Ortaokul 5. Sınıf Fen Bilimleri Ders Kitabının Görsel Tasarım İlkeleri Açısından Değerlendirilmesi

Bu araştırmanın amacı, ortaokul 5. sınıf Fen Bilimleri ders kitaplarının fen ve teknoloji öğretmenlerinin görüşleri doğrultusunda görsel tasarım ilkelerine göre değerlendirilmesidir. Araştırma, 2014-2015 eğitim öğretim yılında Ankara’da görevli 153 Fen ve Teknoloji öğretmeninden elde edilen verilerle gerçekleştirilmiştir. Bu çalışma genel tarama modeli ile yapılmış betimsel bir çalışmadır. Veriler SPSS 16.0 for Windows programı ile çözümlenmiştir. Öğretmenlerin görüşleri“nitel içerik çözümlemesi” ile analiz edilmiştir. Araştırma sonunda, öğretmenlerin görüşlerine göre 5. sınıf Fen Bilimleri ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerinden metin tasarımı, görsel tasarım, sayfa tasarımı, kapak tasarımı ve üretime yönelik dış yapı özellikleri açısından genel olarak olumlu şekilde değerlendirildiği bir başka deyişle kitabın görsel tasarım ilkelerine genel olarak uygun tasarlandığı tespit edilmiştir. 5. sınıf Fen Bilimleri ders kitabının görsel tasarım ilkelerine uygunluğuna ilişkin değerlendirilmesinde cinsiyete ve mezun olunan programa göre anlamlı bir farklılık göstermediği; ancak kıdem yıllarına göre anlamlı bir farklılık gösterdiği saptanmıştır. Bu durumun nedeni olarak 21 yıl ve daha fazla çalışan öğretmenlerin 5. sınıf Fen Bilimleri ders kitabının görsel tasarımını daha istekli ve dikkatli değerlendirdiği ve tecrübeye dayalı beklentilerinin daha yüksek olduğu söylenebilir. Araştırmanın nitel bulguları ise 5. sınıf Fen Bilimleri ders kitabının içeriğinin farklı ve nitelikli etkinliklerle, soru sayısı arttırılarak ve yeterli örneklendirme yapılarak yeniden düzenlenmesi ya da yeni bir kitabın hazırlanması gerektiğini göstermektedir. Ayrıca bulgularda ders kitabının yanı sıra öğretmen kılavuz kitabı ve çalışma kitabının da hazırlanarak ders kitabının yanında verilmesi gerektiği ve görsel öğelerin yeterli ve baskılarının daha net olması gerektiği ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Görsel Tasarım, Görsel Tasarım İlkeleri, Ders Kitapları.

Evaluation Of The Secondary School 5Th Grade Science Textbooks According To Visual Design Principles

The aim of this study is to evaluate the 5th grade science textbooks on the basis of visual design principles and to examine the opinions of the secondary school science teachers whether these books were suitable to the visual design principles or not. This study was implemented through the data which was gathered from 153 science teachers who are working in central districts of Ankara in 2014-2015 academic year. This study is a descriptive research and it is performed with general screening model. For analysing the data were used SPSS 16.0 for Windows and qualitative content analysis. As a result; in the view of science teachers’ opinions, the 5th grade science textbook was evaluated generally as positive in terms of visual design principles named text design,visual design, page design, cover design and external structure features directed to production. 5th grade science textbook, generally have been designed suitable for the principles of visual design It was determined that the analysis showed significant differences according to seniority years of science teachers’ evaluation of textbook related to visual design principles suitability. However no significant differences were found between teachers’ genders and programmes they were graduated from The content analysis of the 5th grade science textbook showed that activities should be different and qualified, the number of questions should be increased and adequate sampling should be done in the textbook or else a new science textbook should be prepared. In addition to the textbooks, teacher’s handbook and workbooks should be prepared. Moreover, content analysis reveals that enough visual elements in the 5th grade science textbook, but the printing of the visual elements on the textbook should be more clear.

Keywords:

