Yerel Basın-Siyaset İlişkisi Ekseninde Hakikat Gazetesinin (1949-1955) Yerel Siyasetteki Rolü

2. Dünya Savaşı sonrası Türkiye’de çok-partili sisteme geçişle birlikte, siyasal alanda kamuoyu daha önemli hale gelmiştir. Diğer yandan, basının da hem siyasete ilgisi hem de toplum üzerindeki ağırlığı artmıştır. Bu dönemde özellikle yerel basında sayıca önemli bir artış görülür. Bu çalışma, bu geçiş döneminde, 1949 yılında Sivas’ta yayınlanmaya başlayan Hakikat gazetesini ele almaktadır. Çalışmada Hakikat’in yerel basın özelliği/niteliği ve yerel siyasetteki rolü incelenmektedir. Bu çerçevede çalışma, içerik analizi yönteminin kullanıldığı nitel bir araştırmadır. Gazetenin Milli Kütüphane’deki çevrim içi erişime açık sayıları arasından rastgele örneklem yöntemiyle seçilen, Ağustos 1949-Ekim 1950 dönemine ait 15 sayı içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Hakikat gazetesi, çok partili sisteme geçişten sonra Sivas’ta muhalefet partisini destekleyen ilk gazete olması açısından önem taşır. Çalışmada, gazetenin yerel basın özelliğinin son derece yetersiz olduğu ama yerel siyasette önemli rol oynadığı, taraflı bir kamuoyu oluşturduğu ancak yine de çok sesliliğin oluşumuna katkı sağlayarak demokrasiye geçiş sürecine hizmet ettiği sonucuna varılmıştır. Çalışmanın, Hakikat gazetesi ve Sivas yerel basın tarihine ve yerel basın-siyaset ilişkisi ile ilgili literatüre katkıda bulunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Hakikat gazetesi, Yerel Basın, Yerel Siyaset, Çok-parti dönemi, Demokrat parti

The Role of the Newspaper Hakikat (1949-1955) in Local Politics in the Context of Local Press-Politics Relationship

This study examines the newspaper Hakikat, which was first published in Sivas in 1949 during transition period to the multi-party system (1945-1950). In this study, local press quality of Hakikat and its role in local politics are examined. Within this framework, this study is a qualitative research in which content analysis method is used. Fifteen issues of the newspaper released in the period between August 1949-October 1950 were determined via random sampling method among issues of the newspaper accessible online in the database of the National Library. Hakikat is a significant newspaper as it was the first opposition newspaper published in Sivas after transition to multi-party system. According to the findings, it was concluded that the newspaper can be hardly considered to be a local newspaper, but it played a significant role in local politics, and created biased public opinion. It still contributed to the creation of polyphony and the democratic transition process. It is thought that the study will contribute to research into history of the newspaper Hakikat and local press in Sivas and to the literature on the relationship between the local press and politics.

Keywords:

Hakikat Newspaper, Local Press, Local Politics, Multi-party Era, Democratic Party,

