Türkiye’de Okul Öncesi Astronomi Eğitimine İlişkin Yapılan Çalışmaların Tematik İncelenmesi

Bu çalışmanın amacı, okul öncesinde astronomi eğitimiyle ilgili Türkiye’de yapılan makale ve tezleri tematik olarak incelemektir. Araştırma ulusal veri tabanlarından erişilebilen okul öncesinde astronomiye yönelik çalışmaları kapsamaktadır. Verilerin çözümlenmesinde çalışmalar farklı temalara göre incelenmiştir. Araştırmacılar tarafından çalışmalar öncelikle ayrı ayrı kodlanmış, daha sonra ortak görüş oluşturulmuştur. Sonuçta, incelenen çalışmaların çoğunluğunun 2015 yılı ve sonrasına ait makale çalışmaları olduğu ve bu çalışmaların genellikle ULAKBİM tarafından indekslenen dergilerde yayımlandığı tespit edilmiştir. Araştırmalarda en çok yinelenen anahtar kelimeler; okul öncesi, astronomi ve zihinsel modeldir. Çalışmaların yoğunlaştığı astronomi kavramı/konusu ise Güneş, Dünya ve Ay olmuştur. Yapılan çalışmalar çoğunlukla öğrencilerin temel astronomi kavramlarına ilişkin bilgi düzeylerini, kavram yanılgılarını ve zihinsel modellerini ortaya çıkarmayı hedeflemektedir. Çalışmalarda en fazla tercih edilen araştırma yöntemi nitel paradigma; en fazla tercih edilen araştırma desenleri ise durum çalışması ve tarama modeli olmuştur. Araştırmalar çoğunlukla Balıkesir ve Trabzon illerinde okul öncesi dönemdeki çocuklarla ve 100 kişiden küçük örneklemlerle çalışılarak gerçekleştirilmiştir. Gerçekleştirilen çalışmaların çoğunda veri toplama aracı olarak görüşme, çizim ve gözlemlerden yararlanılmış olup verilerin analizinde en çok içerik analizi tekniğinden yararlanılmıştır. Çalışmaların genel sonuçları okul öncesi dönem çocuklarının astronomi zihinsel modellerinin somut kavramlardan oluştuğunu ve katılımcıların astronomi konusunda bilgi eksikliklerinin olduğunu göstermektedir. Çalışmalarda genellikle araştırmacılara ve uygulamalara yönelik önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

okul öncesi, astronomi eğitimi, okul öncesinde astronomi, tarama çalışması, tematik inceleme

Thematic Review of Studies about Preschool Astronomy Education in Turkey1

This study aimed to examine thematically the articles and dissertations made in Turkey about preschool astronomy education. In the research, a descriptive study was conducted, and the survey model was used. The study covered researches of preschool astronomy education that can be accessed in the national databases. Studies in analyzing data were; the type of publication, the distribution of the studies according to the years and the indexes in which they are included, the keywords used, the subject/concept of astronomy, the purpose of the studies, and the distribution according to the provinces, the methodologies used in the studies, the basic results achieved in the studies and the suggestions. The studies were first coded separately by researchers, and the reliability of the coding was ensured by forming a common opinion. As a result, most of the studies determined were articles of the year 2015 and above, and these studies are generally published in ULAKBIM indexed journals. Most repetitive keywords in research; preschool, astronomy, and mental model. The concept of astronomy focuses on studies of the Sun, Earth, and Moon. The studies mostly aimed to reveal the students' level of knowledge, misconceptions, and mental models related to basic astronomy concepts. The most preferred research method in the studies was the qualitative paradigm; the most preferred research designs were case studies and survey models. The researches were mostly carried out with the children in preschool age and the provinces of Balıkesir and Trabzon with samples smaller than 100 people. In most of the studies, interviews, drawings, and observations were used as data collection tools, and the content analysis technique was used in the analysis of the data. The general results of the studies showed that the mental models of preschool children about astronomy consist of concrete concepts and the participants lack knowledge on astronomy. In the studies, suggestions were made to researchers and practices.

Keywords:

Preschool, Astronomy Education, Preschool Astronomy Education, Survey Research, Thematic Review,

