e Yayınları, S: 47-71.

Eras, Zeynep Çetin (2007), "Film Endüstrisi ve Dağıtım: 1990 Sonrası Türk Sinemasında Dağıtım Sektörü", Selçuk İletişim, S: 4:5-16.

Evren, Burçak (2004), "Türkiye'de 15 İlde Hiç Sinema Yok", Referans gazetesi, 5.6.2004.

Evren, Burçak (1998) Eski İstanbul Sinemaları, İstanbul: Milliyet Yayınları.

Featherstone, Mike. (2005), Postmodernizm ve Tüketim Kültürü, çev. Mehmet Küçük, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Friedberg, Anne (2000), "The End of Cinema:Multimedia and Technological Change", Christine Gledhill ve Linda Williams(der) Reinventing Films Studies, NY:Arno pres.

Gripsrad, Jostein (2000), "Film Audiences", John Hill ve Pamela G. Gibson (ed) Film Studies Critical Approaches, Oxford:Oxford University Pres.

Gürata, Ahmet (2008), "Çoklu Salonlu Sinema Çözüm mü?", Taraf gazetesi, 04.04.2008.

Hauser, Arnold (1984), Sanatın Toplumsal Tarihi, çev: Yıldız Gölönü İstanbul: Remzi Kitabevi.

Demirbilek, Alev (¡994), Di'mva Sinema Tarihi, İstanbul: Engin Yayınları.

Harbord, Janet (2CM12), Film Cultures, London: GBR: Sage Publications, Incorporated, 2002. http://site.ebrary.com/lib/mersinuniv/ Doc?id=l 0080963&ppg~46„ ©2.03.209.

Jarvie, I. C. (1970), Towards a Sociology of the Cinema, Rutledge & Kegan Paul.

Kabil, İhsan (2008), "Taşradaki Sinemalar", Star gazetesi, 23.08.2008, http ://www. stargazete. com/cuBMiartess/yazar/iasradaki-sinemalar-122642.htm 20.03.2009

Kellner, Douglas (2004), "Culture Industries", Toby Miller ve Robert

Stam (der) A Companion to Fihn Theory, Oxford: Blackwell Publishing, 202- 220.

Löie, Aylin (2006), 'Cinemaxx't Alan Mars, Eğlence Şehirleri Kurmak İçin Kolları Sıvadı", ¥atmı gazetesi, 8.8.2006.

McCosker, Philip (1999), "A Brief History of Cinema Exhibition in The UK", http: //www. mediasallles.it/erl_cosker.htm,06.04.2009.

Meers, Phillippe (1999), ' Looks Who's Watching! A Brief Reflection on European Cinema Audiences"* http://www.medi asal les. i t/crlcosker.htm, 06.04.2009.

Metin, Ziya (1966), ""Türk Sineması ve Seyirci", Yeni Sinema, S: 3:38.

Navora-Yaşın, Yael (2002), "Kimlik Piyasası", Deniz Kandiyoti ve Ayşe Saktanberg (der) Kiılimr Fragmanları Türkiye 'de Gündelik Hayat, İstanbul: Metis Yayınları, S: 229-258.

Okyay, Sevin (2001), ^Beyoğlu'na Veda mı?", Radikal gazetesi Cumartesi Eki, 12.07.2008.

Özcan, Burcu (2007), ""Rasyonel Satın Alma' ve 'Boş Zaman Sürecine Ait Alışveriş' Ertemlerinin Birlikte Sergilendikleri Mekânlar: Alışveriş Merkezleri", Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: IX, S: 2: 39-68.

Özkaracalar, Kaya |2005), "Gönümüzde Yerli Film Endüstrisinin Dağıtım İlişkileri İçindeki erf. Seyir, S: 2:42-43.

Scognamillo, Giovanni (1991), Cadde-i Kebir'de Sinema, İstanbul: Metis Yayınları.

Taş, Dilek (2003), "Locals, barh, yatar koltuklu 90 sinema salonu kuracaklar" http://www.iiMlIiyetxom.tr/2003/08/16/business/bus08.html,15.03.2009.