PDF

___

Albayrak, M. (2004). Türk siyasi tarihinde Demokrat Parti (1946-1960). Ankara: Phoenix Yayınevi.
Baban, C. (1950, 1 Mayıs). Hatalı yolda ısrar. Hakikat, s. 1.
Bal, H. (2016). Nitel araştırma yöntem ve teknikleri. İstanbul: Sentez Yayınları.
Bektaş, A. (2018). Kamuoyu, iletişim ve demokrasi (5. Basım). İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
Damalı, E. (1949, 1 Eylül). Demokrasi inhisar altına alınıyor. Hakikat, s. 1.
Damalı, E. (1949, 1 Aralık). İlmi demokrasi. Hakikat, s. 1.
Eroğul, C. (2003). Demokrat Parti tarihi ve ideolojisi. Ankara: İmge Yayınevi.
Forrer, C. V. (1992). Popüler günlük basını nasıl bir gelecek bekliyor?. J.-M. Charon (Ed.),( O. Tatlıpınar, Çev.), Medya dünyası (s. 165-167) içinde. İstanbul: İletişim Yayınları.
Gezgin, S. (1998). Yerel basın ve değerlendirme ölçütleri. İletişim, (7), 5-14.
Gezgin, S. (2007). Türkiye'de yerel basın. S. Gezgin (Ed.), Türkiye'de yerel basın (s. 177-196) içinde. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
Girgin, A. (2001). Yerel gazetecilik. İstanbul: İnkılap.
Göze, A. (1949, 1 Kasım). Bal tutan parmağını yalar. Hakikat, s. 1.
Gurevitch, M., ve Blumler, J. G. (1997). Siyasal iletişim sistemleri ve demokratik değerler. S. İrvan (Ed.), Medya kültür siyaset (s. 199-219) içinde. Ankara: Ark.
Güngör, N. (2016). İletişim kuramlar yaklaşımlar (3. Baskı b.). Ankara: Siyasal Kitabevi.
Güreli, N. (2007). Yerel basının işlevi ve demokrasilerde önemi. S. Gezgin (Ed.), Türkiye'de yerel basın (s. 171-175) içinde. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
Hakikat. (1949, 1 Mart). Hakikat niçin çıkıyor. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1949, 1 Ağustos). Cumhur başkanının İzmirdeki tetkikleri. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1949, 1 Ağustos). D.P. seçimler için çok kuvvetlidir. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1949, 1 Ağustos). İran-Ürdün münasebeti. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1949, 1 Eylül). Balkanlarda yeni bir harbe doğru. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1949, 1 Eylül). Başbakanın dünkü gezileri. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1949, 1 Eylül). Bugün şehrimizde iki temel atma töreni yapılacak. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1949, 1 Eylül). Celal Bayar mühim bir nutuk söyleyecek. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1949, 1 Eylül). Cumhurbaşkanı aleyhine yapıştırılan beyannameler. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1949, 1 Kasım). D.Parti başkanı Celal Bayar Turgutluda binlerce demokrat tarafından karşılandı. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1949, 1 Aralık). Hafikte D.Parti yeni ocaklar açıyor. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1949, 1 Aralık). Tokat D.P. ocak kongreleri başladı. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Ocak). Çimento fabrikasındaki balo. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Ocak). Eti tiyatrosu Sivasta. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Şubat). Bursada yağmurlar başladı. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Mart). C.H.P. kütüklerin tanzimi işlerine parti temsilcisi bulamıyor. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Nisan). Celal Bayar şunları söyledi. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Mayıs). Sivas D.P. milletvekillerini tanıtıyoruz. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Haziran). Hükümet proğramı dün mecliste görüşülmeye başlandı. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Temmuz). İki çocuk kırda kuzu otlatırken sele gittiler. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Temmuz). İstanbul sergisi bugün açılıyor. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Temmuz). Milletvekillerimizden Rıfat Öçten bugün Ankara'ya gidiyor. Hakikat, s.1.
