Ahmet ERDEM

254277

VERGİLERİN KANUNİLİĞİ İLKESİ BAĞLAMINDA CUMHURBAŞKANININ VERGİ İLE İLGİLİ DÜZENLEYİCİ İŞLEM YAPMA YETKİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Aydınlanmanın doğurduğu en önemli hak taleplerinden büyük bir kısım, vergilendirme alanına ilişkin olmuştur. Nitekim bu perspektifte vergilerin kanunîliği ilkesi demokrasi tarihinin en önemli aşamalarından birini oluşturmaktadır. Anayasalarımızda yer bulan vergilerin kanunîliği ilkesi, Türkiye’nin de demokratikleşme sürecinin parçalarından birini oluşturur. Öte yandan 1982 Anayasası’nın 73’üncü maddesinde düzenlenmiş olan vergilerin kanunîliği ilkesine dair kimi istisnaların Anayasa’mızda yer alıyor oluşu göze çarpmaktadır. Anayasa’nın 73’üncü maddesinin 4’üncü fıkrasında belirli sınırlar içerisinde yürütme organına vergilere ilişkin düzenleme yapma yetkisinin verilebileceği bu istisnaların ilkini oluşturur. Diğer bir istisna ise Anayasa’nın 167’nci maddesinin 2’nci fıkrasındaki dış ticaret işlemlerine ilişkin ek malî yükümlülük koyma yetkisidir. Esasen 1982 Anayasası’nın ilk halinde Bakanlar Kuruluna verilmesi mümkün kılınan bu yetkiler 2017 Anayasa değişikliklerinden sonra Cumhurbaşkanı tarafından kullanılmaktadır. Çalışmamızda Cumhurbaşkanının vergi ile ilgili düzenleyici işlem yapma yetkisi, vergilerin kanunîliği ilkesi bağlamında değerlendirilmiştir. Bunun yanı sıra 2017 Anayasa değişikliklerinden sonra tekrar tartışılan Cumhurbaşkanının bu yetkilerini hangi düzenleyici işlem tipiyle kullanabileceği sorununa da değinilmiştir.
Anahtar Kelimeler:

Vergi Hukuku, Anayasa Hukuku, Vergilendirme İlkeleri, Vergilendirme Yetkisi, Vergilerin Kanuniliği., Tax Law, Constitutional Law, Principles of Taxation, Taxing Authority, Tax Legality.

AN EXAMINATION ON THE AUTHORITY OF THE PRESIDENT TO MAKE REGULATORY ACTION ON TAX IN THE CONTEXT OF THE PRINCIPLE OF TAX LEGALITY

A large part of the important claims arising after the enlightenment were related to taxation. As a matter of fact, the principle of legality of taxes constitutes one of the most important steps in the history of democracy. The principle of legality of taxes is one of the parts of the democratization process that Türkiye has been going through. On the other hand, some exceptions to the principle of legality of taxes regulated in Article 73 of the 1982 Constitution are extant. The first exception is that in the fourth paragraph of Article 73, the executive branch may be authorized to make regulations regarding taxes within certain limits. Another exception is the power to impose additional financial obligations regarding foreign trade transactions mentioned in the second paragraph of Article 167. In fact, these authorizations, which were made possible to be given to the Council of Ministers in the first version of the 1982 Constitution, are used by the President after the 2017 Constitutional amendments. Therefore in our study, the President's authority to take tax-related regulatory action has been evaluated in the context of the principle of legality of taxes. In addition, the issue of which regulatory action type can be used by the President, which was widely discussed in the literature after the 2017 Constitutional amendments, was also addressed.
Keywords:

Vergi Hukuku, Anayasa Hukuku, Vergilendirme İlkeleri, Vergilendirme Yetkisi, Vergilerin Kanuniliği., Tax Law, Constitutional Law, Principles of Taxation, Taxing Authority, Tax Legality.,

