Hakan GUNDOGDU

9693

On Flew's Compatibilism and His Objections to Theistic Libertarianism

Nedensel bir determinizmin egemen olduğu düşünülen doğal bir dünyada, kendisi de bu doğal dünyanın bir parçası olan insanın nasıl olup da özgür bir fail olabileceği sorusu, felsefenin en köklü sorularından biri olup genelde basitçe hür irade problemi olarak ifade edilmektedir. Bu yazıda problem, Oxford Linguistik Felsefe'nin hararetli bir taraftarı ve maharetli bir uygulayıcısı olan Antony Flew'nun determinizm ile insan özgürlüğünün bir arada var olabileceğini ifade eden bağdaşırcı tezi çerçevesinde ele alınmış ve gerek Flew'nun bağdaşırcılığının gerekse de onun teistik özgürlükçülüğe yönelttiği itirazlarının geçerliliği ve sağlamlığı tartışılmıştır. Flew, yazılarında hur irade problemine başka felsefe problemleri arasında özel bir önem vermektedir. Zira ona göre eğer insan hur olma teriminin sağduyudaki anlamında gerçekten hur bir varlık olmasaydı hem insan haklarının hem de politik ve sosyal özgürlüklerin üzerine inşa edileceği sağlam bir temel bulmak, pratikte imkânsız olmasa bile, teorik açıdan, hayli problemli bir şey olurdu. Yine ona göre, özgürlüğün insan tabiatında derin ve koklu bir şekilde yerleşmiş olduğunu kabul etmeden, fail fikrine dayalı insan bilimlerini nedensellik ilkesine ve doğal determinizme dayalı fizik bilimlerden ayırmak da mümkün olmazdı. Eğer hakikaten özgür olmasaydık, şimdiye kadar yapageldiğimiz bu iki tur bilim arasındaki ayrım anlamsızlaşırdı. Dahası Flew'nun düşüncesinde rasyonellik doğası gereği secimde bulunmayı içerdiğinden katı determinizmin egemen olduğu bir dünyada gerçek anlamda ne bilmekten ne de rasyonellikten söz etmenin bir anlamı vardır. Tüm bu sebeplerden dolayı, insan hürriyetinin kabulü, Flew için son derece temel bir meseledir. Fakat, buna rağmen, Flew, hur irade problemi söz konusu olduğunda, liberteryen bir tezi savunmuyor. Bunun yerine, hem determinizmin hem de insan özgürlüğünün ayni anda var olabileceğini savunan bağdaşırcı bir iddiada bulunuyor ve liberteryenizmi olduğu kadar katı determinizmi de açıkça reddediyor. Flew liberteryenizmden insanın hür bir fail olarak kendi eylemlerinin nedenlenmemiş bir nedeni olduğunu, böylece de onun doğal dünyanın nedensel determinasyonundan tümüyle muaf olabileceğini öne suren bir tezi anlıyor. Onun reddettiği katı determinizm ise insanın tüm eylemlerinin doğada egemen olan kuşatıcı bir nedenselliğin zorunlu ve kaçınılmaz bir sonucu olarak meydana geldiği, bundan dolayı da doğal bir varlık olan insanın bir fail olarak görülemeyeceği tezidir. Flew, böylece, hur irade tartışmasında, kendisini, açık bir şekilde, özgürlük ve determinizmi zorunlu olarak birbirlerini dışlayan şeyler olarak gören bağdaşmazcılığa karşıt bir konuma yerleştirmiş oluyor. Fakat Flew bununla yetinmiyor ve iki spesifik iddiada daha bulunuyor: (1) Dilimiz, linguistik pratiklerimiz bağdaşırcılığın doğru olduğunu, nedensel olarak belirlenmiş bir dünyada bile özgür olduğumuzu bize gösterebilir. (2) Klasik teizmin Tanrısının varlığı ile liberteryen