Hakikat. (1950, 1 Temmuz). Ruslar İran hududunda acele olarak siperler kazıyor ve istihkamlar yapıyorlarmış. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Ağustos). Komünistlerin elinden bir şehir geri alında. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Eylül). Balıkesirdeki orman yangını. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Ekim). Bugün yapılacak güreş müsabakaları. Hakikat, s. 1.
Hakikat. (1950, 1 Ekim). D. Parti müfettişi Tokattan Sivasa döndü. Hakikat, s. 1.
Kağan, A. (1950, 1 Nisan). Gölede Halk Partisi çöktü. Hakikat, s. 1.
Kalkaroğlu, M. (1950, 1 Nisan). C.H. Partisi Zara Tekke köyünde de hezimete uğradı. Hakikat, s. 1.
Kanca. (1949, 1 Ekim). Ah bu ziyafetler. Hakikat, s. 1.
Karayaman, M. (2021). CHP parti müfettişlerinin kaleminden Demokrat Parti'nin iktidara gelişi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, (103), 253-292.
Kocabaşoğlu, U. (1980). Şirket telsizinden devlet radyosuna. Ankara: Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları No: 442.
Kocabay, H. (1948, 30 Mart). Sivas'ta Ülke adında Kamil Kitapçı'nın çıkardığı gazeteden başka neşriyat olmadığı ve gazetede yayınlanan Celal Bayar hakkındaki makale üzerine mütalaa. [CHP resmi yazışma].Cumhuriyet Halk Partisi (490-1-0-0/1285-273-3, 8.Büro). Devlet Arşivleri Başkanlığı/Cumhuriyet Arşivi, Ankara.
Koloğlu, O. (1993). Türkiye'de yerel basın. Medya, 6(2), 16-17.
Koloğlu, O. (2020). Basın tarihi, Osmanlı'dan 21. yüzyıla. İstanbul: Pozitif Yayınevi.
Koyukan, B. R. (1995). Anadolu basını hakkında istatistiki gözlemler. Kebikeç, (2), 165-172.
Köse, H., & Bakan, U. (2010). Erzurum yerel gazetelerinin veri zarflama analizi (VZA) yöntemiyle ölçülmesi. İletişim, (13), 7-28.
Matbuat Kanunun 50 nci Maddesinin Değiştirilmesi Hakkında Kanun. (2021, 13 Temmuz). Resmi Gazete (Sayı: 6336). Erişim adresi: https://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/6336.pdf
Nair, G. (1999). 1878-1999 Sivas basını. Sivas: Dilek Matbaacılık.
Nalcıoğlu, B.U. (2007). Türkiye'de yerel medya çalışmaları, yerel medyanın sorunları ve çözüm önerileri. S. Gezgin (Ed.), Türkiye'de yerel basın (s.197-209) içinde. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
Öçten, R. (1950, 1 Mart). D.P. lilere çağrı. Hakikat, s. 1.
Öçten, R. (1950, 1 Mart). Hakikat iki yaşına girdi. Hakikat, s. 1.
Öztoprak, İ. (1981). Kurtuluş Savaşı basını üzerine. İletişim, (3), 67-78.
Parlar, N. (1949, 1 Kasım). Demokrat Parti Paloda genişliyor. Hakikat, s. 1.
Schneider, W. ve Raue, R. (2002). Gazetecinin el kitabı. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
Sivas Kültür Envanteri. (t.y). Sivas'ta yayınlanan haber gazeteleri. Erişim adresi: sivaskulturenvanteri.com/sivasta-yayinlanan-haber-gazeteleri/
Sun, Z. (1950, 1 Nisan). Demokrat Partiye şiddet politikası yüklenemez. Hakikat, s. 1.
Topuz, H. (2003). II. Mahmut'tan holdinglere Türk basın tarihi. İstanbul: Remzi Kitabevi.
Turan, Y. (1992). Yerel basın kurultayı paneller. Adana: Çukurova Gazeteciler Cemiyeti Yayınları.
Varol, M. (1986). Yerel basın ve yerel düzeyde siyaset. Ankara Üniversitesi Basın Yayın Yüksek Okulu Yıllığı 1983-1985, 8, 263-269.
Vural, A. M. (1996, Kasım-Aralık). Yerel kamuoyunun kitle iletişim aracı olarak yerel basın. Yeni Türkiye, 2 (12), 1053-1067.
Vural, A. M. (1997). Bir iletişim kurumu olarak yerel basının kamuoyu oluşumu sürecindeki işlevi ve yerel basın-kamuoyu ilişkileri (Yayınlanmamış doktora tezi). Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eskişehir.
Vural, A. M. (1999). Yerel basın ve kamuoyu. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
Vural, A. M. (2007). İşlev, önem ve misyonlarıyla yerel basın ve Eskişehir örnekleminden elde edilen bulgular. S. Gezgin (Ed.), Türkiye'de yerel basın (s. 337-356) içinde. İstanbul: İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Yayınları.
Yeşilçayır, N. (2011, Mart). Çok partili döneme geçiş sürecinde Türk basını. Atatürk Araştırmaları Merkezi Dergisi, 27 (79), 131-191.
Yörük, A. (1949, 1 Ekim). İstanbulda ne kadar ilk okul öğrencisi var. Hakikat, s. 1.
Zeren, Z. (1950, 1 Mayıs). 30 bin demokratın katıldığı toplantı. Hakikat, s. 1.