Eda ERDAŞ KARTAL, Atila ÇAĞLAR, Arefe YURTTAŞ

İlköğretim Birinci Kademe Düzeyinde Çevre İçerikli Ders Kazanımlarının Disiplinler Arası Yaklaşım Açısından İncelenmesi

Çalışmanın amacı: Çevre; sosyal, kültürel, psikolojik, ekonomik ve toplumsal pek çok alanla ilgili disiplinler arası bir çalışmaalanıdır. Dolayısıyla çevre eğitiminde planlanacak bir çalışmanın başarısı bu disiplinleri de göz önüne alarak çalışmaya yönverilmesini gerektirir. Çevre ve çevre sorunlarının hayatımızdaki birçok alanı etkilemesi sebebiyle, eğitim programlarındakiçevre eğitiminin disiplinler arası bir yaklaşımla ele alınması gerekmektedir. Araştırmada ilköğretim birinci kademe ders öğretimprogramlarındaki çevre temalı kazanımlar, bütünleştirilmiş disiplinler arası yaklaşıma dayalı olarak diğer disiplinlerleilişkilendirme bağlamında incelenmiştir. Materyal ve Yöntem: Çalışma nitel araştırma olup verilerin analizinde doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Bulgular: İlköğretim birinci kademe seviyesinde çevre temalı kazanımların sayısı 96 olarak tespit edilmiştir. İlköğretim birincikademe ders öğretim programlarındaki çevre temalı kazanımların Hayat Bilgisi, Fen Bilimleri, Sosyal Bilgiler gibi bazı derslerdeyoğunlaştığı, bu kazanımların bazı derslerin öğretim programında ise hiç yer almadığı tespit edilmiştir. Tespit edilenkazanımların diğer disiplinlerdeki kazanımlarla ilişkilendirilme düzeyinin zayıf olduğu görülmüştür. Ayrıca öğretim programındaçevre temalı kazanımların disiplinler arası bir yaklaşımla ele alınması gerekliliği konusunda net bir açıklamaya rastlanmamıştır.Önemli Vurgular: Araştırma ilköğretim birinci kademe seviyesinde öğretim programlarındaki çevre temalı kazanımlarınbütünleştirilmiş disiplinler arası yaklaşım açısından yetersiz olduğunu göstermektedir.

Investigation of Environmental Related Course Gains at the First Level of Primary Education inTerms of Interdisciplinary Approach

Purpose: Environment is an interdisciplinary research field related to many social, cultural, psychological, economic and socialfields. Therefore, the success of a study to be planned in environmental education requires directing the study by consideringthese disciplines. Since environment and environmental problems affect many areas in our lives, environmental education ineducation programs should be handled with an interdisciplinary approach. In the research, environmental related gains inprimary education curriculum were examined in the context of associating with other disciplines based on integratedinterdisciplinary approach. Design/Methodology/Approach: The study is qualitative research and document analysis method was used in the analysis ofthe data.Findings: The number of environmental related gains at primary level was determined to be 96. It has been determined thatthe environmental related gains in primary education curriculum are concentrated in some courses such as Life Science, Scienceand Social Studies, and these gains are not included in the curriculum of some courses. It has been observed that the level ofassociation of the determined gains with other disciplines is weak. In addition, no clear explanation has been found in thecurriculum about the necessity of handling environmental related gains with an interdisciplinary approach.Highlights: The research shows that environmental gainsin primary education curriculum are insufficient in terms of integratedinterdisciplinary approach.