Visual Design, Visual Design Principles, Textbooks.,

PDF

___

Alpan, G. (2004). Ders kitaplarındaki grafik tasarımın öğrenci başarısına ve tutumlarına etkisi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Alpan, G. (2004). Ders kitaplarındaki grafik tasarımın öğrenci başarısına ve tutumlarına etkisi. Eğitim Bilimleri ve Uygulama, 3(6), 193-209. 12 Ekim 2013 tarihinde http://www.ebuline.com/turkce/arsiv/6.aspx sayfasından erişilmiştir.
Aşçı, İ. (2014).İlköğretim beşinci sınıf Fen ve Teknoloji ders kitabının içerik ve görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.14 Ekim 2015 tarihinde file:///C:/Users/MUSCAN/ Downloads/TEZ.pdfsayfasından erişilmiştir.
Bağcı, H. (2007). 9.sınıf Bilgi ve İletişim Teknolojileri ders kitabının görsel tasarım ilkelerine göre değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir. 12 Ekim 2013 tarihindehttps://tez.yok.gov.tr/ UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jspsayfasından erişilmiştir.
Çakır, İ. (2009). İlköğretim 5. sınıf Matematik ders kitaplarının öğretmen ve öğrenci görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi.Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana. 15 Ekim 2013 tarihinde http://sosyalbilimler.cukurova.edu.tr/tez/1280/ sayfasından erişilmiştir.,
Demir, D. (2008). İlköğretim 1., 2. ve 3. sınıf Türkçe ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerine uygunluğu açısından incelenmesi.Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.12 Ekim 2013 tarihindehttps:// tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp sayfasından erişilmiştir.
Eşgi, N. (2005).İlköğretim 5. sınıf Bilgisayar ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerine göre değerlendirilmesi.Millî Eğitim Dergisi, 165. 02 Şubat 2014 tarihindehttp://dhgm.meb.gov.tr/yayimlar/dergiler/Millî_Egitim_Dergisi/165/esgi.htmsayfasından erişilmiştir.
Güneş, M. H., Çelikler, D. & Gökalp, M. (2008). İlköğretim I. kademedeki yeni Fen ve Teknoloji ders kitapları konusunda sınıf öğretmenlerinin görüşleri.Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,17(3), 193-210.18 Ocak 2015 tarihindehttp://dergipark.ulakbim.gov.tr/cusosbil/article/viewFile/5000001310/5000002001sayfasından erişilmiştir.
Karatay, H. & Pektaş, S. (2012). Türkçe ders kitaplarının incelenmesine yönelik ölçek geliştirme çalışması.Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10, 183-204. 10 Ocak 2014 tarihindehttp://file:///C:/Users/onat/Downloads/ 5000041711-5000056968-1-PB.pdf sayfasından erişilmiştir.
Kaya, Z. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal geliştirme. (2. Baskı). Ankara: Pegem A.
Kayıkçı, M. (2006). İlköğretim Türkçe, Sosyal Bilgiler, Fen Bilgisi ve Matematik ders kitaplarında görsel tasarım sorunları. Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Trabzon. 24 Nisan 2014 tarihinde https://tez. yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp sayfasından erişilmiştir.
Keser, H. (2004). İlköğretim 4. sınıf Bilgisayar ders kitaplarının görsel tasarım ilkelerine göre değerlendirilmesi. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 2(3), 1-21. 08 Ekim 2013 tarihinde http://www.tebd.gazi.edu.tr/index.php/tebd/article/view/210sayfasından erişilmiştir.
Küçükahmet, L. (2001). Konu alanı ders kitabı inceleme. Ankara: Nobel.
Mahmood, K. (2010). Developingalternatecriteriafortheevaluation of textbooks(PhDthesis). SecondaryTeacherEducationDepartmentFaculty Of Education Allama Iqbal Open University, Islamabad. 26 Aralık 2013 tarihinde http://prr.hec.gov.pk/ Thesis/547S.pdf sayfasından erişilmiştir.
Millî Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları ve Eğitim Araçları Yönetmeliği. (2012). T.C. Resmi Gazete, 28409, 12 Eylül 2012. http://mevzuat.meb.gov.tr/html/dersarac/dersarac.html
Millî Eğitim Bakanlığı. (2005a). İlköğretim Fen ve Teknoloji Dersi (4 ve 5. sınıflar) Öğretim Programı. Ankara: MEB.
Millî Eğitim Bakanlığı. (2013). İlköğretim Kurumları (İlkokullar ve Ortaokullar) Fen Bilimleri Dersi (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) Öğretim Programı, Ankara: MEB.
Pallo, G. (2006). Encyclopedia as textbook. Science&Education, 15, 779–799.
Sanalan, A., Sülün, A. & Çoban, A. (2007). Görsel okuryazarlık. Erzincan Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2), 33-47. 12 Ekim 2013 tarihinde http://akademik.maltepe. edu.tr/~osmanurper/g%F6rselimajy%F6n/G%D6RSEL%20OKURYAZARLIK.pdf sayfasından erişilmiştir.
Tekin, H. (1996). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. (9. Baskı). Ankara: Yargı.
Uluışık, M. (2008). İlköğretim 5. sınıf Matematik ders kitaplarının görsel tasarım ilkeleri açısından değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon. 12 Ekim 2013 tarihinde .https://tez.yok.gov.tr/UlusalTez Merkezi/tezSorguSonucYeni.jsp sayfasından erişilmiştir.
Yıldıran, N. B. (2007). İlköğretim 8. sınıf Bilgisayar ders kitaplarının görseltasarım ilkelerine uygunluğunun değerlendirilmesi ve içerik analizinin yapılması. Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.