bir hur irade anlayışını ayni anda savunmak mümkün değildir. İkinci iddia din felsefesi üzerine kaleme alınan yazılarda tartışılmakla birlikte, birinci iddia çoğu zaman ya göz ardı edilmiş ya da üzerinde çok fazla ve ayrıntılı bir şekilde durulmamıştır. Oysa birinci iddia ikinciden daha önemlidir. Çünkü, ilk olarak, ikinci iddia bir değilleme olduğu için Flew burada kanıt getirme yükümlülüğünü teiste bırakıp sadece teistik liberteryen hür irade anlayışının sorunlarına işaret etmekle yetinebilir. Fakat birinci iddia bir olumlama olduğu için, aynı taktiksel kolaylığa burada sahip değildir, başka deyişle artık kanıt getirme yükümlülüğü Flew'nun kendisi üzerindedir. İkinci olarak, Flew'nun ikinci iddiası da aslında birinci iddiasına dayanmaktadır. Eğer onun birinci iddiasının zayıflığı gösterilebilirse, ikinci iddiasının da gücü zayıflamış olacaktır. Başka deyişle, eğer Flew bağdaşırcılığının doğruluğunu ispatlamada başarısız ise, bu, onun genelde liberteryenizme özelde de teistik liberteryenizme yönelik itirazlarının en azından kuşkuyla karşılanmasına kapı açacaktır. O yüzden bu yazıda, her ne kadar Flew'nun teistik liberteryenizme itirazları eleştirel bir değerlendirmeye tabi tutulmuş olsa da, temel strateji, onun bağdaşırcı tezinin zayıflığını ve iki iddiasını ayni anda savunamayacağını göstermek üzerine kurulmuştur. Flew gerek birinci, gerekse de ikinci iddiasını desteklemek için bir yandan Model Vakalara (Paradigm Case/PC) başvurmakta öte yandan da hür irade literatüründe "bir kişinin yaptığı şeyden ancak yaptığından başka türlü yapabilseydi sorumlu olacağını" ifade eden Alternatif Olanaklar İlkesini (Principle of Alternative Possibilities/PAP) temel hareket noktası olarak almakta ve buradan hareketle, pek alışık olmadık bir şekilde, basitçe kişinin kendi eylemlerinin nedeni olduğu anlamında bir bağdaşırcı fail nedensellik fikrini savunmaktadır. Oysa, Flew'nun teistik liberteryenizme olan itirazları tartışmaya açık olduğu gibi, bu itirazların ana dayanağı olan bağdaşırcılığını haklı çıkarmada da bir takım sıkıntıları vardır. Flew'nun teistik liberteryenizme yönelik itirazları, üç temel başlık altında ele alınabilir: (1) Linguistik ve Epistemolojik Problem, (2) Tutarlılık Problemi, (3) Yanlış Varsayım Problemi. Flew'nun itirazlarinin en güçlüsü sonuncusudur: Ona göre mutlak anlamda kadir ve mutlak anlamda iyi bir Tanri'nin, bu niteliklerinden dolayı, içinde insanın hiçbir zaman yanlış ve kötü olanı değil ama her zaman doğru ve iyi olanı yapacağı, buna karşın yine de özgür kalmaya devam edeceği bir dünya yaratmasının mümkün olmadığını varsaymak teistik liberteryenizmin ardındaki en temel yanlıştır. Tanrı içinde insanın özgürce her zaman doğru ve iyi olanı yapacağı bir dünya yaratabilirdi. Ne var ki, teizm ve liberteryenizm arasında Flew'nun düşündüğü gibi hiçbir şekilde aşılamaz bir tutarsızlık olmadığı gibi, asıl, Flew'nun Tanrı'nın insanın içinde her zaman hürce doğru olanı yapacağı bir dünya yaratabileceği iddiasının kendisi teizm ile tutarsız gorunmektedır. Flew'nun bağdaşırcılığının is