PDF

___

Ackoff, R. L. (1973). Silence in the systems age, Beyond IE, OR and MS, Operations Research, 21, 93-104.
Akınoğlu, O. & Sarı, A. (2009). İlköğretim programlarında çevre eğitimi. M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 60, 5-29.
Aydınlı, B. (2019). Do population and economic growth really effects pollution? Social Scientific Centered Issues, 1, 43–51.
Bowen, G. A. (2009). Document analysis as a qualitative research method. Qualitative Research Journal, 9(2), 27-40.
Çoban, A. (2014). Doğa toplum ve yöntem. H. Reyhan, A. Mutlu, H. H. Doğan, A. S. Reyhan (Ed.), Sosyal çevre bilimleri (s. 37-55), Ankara: Siyasal.
D’Hainaut, L. (1986). Interdisciplinarity in General Education. UNESCO. http://unesdoc.unesco.org/images/0007/000708/070823e.pdf
Erten, S. (2004). Çevre eğitimi ve çevre bilinci nasıl olmalıdır? Çevre ve İnsan Dergisi, Çevre ve Orman Bakanlığı Yayın Organı, 65(66), Ankara.
Focht, W. & Abramson, C. I. (2009). The case for ınterdisciplinary environmental education and research. American Journal of Environmental Sciences, 5 (2), 124-129.
Fogarty, R. (1991): Ten ways to integrate curriculum. Educational Leadership, 49(2), 61-65.
Güney, E.(2003). Çevre ve insan (toplum doğa ilişkileri). Çantay Kitapevi, İstanbul.
Gürkan, B. (2015). Dördüncü sınıf sosyal bilgiler dersinde kavramsal anlama becerilerinin geliştirilmesinde bağlamsal öğrenme yaklaşımına dayalı disiplinler arası öğretim uygulamaları: Bir durum çalışması. Doktora tezi. Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Güven, E. & Hamalosmanoğlu, M. (2012). İlköğretim 4. sınıf fen ve teknoloji ders kitaplarındaki çevre içerikli etkinliklerin disiplinler arası yaklaşım yönünden incelenmesi. Journal of European Education, 2(2), 1-8.
Güven, E. & Hamalosmanoğlu, M. (2012). İlköğretim 7. sınıf çevre eğitiminin disiplinler arası yaklaşım açısından incelenmesi. Journal of European Education, 2(2), 24-30.
Hamalosmanoğlu, M. & Güven, E. (2014). Disiplinler arası yaklaşıma dayalı çevre eğitiminin öğrencilerin çevreye yönelik tutumlarına ve davranışlarına etkisi. Türkiye Fen Eğitimi Degisi, 11(4), 47-62.
Jacobs,H.H. (1989). The interdisciplinary concept model: a step-by-step approach for developing integrated units of study. H.H. Jacobs, (Ed), Interdisciplinary curriculum: Design and implementation. ( 53-65). Alexandria: VA: ASCD
Jocobs, H. H. & Borland, J. H. (1986). The interdiciplinary concept model: Theory and practice. Gifted Child Quartely, 30(4), 159-163.
Keleş, R. (2015).Çevre, yurttaş, sorumluluk. R. Keleş (Ed.), İnsan çevre toplum içinde (s. 537-546). Ankara: İmge Kitabevi
Lattuca, L. R., Voight, L. J. & Fath, K. Q. (2004). Does interdisciplinarity promote learning? Theoretical support and researchable questions. The Review of Higher Education, 28 (1), 23-48.
Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) (2018).İlköğretim hayat bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 1, 2, 3. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
MEB (2018). İlköğretim beden eğitimi ve oyun dersi öğretim programı (İlkokul 1, 2, 3. ve 4. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
MEB (2018). İlköğretim Din kültürü ve ahlak bilgisi dersi öğretim programı (İlkokul 4. ve Ortaokul 5, 6, 7, 8.sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
MEB (2018). İlköğretim fen bilimleri dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
MEB (2018). İlköğretim görsel sanatlar dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
MEB (2018). İlköğretim İngilizce dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
MEB (2018). İlköğretim insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi dersi öğretim programı (İlkokul 4. Sınıf). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
MEB (2018). İlköğretim matematik dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
MEB (2018). İlköğretim müzik dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
MEB (2018). İlköğretim sosyal bilgiler dersi öğretim programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6, 7. Sınıflar). Erişim: 28.11.2019, http://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=326
Ravindranath, M. J. (2007). Environmental education in teacher education in India: Experiences and challenges in the United Nation’s decade of Education for sustainable development, Journal of Education for Teaching, 33(2), 191-206.
Revised School Programs (2003). ‘The human being and nature’ and ‘biology and health education’. Journal of Biology, Ecoogy and Biotechnology, 12 (3-4), 6-76.
Serim, N. (2016). Çevre ve doğal kaynaklar ekonomisi. Bursa: Ekin.
Stein, Z. (2007). Modeling the demands of interdisciplinarity: toward a framework for evaluating interdisciplinary endeavor. Integral Rewiew, 4.
Stevenson, R. B.(2007). Schooling and envirolmental education: Contradiction in purpose and practice. Environmental Education Research, 13(2), 139-153.
Stokes, E., Edge, A. & West, A. (2001). Environmental education in the educational systems of the European Union, Synthesis Report Commissioned by the Environment Directorate-General of the European Commission.
Şimşekli, Y. (2004). Çevre bilincinin geliştirilmesine yönelik çevre eğitimi etkinliklerine ilkokullarının duyarlılığı, Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 83- 92. Ünal, S. & Dımışkı, E. (1998). UNESCO uluslararası çevre eğitim programına (IEEP) göre ortaöğretim çevre eğitimi için öğretmenlerin yetiştirilmesi.
M. Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 10, 299-308.
Ünal, S. &Dımışkı, E. (1999). UNESCO-UNEP himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye’de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 16(17), 142-154.ü
Yıldırım, A. (1996). Disiplinler arası öğretim kavramı ve program açısından doğurduğu sonuçlar. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12, 89-94.
Yıldırım, C. (1999). Eğitimde ölçme ve değerlendirme. (Gözden geçirilmiş ve genişletilmiş 4. baskı). ÖSYM Yayınları: Ankara.