Öğretmenler Ne Zaman ve Nasıl Yetkin Bir Uzman Olurlar: Coğrafya Öğretmenleri Örneği

Öğretmenler mesleki yaşantılarına benzer şartlarda; acemi (novice) bir şekilde başlarlar. Ancak yetkin bir uzmanlığa ulaşmak her öğretmen için mümkün olmayabilir. Bu çalışmada coğrafya öğretmenleri örneğinden hareketle, Türkiye'de öğretmenlerin yetkin uzman olma süreci; buna bağlı olarak ilerleyen kariyer gelişimleri ve bu süreçte mesleklerini nasıl öğrendikleri irdelenmiştir. Çalışmaya Türkiye’nin farklı illerinde ve farklı lise türlerinde görev yapan, hizmet süresi on beş yıl ve üzeri olan toplam yirmi beş coğrafya öğretmeni katılmıştır. Çalışmada veri, yarı-yapılandırılmış görüşme tekniği ile toplanmış ve QDA Miner Lite 2.0.5 nitel analiz programıyla içerik analizine tabi tutulmuştur. Elde edilen bulgulara göre, katılımcıların birçoğunun mesleğe çok kolay bir başlangıç yapmadıkları, öğretmenliği temel olarak rol model aldıkları eski bir öğretmenlerinden ve kendi deneyimlerinden hareketle öğrendikleri belirlenmiştir. Katılımcıların mesleki gelişimlerine yönelik motivasyonlarının genellikle düşük olduğu ve mesleki gelişimleri bakımından farklı paydaşlardan yeterli desteği görmedikleri ortaya çıkmaktadır. Katılımcıların çalışmada betimlendiği şekilde yetkin uzmanlığın ölçütlerini tam olarak karşılamadıkları ancak hâlihazırda şu üç kariyer aşamasına yönelik yetkinliklere sahip oldukları anlaşılmaktadır: Acemilik dönemi, uzmanlığa geçiş dönemi ve uzmanlık dönemi.

Anahtar Kelimeler:

Coğrafya öğretmenleri, kariyer gelişimi, profesyonelleşme, yetkin uzmanlık

When and How Teachers Become Competent Experts: Case of Geography Teachers

Teachers start their professional careers in similar conditions, as novice teachers. However, not every teacher attains the level of competent expertise in their professional lives. In this study, teachers’ process of being competent professionals; their career developments and how they learn the profession during their careers are examined in the case of geography teachers in Turkey. 25 geography teachers working in different school types across Turkey participated in the study. The data was collected through semi-structured interviews. Content analysis was carried out by using QDA Miner Lite 2.0.5 qualitative analysis software. According to the results of the study, it was found that the majority of the participants did not make an easy induction to the profession and they generally learned about their profession from their role models (i.e. teachers from their own school years) and through their own experiences. Furthermore, the participants’ motivations for professional development are usually low and their professional development is generally not supported by different stakeholders. It appeared that the participants have usually not meet the criteria required for the level of competent professionalism fully. However, they seemed to have competencies regarding three career stages: Novitiate, transition to expertise, expertise.

Keywords:

Career development, competent expertise, geography teachers, professionalism,

PDF

___

Argyris, C. (1993). On organizational learning. Cambridge, MA: Blackwell.
Argyris, C., & Schön, D. (1978). Organizational learning: A theory of action perspective. Reading, Mass: Addison Wesley.
Ayress, L. (2008). Semi-structured interview. In Lisa M. Given (Eds.) The sage encyclopedia of qualitative research methods. California: The Sage.
Darling-Hammond, L. (2008). Teaching and the change wars: the professionalism hypothesis. In Hargreaves, A. &Fullan, M. (Eds.) Change wars. Bloomington: Solution Tree.
Day, C. (1999). Developing teachers: The challenges of lifelong learning. London: Falmer Press.
Day, C., Sammons, G., Stobart, A., Kington, & Gu, Q. (2007). Teachers matter: Connecting work, lives and effective-ness. London: Open University Press.
Dean, J. (1991). Professional Development in School. Buckingham: Open University Press.
Dreyfus, S. E., & Dreyfus, H. L. (1980). A five-stage model of the mental activities involved in directed skill acquisition. Unpublished report, University of California, Berkeley.
Fessler, R. (1995). Dynamics of teacher career stages. In Thomas R. Guskey and Michael Huberman (Eds.) Profes-sional development in education. New York: Teachers College Press.
Fessler, R. and E. Rice. (2010). Teachers career stages and professional development. In P. Peterson, E. Baker, and B. McGaw (Eds.) International Encyclopedia of Education, 582–586. Oxford: Elsevier.
Fullan, M. (2015). The new meaning of educational change (5th edition). New York: Teachers College Press.
Guskey, T. (1995). Professional development in education: In search of the optimal mix. In Thomas R Guskey and M. Huberman (Eds.) Professional development in education new paradigms & practices. New York: Teachers College Press.
Gümüş, N. & Çapar, T. (2011). Coğrafya öğretmenliği bölümü öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumları. International Online Journal of Educational Sciences, 3(1), 395-410
Günel, M & Tanrıverdi, K. (2014). Dünya’da ve Türkiye’de hizmetiçi eğitimler: kurumsal ve akademik hafıza (kayıp-ları)mız. Eğitim ve Bilim, 39(175), 73-94.
Güven, İ. (2004). Sosyal bilgiler alanı öğretmen adaylarının okul uygulamalarına yönelik görüşleri üzerine nitel bir araştırma. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 4(2), 271-300.
Hargreaves, A. (2000). Four ages of professionalism and professional learning. Teachers and Teaching, 6(2), 151-182, DOI: 10.1080/713698714
Hargreaves, A., Lieberman, A., Fullan, M. & Hopkins, D. (2010). Introduction. In Hargreaves, A., Lieberman, A., Ful-lan, M. & Hopkins, D. (Eds.) Second international handbook of educational change. Dordrecht: Springer.
Hargreaves, A. &Fullan, M. (2012). Professional capital: Transforming teaching in every school. New York: Teachers College Press.
Huberman, M. (1995). Professional careers and professional development: Some intersections. In Thomas R. Guskey and Michael Huberman (Eds.) Professional development in education. New York: Teachers Collage Press.
Miles, M. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook qualitative data analysis (2nd. Edition). London: Sage
Karabağ, S. (2007). Coğrafya öğretmenlerinin mesleki sorumlulukları (271–287). Karabağ, S. & Şahin, S. (Eds.) Kuram ve uygulamada coğrafya eğitimi. Gazi Kitapevi, Ankara.
Karademir, N. (2012). Coğrafya öğretmen adaylarının mesleki yeterliklerine yönelik hazırbulunuşluk düzeyleri, Doktora tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
Karip, E. (2018). 2017 eğitim değerlendirme raporu. Ankara: TED Yayınları
Kılınç, A. Ç. (2014). School culture as a predictor of teacher professionalism. Education and Science, 39(174), 105-118.
Little, J. W. (2012). Professional community and professional development in the learning-centered school. In M. Kooy and K. Van Veen (Eds.) Teacher learning that matters: International perspectives. London: Routledge.
Louis, K. S., & Miles, M. B. (1990). Improving the urban high school: What works and why. New York: Teachers Col-lege Press.
Monika L. L., Klaas van V., Jacobiene A. M. & Jan H. van D. (2017). Teachers’ professional learning goals in relation to teaching experience, European Journal of Teacher Education, 40(4), 487-504.
Mourshed, M., Chijioke, C. & Barber, M. (2010). How the world’s most improved-school systems keep getting better? MacKinsey & Company için oluşturulmuş rapor. Erişim Tarihi (05.10.2018): https://www.mckinsey.com/industries/social-sector/our-insights/how-the-worlds-most-improved-school- systems-keep-getting-better
OECD (2016). Teacher professionalism. Teaching in Focus, No. 14, OECD Publishing, Paris, https://doi.org/10.1787/5jm3xgskpc40-en.
ÖMGY (2017). Öğretmenlik mesleği genel yeterlikleri. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. (Erişim tarihi: 25.09.2018): http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_12/11115355_YYRETMENLYK_MESLEYY_GENEL_YETERLYKLERY.pdf
ÖSB (2017). Ulusal öğretmen strateji belgesi. Ankara: Öğretmen Yetiştirme ve Geliştirme Genel Müdürlüğü. (Erişim tarihi: 25.09.2018): http://oygm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2017_06/09140719_Strateji_Belgesi_Resmi_Gazete_sonrasY_ilan.pdf
Özder, A. (2014). Coğrafya öğretmenlerinin meslek tercihlerinde lise coğrafya öğretmenlerinin etkisi üzerine bir çalışma, SDU International Journal of Educational Studies, 1, 54-62.
Öztürk, M. (2014). Coğrafya eğitiminde araştırma, Ankara: Pegem Yayınları.
Öztürk, M & Eroğlu, E. (2013). Coğrafya öğretmen yeterlikleri ve uygulamaların değerlendirilmesi, Marmara Coğrafya Dergisi, 27, 630-659.
Öztürk, M. ve Mutlu, N. (2017). Farklılaştırılmış, beceri ve değer temelli öğretim: kavramsal çerçeve.
Öztürk, M. ve Saydam, A. (Eds.) Yenilikçi sosyal bilgiler ve tarih öğretimi: Teori ve uygulama. Kayseri: Orka.
Perera, H. N., Granziera, H. ve McIlveen, P. (2018). Profiles of teacher personality and relations with teacher self-efficacy, work engagement, and job satisfaction. Personality and Individual Differences. Vol. 120, 171-178.
Schein, E. H. (1988). Organizational psychology (3rd edition). New Jersey: Prentice-Hall
Schön, D. (1983). Reflective practitioner: How professional think in action. New York: Basic Books.
Sternberg, R. J., & Horvath, J. A. (1995). A prototype of expert teaching. Educational Researcher, 24, 9-17.
Townsend, T & Bates, R. (2007). Handbook of teacher education. Dorsrecht: Springer.
Villegas, R. E. (2003). Teacher professional development: An international review of the literature, Unesco: IIEP.
Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.