Flew'nun Bagdaşırcılığı ve Teistik Liberteryenizme İtirazları Üzerine

Flew strongly defends a compatibilist thesis in the free will debate before going on to totally object to theistic libertarianism. His objections basically rely on his compatibilism embracing the notion of agent causation, which is not very common in compatibilist theses. Since he is a strong proponent of ordinary language philosophy, he also holds that linguistic analyses can certainly solve the free will problem as well as many other problems of philosophy. In doing so, he first uses the paradigm cases based on our common sense experience and then assumes the verity of principle of alternative possibilities. This study attempts to show, on the one hand, that there are some serious difficulties in both his justification of compatibilism and his objections to theistic libertarianism, and on the other hand, that he cannot easily defend both at the same time.
PDF

___

  • BROWN, Stuart. C, Collinson, Diane, & Wilkinson, Robert (1996) Biographical Dictionary of Twentieth-Century Philosophers, New York: Routledge.
  • DANTO, Arthur C. (1959) "Paradigm Case Argument and The Free Will Problem", Ethics, 69(2): 120-124.
  • DAW, Russell and Alter, Torin (2001) "Free Acts and Robot Cats", Philosophical Studies: International Journal for Philosophy in the Analytic Tradition, 102(3): 345-357.
  • DENNETT, Daniel C. (1984) Elbow Room: The Varieties of Free Will Worth Wanting, Oxford: Clarendon Press.
  • DENNETT, Daniel C. (2004) Freedom Evolves, New York: Penguin Books. DEPOE, John M. (2005) "Theism, Atheism, and the Metaphysics of Free Will", Southwest Philosophical Studies, 27: 36-44.
  • DILLEY, Frank B. (1990) "The Free-Will Defence and Worlds Without Moral Evil", International Journal for Philosophy of Religion, 27(1/2):1-15.
  • EKSTROM, Laura Waddel (2002) "Libertarianism and Frankfurt-style Cases", The Oxford Handbook of Free Will, ed. Robert Kane, pp. 310-322, New York: Oxford University Press.
  • ESHLEMAN, Andrew (1997) "Alternative Possibilities and the Free Will Defence", Religious Studies, 33(3):267-286.
  • FAZLI, Abdul H. (2005) "Iqbal's View of Omniscience and Human Freedom", Muslim World, 95(1): 125-145.
  • FLEW, Antony (1955) "Divine Omnipotence and Human Freedom." New Essays in Philosophical Theology ed. Antony Flew and Alasdair MacIntyre, 144-169. London: SCM Press.
  • FLEW, Antony (1959) "Determinism and Rational Behaviour," Mind New Series, 68(271): 377-382.
  • FLEW, Antony (1960) "Philosophy and Language", Essays in Conceptual Analysis, ed. A. Flew, second ed., New York: St. Martin's Press FLEW, Antony (1973) "Compatibilism, Free Will and God", Philosophy,48(185): 231-244.
  • FLEW, Antony (1978) "A Rational Animal and Other Philosophical Essays on the Nature of Man, Oxford: Clarendon Press.
  • FLEW, Antony (1981) "Human Choice and Historical Inevitability", Journal of Libertarian Studies, 5(4): 345-356.
  • FLEW, Antony (1985a) Thinking About Social Thinking: The Philosophy of the Social Sciences, New York: Blackwell.
  • FLEW, Antony (1985b) "Choice and Rationality", Reason Papers, (10):49-60.
  • FLEW, Antony (1987b) "Must Naturalism Discredit Naturalism?", Evolutionary Epistemology, Rationality, and the Sociology of Knowledge, ed. Radnitzky, G., Bartley, W. W., & Popper, K. R.P, 401-421. La Salle [Ill]: Open Court.
  • FLEW, Antony (1989a) An Introduction to Western Philosophy: Ideas and Argument from Plato to Popper, New York: Thames and Hudson.
  • FLEW, Antony (1989b) "The Philosophy of Freedom", Journal of Libertarian Studies, 9(1): 69-80.
  • FLEW, Antony (1989c) "Morality and Determinism", Philosophy, 64(247): 98-103.
  • FLEW, Antony (1990) "Human Agency and Natural Necessity", The Humanist, 50(6): 35-36.
  • FLEW, Antony (1991) "Freedom and Human Nature", Philosophy, 66(255): 53-63.
  • FLEW, Antony (1993a) "The Case for Free Will: A Reply to Sean Gabb", Free Life: A Journal of Classical Liberal and Libertarian Thought, (18): 9-13.
  • FLEW, Antony (1993b) Atheistic Humanism, Buffalo: Prometheus Books. FLEW, Antony (1994a) "Anti-Social Determinism", Philosophy, 69(267): 21-33.
  • FLEW, Antony (1994b) "Legitimation of Factual Necessity", Faith, Scepticism and Personal Identity: A Festschrift for Terence Penelhum, ed. John James MacIntosh, and Hugo A Meynell, p. 101-119. Calgary: University of Calgary Press.
  • FLEW, Antony (1997) Hume's Philosophy of Belief: A Study of His First Inquiry, UK: Thoemmes Press.
  • FLEW, Antony (1998) How to Think Straight: An Introduction to Critical Reasoning, 2nd ed. Amherst, N.Y: Prometheus Books.
  • FLEW, Antony and Vesey, G. N. A. (1987a) Agency and Necessity, New York: Blackwell.
