5. Sınıf Türkçe Ders Kitabında Merhamet Değeri

Değerler, bireyin olayları algılama şekline ve toplumda sergilediği davranışlarda belirleyicidir. Toplumun istediği değerleri bireye kazandırmada okullar en önemli unsurdur. Okulların toplumun değerlerini yeni nesillere aktarma görevinin yanı sıra toplumda kaybedilmeye başlanan değerlerin de yeniden oluşturulmasında önemli bir etkisi vardır. Toplumsal vicdan ve bireysel iyi oluş için önemli bir role sahip olan değerlerden biri merhamettir. Bir başkasının acısını içinde hissedip ona yardım etme isteği olarak tanımlanan merhametin olmadığı toplumlarda yardımlaşma, sorumluluk, hoşgörü, saygı, şefkat gibi değerler kaybolmaya zulüm, yalnızlık, depresyon, toplumsal yozlaşma gibi sorunlar baş göstermeye başlar. Değer aktarımında önemli bir göreve sahip olan okullar, değer aktarımında ders kitaplarını etkin bir araç olarak kullanır. Metinsel ağırlığın olduğu Türkçe ders kitabı değerlerin aktarımında önemli bir yeri vardır. Bu çalışma 2019-2020 öğretim yılında Millî Eğitim Bakanlığı tarafından okutulan 5. Sınıf Türkçe ders kitabını merhamet değeri ve merhamet değeriyle ilişkili kabul edilen sevgi, saygı, şefkat, fedakârlık, vefa, yardımlaşma, hoşgörü, diğerkâmlık, duygudaşlık, sorumluluk değerlerini iletme açıcından incelemeyi amaçlamaktadır. Çalışma doküman analizi yöntemiyle yapılmıştır. Çalışma sonucuna göre 5. Sınıf Türkçe ders kitabı bu değerleri iletme açısından dengesizlik göstermiştir. Bu değerler arasından en çok Sevgi değeri ön plandadır ve merhamet değeri kitapta az geçmiştir. Değerler iletilirken kitapta değerlerin zıddını çağrıştıran değerlere de yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Değerler Eğitimi, 5. Sınıf Türkçe Ders Kitabı, Merhamet

Compassion Value in Fifth Grade Turkish Textbook

Purpose: In this study, it was aimed to examine compassion and love, respect, tenderness, sacrifice, fidelity, help, tolerance,altruism, sympathy, responsibility, which are related to compassion, in a fifth grade Turkish textbook taught by the Ministry ofNational Education in 2019-2020 academic year.Methodology: In this research, it was investigated how often the value of "compassion," which is decreasing day by day, wasused in secondary school fifth grade Turkish textbooks. Document analysis method, one of the qualitative research methods,was used for the study. Textbooks can be used as a data source when document analysis is performed in educational research.In this study, the value of compassion in the fifth grade Turkish book and the values considered to be related to the value ofcompassion were examined one by one in the themes.Findings: There was no balance in the distribution of values in the fifth grade Turkish textbook. Among the values, the value oflove was at the forefront, and the value of compassion was less mentioned in the book. In addition, while conveying the values,the values that evoke the opposite of the values were also included in the book.Highlights: While conveying the values, the values that evoke the opposite of the values were also included in the book. Thatwas not beneficial for values education.

Keywords:

values education fifth grade turkish textbook, compassion, compassion value,

PDF

___

Akbaba Altun, S. (2003). Eğitim yönetimi ve değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (1), 7-18.
Akın, Ş. H. (2018). Merhamet kavramı ve Schopenhauer’in merhamet yaklaşımının değerlendirilerek farklı düşünürlerin görüşleriyle karşılaştırılması. Türkiye Biyoetik Dergisi, 5, 3, 126-131 .
Ay, M. F. (2013). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Derslerinde Hoşgörü Değerinin Öğretimi. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi/Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
Çinpolat, E. (2018). Türkçe Ders Kitaplarında Yer Alan Öykülerdeki Kişilerin Karakter Özellikleri Üzerine Bir İnceleme. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(4), 1016-1040.
Dalgalı, B. ve Gürses, İ. (2018). Merhametin sağlık hizmetlerindeki yeri ve önemi. Sinop Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2, 1, 181-204.
Deniz, K. ve Karagöl, E. (2018). Değerler Eğitimi Açısından Ortaokul Türkçe Ders Kitapları. Karaelmas Journal of Educational Sciences, 1, 244- 255.
Doğan, B. ve Gülüşen, A. (2011). Türkçe Ders Kitaplarındaki (6–8) Metinlerin Değerler Bakımından İncelenmesi. Sosyal Bilimler Dergisi, 1, 2, 75- 102.
Ekşi, H. (2003). Temel insanî değerlerin kazandırılmasında bir yaklaşım: Karakter eğitimi programları. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (1), 79-96.
Gilbert P., McEwan K., Gibbons L., Chotai S., Duarte J. & Matos M. (2012). Fears of compassion and happiness in relation to alexithymia, mindfulness, and self-criticism. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 85:374-390.
Gilbert, P., McEvan, K., Matos, M.&Rivis, A. (2010). Fears of compassion: Development of three self-reportmeasures. Psychology and Psychotherapy: Theory, Research and Practice, 84:239–255.
Gökdere, M. (2003). Üstün yetenekli çocuklara verilen değerler eğitiminde öğretmenin rolü. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (2), 93-107.
Gör, F. (2013). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretim Programında Merhamet Değeri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
Gül, M. (2017). Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin (5. Sınıf) Değerler Eğitimi Yaklaşımıyla İncelenmesi. Erciyes Journal of Education, 1, 1, 59-78.
Harris, L. D. (2017). The relationship between fear of compassion, attitudes towards emotional exprFession and subjective well-being among a community adult sample (Doktora tezi). Essex Üniversitesi, İngiltere. Erişim adresi: ttps://pdfs.semanticscholar.org/e25b/9c6dc80ccf2b776ddde3c1a3fe8a2a85565a.pdf
Kohler-Evans, P. & Barnes, C. D. (2015). Compassion: How do You Teach it? Journal of Education and Practice, 6, 11, 33-36.
Monaghan, J. ve Just, P. (2013). Sosyal ve Kültürel Antropoloji (2. Baskı) (çev. Hakan Gür). Dost Yayınları: Ankara
Özensel, E. (2003). Sosyolojik bir olgu olarak değer. Değerler Eğitimi Dergisi, 1 (3), 217-239
Sayar, K. (2019). Merhamet (4. Baskı). İstanbul: Kapı Yayınları
Seyyar, A. ve Köleoğlu, Y. (2014). Etik değerler açısından internette özgürlük ve toplumsal alan dengesi. İGİAD Bülteni, 11, 30.
Uysal, E. (2008). Çağımızda değer kaymalarının doğurduğu sonuçlar ve etik kimliğin korunması. Uludağ Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 17, 1, 67-69.
Yılar, R. (2017). İlettiği Değerler Açısından İlkokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinler Üzerinde İncelemeler. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 11, 2, 490-506.
Whetsel, T. (2017). Examining fears of compassion as a potenrial mediator between shame and anger. (Yüksek lisans tezi, Eastern Washington Üniversitesi, ABD). Erişim Adresi: https://pdfs.semanticscholar.org/f1b5/78455f577b4f7b5fdca02407657956804c9f.pdf
Whitson, S. (2014). 8 Ways to Teach Compassion to Kids. Huffpost. Erişim Adresi: https://www.huffpost.com/entry/8-ways-to-teach- compassio_b_5568451.