PDF

___

Aksan, Z. ve Çelikler, D. (2017). Okul öncesi çocuklara astronomi eğitimi: Uzay ve gezegenler. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20, 347-359.
Aydın, A., ve Güney, M. Y.(2017). Yapılandırmacı yaklaşıma uygun olarak geliştirilen etkinliklerin okul öncesi öğretmen adaylarının fen kavramlarını öğrenmelerine etkisi. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(Özel Sayı), 181-201.
Ayvacı, H. Ş. (2010). Okul öncesi dönem çocuklarının bilimsel süreç becerilerini kullanma yeterliliklerini geliştirmeye yönelik pilot bir çalışma. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 4(2), 1-24.
Ayvacı, H. Ş., Bülbül, S., Özbek, D. ve Ünal, S. (2018). Zihinsel modellerin değişimine yönelik bir çalışma: uzay kavramı. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi,15(1),1355-1391.
Ayvacı, H.Ş. ve Sezer, K. (2018). Astronomi ile ilgili yapılan çalışmalara yönelik betimsel içerik analizi. International e-Journal of Educational Studies, 3(5), 47-57.
Bacanak, A., Değirmenci, S., Karamustafaoğlu, S. ve Karamustafaoğlu, O. (2011). E-dergilerde yayınlanan fen eğitimi makaleleri: Yöntem analizi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 8(1), 119-132.
Baysan, S. ve Aydoğan, S. (2016). Okul öncesi ve ilkokul çocuklarına uygun Coğrafi Kavramlar Testi (CKT) geliştirilmesi. Journal of Human Sciences, 13(3), 5500-5514.
Bozdemir, H., Ezberci Çevik, E., Altunoğlu, B.D. ve Kurnaz, M. A. (2017). Astronomi konularının öğretiminde kullanılan farklı yöntemlerin akademik başarıya etkisi: Bir meta analiz çalışması. Alan Eğitimi Araştırmaları Dergisi (ALEG), 3(1), 12-24.
Brewer, W. F. (2008). Naive theories of observational astronomy: Review, analysis, and theoretical implications. In S. Vosniadou (Ed.), International handbook of research on conceptual change (ss. 183-232). New York, NY: Routledge.
Chalufour, I., & Worth, K. (2003). Discovering nature with young children: Tariner’s guide. St/ Paul, MN: Redleaf Press.
Cohen, L., Manion, L., & Morrison, K. (2007). Research methods in education (6th ed.). New York: Routledge.
Çalık, M., Ayas, A., & Ebenezer, J.V. (2005). A review of solution chemistry studies: insights into students’ conceptions. Journal of Science Education and Technology, 14, 29-50.
Çetin, T., Yavuz, S., Tokgöz, B. ve Güven, G. (2012). Okul öncesi dönemdeki çocuklara (60-72 ay) uzay kavramlarının öğretimi. GUJGEF, 32(3), 715-731.
Çifçi, M., &Ersoy, M. (2019). Okul öncesi eğitimi alanındaki araştırmaların yönelimleri: Bir içerik analizi. Cumhuriyet International Journal of Education, 8(3), 862-886.
Doğru, M., Satar, C. ve Çelik, M. (2019). Astronomi eğitiminde yapılan çalışmaların analizi. Eurasian Journal of Researches in Social and Economics, 6(7), 235-251.
Doğru, M. ve Şeker, F. (2012). The effect of science activities on concept acquisition of age 5-6 children groups. Educational Sciences: Theory and Practice, 12, 3011-3024.
Eshach, H., & Fried, M. N. (2005). Should science be taught in early childhood? Journal of Science Education and Technology, 14(3), 315-336.
Ezberci Çevik, E. ve Kurnaz, M.A. (2016). Türkiye’de Yıldızlarla ilgili yapılan bazı çalışmaların tematik incelenmesi. İlköğretim Online, 15(2), 421-442.
Güçhan-Özgül, S., Akman, B. ve Saçkes, M. (2018). Çocukların Dünya’nın şekli ve gece-gündüz kavramlarına yönelik zihinsel modelleri. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 66-82.
Güneş, G. (2018). Okul öncesi fen ve doğa eğitimi araştırmalarına ilişkin bir tarama çalışması: Türkiye örneği. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 2(1), 33-67.
İslamoğlu, H., Ursavaş, Ö.F., & Reisoğlu, İ. (2015). Fatih projesi üzerine yapılan akademik çalışmaların içerik analizi. Eğitim Teknolojisi Kuram ve Uygulama, 5(1), 161-183.
İzgi Onbaşılı, Ü. ve Siper Kabadayı, G. (2019). Okul öncesi dönemde çocukların astronomi konusunda temel kavramlarla ilgili bilgilerinin incelenmesi. Turkish Journal of Primary Education, 4(2), 85-97.
İyibil, Ü.G. (2010). Farklı programlarda öğrenim gören öğretmen adaylarının temel astronomi kavramlarını anlama düzeylerinin ve ilgili kavramlara ait zihinsel modellerinin analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, K.T.Ü. Fen Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Kallery, M., & Psillos D. (2001). Pre-school teachers’ content knowledge in science: Their understanding of elementary science concepts and of issues raised by children’s questions. International Journal of Early Years Education, 9(3), 165-177.