Taşçıyan, Alin (2008), "Beyoğlu Sineması Kapanmamalı", Milliyet gazetesi, 12.04.2008.

Teksoy, Rekin (2007), Rekin Teksoy'un Türk Sineması, İstanbul: Oğlak yayınları.

Tomlinson, John (2004), Küreselleşme ve Kültür, Çev. Arzu Eker, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.

Turner, Graeme (1999), Film As Social Practice, London: Routledge. Uyanık, Ali Ulvi (1990), "Bir Başkadır Anadolu Sinemaları 3", Beyaperde, S: 4: 46-47.

Vural, Tülin (2003), "Değişen Üretim-Tüketim İlişkileri ve Alışveriş Merkezleri: Eleştirel bir Bakış", Arredamento Mimarlık, S: 2003/6, s: 82-87.

Yavuz, Deniz (2003), "Türkiye Sinema, Salon ve Koltuk Raporu", Haftalık Antrakt Sinema Gazetesi, 21-27 Şubat.

Yavuz, Deniz (2006), Türk Sinemasına Bakış 2000-2005 /Analysis of the Turkish Cinema 2000-2005, SE-SAM.

Yücebıyık, Şule (2005), "Tepe Sinemalarını Cinemars'a Sattı" http:// www.milliyet.com.tr/2005/07/08/ekonomi/axeko01.html,09.03.2009.

Zileli, Irmak (2007), "Halit Refiğ'in Vizöründen Geçmişten Bugüne Türk Sineması", Bilim ve Ütopya, S: 160: 4-11.

Zorlu, Abdülkadir (2006), Tüketim Sosyolojisi, Glocal Yayınları, Ankara.

(1985) "Loş Salonlar Kimsesiz", Gelişim Sinema, S: 5: 33-36. Fida Film Seyirci Profil Araştırması, 1990-2002 Sinema Seyircisi Profili.

"AFM'nin yüzde 52'si Rus Alfa'ya Satıldı", Sabah gazetesi, (24. 10. 2007), 11.03.2009.

"Dünden Bugüne Festival" (2004) http://dosyalar.hurriyet.com.tr/ filmfestivali2004/tarihce.asp

"Gişeyi Ölçen Sinyal" http://webarsiv.hurriyet.com. tr/2005/02/27/606026.asp,12.03.2009.

"Film Festivali'nden seyirci rekoru" (2008)http://arsiv.ntvmsnbc. com/news/369619.asp

"Sektördeki büyüme dikkat çekti Megaplex yabancılarla flörtte" http://www.referansgazetesi.com/haber.aspx?HBR_KOD=62726&ForArsiv =l,16.03.2009Türk sinema sektöründeki hızlı büyüme yabancı yatırımcıların da gözünden kaçmıyor. 15 sinema salonunun ve Türkiye'nin en büyük sinema perdesinin sahib...

(1992) "Akademedya 11 .Uluslararası Film Festivali Kamuoyu Araştırması" Sinema Yazıları, Yaz'92

http://www.ticarihayat.com.tr/haber.asp?id=821,16.03.2009

http://www.aksam.com.tr Akşam (25.06. 2008), 16.03.2009

http://www.europa-cinemas.org/en/cinema/pays.php?IdPeriode=80&dPays=TR,8.02.2009

http://www.cinecity.com.tr/, 17.02.2009

http://www.marssinema.com/17.02.2009

http://www.ozenfilm.com.tr/index.php?op=anasayfa, 17.02.2009

http://www.cnnturk.com/2007/ekonomi/sirketler/07/05/avsar.film. ve. tuze. grup. ortak, oldu/372 137.0/index.html,16.02.2009

http://www.rekabet.gov.tr/pdf/07-19-192-63.pdf, 24.03.2009

http://www.megaplex.com.tr, 17.02.2009

Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi-Cover

ISSN: 1300-2864
Yayın Aralığı: Yılda 2 Sayı
Başlangıç: 1995
Yayıncı: Mehtap Yüksel

Arşiv