  • FRANKFURT, Harry G. (2003) "Alternate Possibilities and Moral Responsibility", Moral Responsibility and Alternative Possibilities: Essays on the Importance of Alternative Possibilities, ed. Michael McKenna and David Widerker, p. 17-25. VT: Ashgate.
  • FRANKFURT, Harry G. (1969) "Alternative Possibilities and Moral Responsibility", Journal of Philosophy, (66): 829-39.
  • FRANKFURT, Harry G. (1988) The Importance of What We Care About: Philosophical Essays, Cambridge: Cambridge University Press.
  • FRANKFURT, Harry G. (1971) "Freedom of the Will and the Concept of a Person", The Journal of Philosophy, 68(1): 5-20.
  • GOETZ, Stewart (2005) "Frankfurt-Style Counterexamples and Begging the Question", Midwest Studies in Philosophy (29): 85-105
  • GOOCH, Paul W. (1994) "Sovereignty, Soft Determinism and Responsibility", Sophia, 33(3): 89-100.
  • HANFLING, Oswald (1991) "What is the Wrong With the Paradigm Case Argument?", Proceedings of the Aristotelian Society New Series, (91): 21-38.
  • HANFLING, Oswald (2000) Philosophy and Ordinary Language: The Bent and Genius of Our Tongue, New York: Routledge.
  • HARRE, R. (1958) "Tautologies and the Paradigm-Case Argument", Analysis, (18)4: 94- 96.
  • HASSAN, Riffat (1978) "Freedom of Will and Man's Destiny in Iqbal's Thought", Islamic Studies, 17(4): 207-220.
  • HELM, Paul (1997) Eternal God: A Study of God Without Time, Oxford: Clarendon Press.
  • KANE, Robert (2005) A Contemporary Introduction to Free Will, Oxford, New York: Oxford University Press.
  • KATZOFF, Charlotte (2003) "The Selling of Joseph-A Frankfurtian Interpretation", Moral Responsibility and Alternative Possibilities: Essays on the Importance of Alternative Possibilities, ed. Michael McKenna and David Widerker, p. 327-338. VT: Ashgate.
  • KONDOLEON, T. J. (1983) "More on the Free Will Defence", Thomist, 47(1): 1-14 LAMONT, Corliss (1967) Freedom of Choice Affirmed, New York: Horizon Press.
  • LESTER, J. C. (2000) Escape from Leviathan: Liberty, Welfare, and Anarchy Reconciled, New York: St. Martin's Press.
  • MARCONI, Diego (2009) "Being and Being Called: Paradigm Case Arguments and Natural Words", Journal of Philosophy, 106(3): 113-136.
  • MARKOSIAN, Ned (2012) "Agent Causation as the Solution to All the Compatibilist's Problems", Philosophical Studies, 157(3): 383-398.
  • PEREBOOM, Derk (2001) Living Without Free Will, Cambridge: Cambridge University Press.
  • PEREBOOM, Derk (2014) Free Will, Agency, and Meaning in Life, Oxford: Oxford University Press.
  • PETERSON, Michael L. (1998) God and Evil: An Introduction to the Issues, Boulder, Colo.: Westview Press.
  • PURTILL, Richard L. (1977) "Flew and the Free Will Defence", Religious Studies, 13(4): 477-483.
  • REICHENBACH, Bruce. R. (1982) Evil and a Good God, New York: Fordham University Press.
  • ROBINSON, Peter (1995) "A Reply to Antony Flew's Discussion of `E.O. Wilson After 20 Years'," Philosophy of the Social Sciences, 25(2): 216-218.
  • RYLE, Gilbert (1949) The Concept of Mind, London; New York: Hutchinson's University Library.
  • SEARLE, John (1994) "The Freedom of the Will", Philosophy: History and Problems, ed. Samuel Enoch Stumpf, p. 766-774. New York: McGraw-Hill.
  • SMART, Ninian (1961) "Omnipotence, Evil and Superman", Philosophy, (36): 137, 188- 195.
  • TALIAFERNO, Charles (2003) "Possibility of God: Coherence of Theism", The Rationality of Theism, ed. Paul Copan and Paul K. Moser, p. 239-258. London; New York: Routledge.
  • VAN INWAGEN, Peter (2002) An Essay on Free Will, New York: Clarendon Press.
  • WATKINS, J.W.N. (1957) "Farewell to the Paradigm-Case Argument", Analysis, 18(2): 25-33
  • WIDERKER, David (2003) "Blameworthiness and Frankfurt's Argument Against the Principle of Alternative Possibilities", Moral Responsibility and Alternative Possibilities: Essays on the Importance of Alternative Possibilities, ed. Michael McKenna and David Widerker, p. 53- 73. VT: Ashgate.
  • YARDAN, John L. (2001) God and the Challenge of Evil: A Critical Examination of Some Serious Objections to the Good and Omnipotent God, Washington, D.C: Council for Research in Values and Philosophy.
  • ACKNOWLEDGMENT This study was funded by the Scientific and Research Council of Turkey (TUBITAK): 2219/ 1059B191400716
Kaygı. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Felsefe Dergisi-Cover
  • Yayın Aralığı: 2
  • Yayıncı: Bursa Uludağ Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Gelenek, İletişim ve Toplumsal Yeniden Üretim Üzerine

Metin BAL, Eylem YILDIZER, Claude MANGION

Walter Benjamin'in Mistisizmi İle Tasavvuf Felsefesine Bir Bakış

Harun Reşit SOYA

Platon'da Demokratia Kavramı

Çiğdem YILDIZDÖKEN

On Flew's Compatibilism and His Objections to Theistic Libertarianism

Hakan GUNDOGDU

Hannah Arendt'te Kötülük Problemi

Kemal BAKIR

Aristoteles ve Heidegger'in Sanat Kuramlarında "Poiesis" ve "Phronesis"

Berfin KART