Kalkan, H., Ustabaş, R. ve Kalkan, S. (2007). İlk ve orta öğretim öğretmen adayı öğrencilerinin temel astronomi konularındaki kavram yanılgıları. VII. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi Özetler Kitabı, s. 356.
Karaca, N., Uzun, H. ve Yasar, M.C. (2019). Türkiye'de erken çocukluk döneminde benlik kavramı ile ilgili yapılmış lisansüstü eğitim tezlerinin incelenmesi. Akdeniz Eğitim Araştırmalari Dergisi, 13(30), 79-97.
Kaya, U. (2018). 48-60 aylık çocuklarda temel astronomi kavramlarından ay kavramının öğretim durumlarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Kastamonu.
Kurnaz, M. A., Kıldan, A. O. ve Ahi, B. (2013). Mental models of pre-school children regarding the sun, earth and moon. The International Journal of Social Sciences, 7(1), 136-143.
Kurnaz, M. A., & Sağlam Arslan, A. (2011). A thematic review of some studies investigating students’ alternative conceptions about energy. Eurasian Journal of Physics and Chemistry Education, 3(1), 51-74.
Kurnaz, M. A., & Çalık, M. (2009). A thematic review of ‗energy‘ teaching studies: focuses, needs, methods, general knowledge claims and implications. Energy Education Science and Technology Part B: Social and Educational Studies, 1(1), 1-26.
Kurnaz, M. A., Bozdemir, H., Altunoğlu, B.D. ve Ezberci Çevik, E. (2016). Fen eğitiminde astronomi konu alanında yayınlanan ulusal makalelerin incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2), 1398-1417.
Küçük, A. ve Laçin Şimşek, C. (2017). Okulöncesi dönemdeki çocuklar uzay hakkında neler biliyor? Sakarya University Journal of Education, 7(4-özel sayı), 730-738.
Küçüközer, H. ve Bostan, A., (2010). Ideas of kindergarten students on the day-night cycles, the seasons and the moon Phases. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 6(2), 267-280.
Ormancı, Ü., & Çepni, S. (2019). Thematic analysis of conducted studies regarding preschool science education in Turkey. Journal of Turkish Science Education, 16(3), 415-439.
Özen Uyar, R. ve Ormancı, Ü. (2016). Türkiye’de okul öncesi dönem fen eğitimi araştırmalarında güncel eğilimler: Bir tematik analiz çalışması. Demirel, Ö., ve S. Dinçer, S. (Ed.). Eğitim bilimlerinde nitelik ve yenilik arayışı içinde. Ankara: Pegem Akademi.
Özgül, S.G., Akman, B. & Saçkes, M. (2018). Çocukların Dünya’nın şekli ve gece-gündüz kavramlarına yönelik zihinsel modelleri. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 9(1), 66-82.
Özpir Mantaş, H.C. (2018). Okul öncesi fen eğitimi: Bir içerik analizi. Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Saçkes, M. (2015). Kindergartners’ mental models of the day and night cycle: implications for instructional practices in early childhood classrooms. Educational Sciences: Theory & Practice, 15(4), 997-1006.
Saçkes, M., & Korkmaz, H. İ. (2015). Anaokulu çocuklarının dünyanın şekline ilişkin zihinsel modelleri. İlköğretim Online, 14(2), 734–743.
Saçkes, M., Smith, M. M. ve Trundle, K. C. (2016). US and Turkish preschoolers observational knowledge of astronomy. International Journal of Science Education, 38(1), 116-129.
Sağlam-Arslan, A. ve Durukan, U. (2016). Pre-service teachers' mental models of basic astronomy concepts. Science Education International, 27(1), 88-116.
Saka, V. (2018). Okul öncesi öğretmenlerinin temel astronomi kavramlarına ilişkin alternatif fikirlerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kastamonu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kastamonu.
Trumper, R. (2006). Teaching future teachers basic astronomy concepts-seasonal changes-at a time of reform in science education. Journal of Research in Science Teaching, 43(9), 879-906.
Tunca, Z. (2000). Türkiye’de ilk ve orta öğretimde astronomi eğitim öğretiminin dünü, bugünü. Ulusal Fen ve Matematik Eğitimi Kongresi, Ankara.
Türk, C. (2018). Preschool teachers in the context of teaching astronomy. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi [Journal of Theoretical Educational Science], 11(3), 544-561.
Ünal, S., Çalık, M., Ayas, A., & Coll, R.K. (2006). A review of chemical bounding studies: needs, aims, methods of exploring students’ conceptions, general knowledge claims and students’ alternative conceptions. Research in Science & Technological Education, 4, 141-172.
Vosniadou, S., & Brewer, W. (1992). Mental models of the earth: A study of the conceptual change in childhood. Cognitive Psychology, 24, 535-585.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yılmaz, K., & Altınkurt, Y. (2012). An examination of articles published on preschool education in Turkey. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(4), 3227-3241.