PDF

___

  • Acuner, Serkan. “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sisteminin Vergi Hukukunun Asli Kaynaklarına Etkisi” Vergi Sorunları Dergisi, S. 363 (Aralık 2018): 85-103.
  • Akçaoğlu, Ertuğrul ve Oytun Canyaş, “Anayasa’nın 73. Maddesi Uyarınca Cumhurbaşkanına Verilebilen Vergilendirme Yetkisinin Hangi Hukuk Kaynağıyla Kullanılacağı Sorunu Üzerine Bir Deneme” Vergi Sorunları Dergisi, S. 371 (Ağustos 2019): 117-129.
  • Akyazan, Ahmet Emrah. “Vergilendirme Yetkisinin Türkiye’deki Gelişimi” TBB Dergisi, S. 80 (2009): 1-30.
  • Atar, Yavuz. Türk Anayasa Hukuku, 13. Baskı. Ankara: Seçkin Yayıncılık, 2019.
  • Avcı, Orçun. “Anayasa Mahkemesi Kararları Işığında Vergilerin Kanuniliği İlkesinin Değerlendirilmesi”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 25, S. 42 (2020): 67-93.
  • Çağan, Nami. “Demokratik Sosyal Hukuk Devletinde Vergilendirme”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 37, S. 1 (Mayıs 1980): 129-151.
  • Çağan, Nami. “Türk Anayasası Açısından Vergileme Yetkisi”, Anayasa Yargısı Dergisi, S. 1 (1984): 171-182.
  • Çağan, Nami. Vergilendirme Yetkisi. İstanbul: Kazancı Hukuk Yayınları, 1982.
  • Doğrusöz, A. Bumin. “Vergilendirme Yetkisinin Yasama ve Yürütme Organları Arasında Bölüşümü” İdare Hukuku ve İlimleri Dergisi 6, S. 1-3 (1985): 65-76.
  • Durdu, Muhammet. “Anayasalarımızda Yer Alan İktisadi Hükümlerin Hukuki Çerçevesi” Necmettin Erbakan Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 2, S. 2 (2019): 111-134.
  • Durukan, Leyla. “Vergilendirme Yetkisinin Kullanılması ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Çerçevesinde Değerlendirilmesi”, Vergi Sorunları Dergisi, S. 379 (Nisan 2020): 64-75.
  • Erkin, Gözde. “Vergilendirme Yetkisinin Tabi Olduğu Anayasal İlkeler” Ankara Barosu Dergisi, S. 3 (2012): 235-249.
  • Gerçek, Adnan ve Feride Bakar, “Vergilemede Kanunilik İlkesi Açısından Anayasa’nın 73/4. Maddesi ile Bakanlar Kuruluna Yetki Verilmesinin Değerlendirilmesi” International Journal of Public Finance 2, S. 1 (2017): 7-26.
  • Gerçek, Adnan, Feride Bakar, Fulya Mercimek, Erdem Utku Çakır ve Semih Asa, “Vergilemenin Anayasal Temellerinin Çeşitli Ülkeler Açısından Karşılaştırılması ve Türkiye İçin Çıkarımlar” Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 63, S. 1 (2014): 81-130.
  • Gözler, Kemal. Türk Anayasa Hukuku, 3. Basım. Bursa: Ekin Yayınları, 2019.
  • Güner, Kerem Can, ve Veli Kargı, “Vergilendirme Yetkisinin Temel Hak ve Özgürlükleri İhlali ve Yargı Yolu”, Maliye Çalışmaları Dergisi, S. 66 (2021): 77-106.
  • Güneş, Gülsen. Verginin Yasallığı İlkesi, 3. Baskı. İstanbul: On İki Levha Yayınları, 2011.
  • Gürer, Onur. Cumhurbaşkanının Düzenleyici İşlemleri. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2022. Hemel, Daniel. “The President’s Power to Tax,” Coase-Sandor Working Paper Series in Law and Economics, S. 762 (2016): 2-3.
  • Hepaksaz, Engin ve Orçun Avcı, “Türk Vergi Hukukunda Vergilendirme Sürecinde Yetki Unsuru ve İdarenin Takdir Yetkisi”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi 22, S. 2 (2021): 250-275.
  • Kaneti, Selim, Esra Ekmekci, Gülsen Güneş ve Mahmut Kaşıkcı, Vergi Hukuku, 2. Baskı. İstanbul: Filiz Kitabevi, 2022.
  • Karakoç, Yusuf. “Anayasal Vergilendirme İlkeleri Üzerine Bir Değerlendirme” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 15, Özel S. (2013): 1259-1307.
  • Karakoç, Yusuf. “Türk Hukuku’nda Vergi Kanunlarının Anayasaya Uygunluğunun Yargısal Denetimi” Anayasa Yargısı Dergisi 13, (1996): 249-373.
  • Karakoç, Yusuf. Genel Vergi Hukuku, 2. Baskı. Ankara: Yetkin Yayınları, 2019.
  • Karakoç, Yusuf. Sosyal Maliye. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Döner Sermaye İşletmesi Yayınları, 1995.
  • Karakoç, Yusuf. Vergi Hukukuna İlişkin Anayasal İlkeler, Ankara: Yetkin Yayınları, 2017.
  • Kelecioğlu, M. Aykut. “Vergi Kanunları ile Bakanlar Kuruluna Tanınan Yetkilerin Vergilemede Kanunilik ve Belirlilik İlkeleri Çerçevesinde İrdelenmesi” Yaklaşım Dergisi, S. 105 (2001).
  • Mutluer, M. Kâmil. Vergi Genel Hukuku, 2. Baskı. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2008.
  • Öz, Ersan. Vergilendirmede Kanunilik ve Türk Vergi Sistemi. Ankara: Gazi Kitabevi, 2004.
  • Özbudun, Ergun. Türk Anayasa Hukuku, 20. Basım. Ankara: Yetkin Yayınları, 2020.
  • Saban, Nihal. “Anayasa Tartışmalarında Vergi Ödevi” (https://silo.tips/download/anayasa-tartmalarnda-vergi-devi-1, 13.11.2022).
  • Savaş, Vural Fuat. “Yeni Anayasa İçin Ekonomik Anayasa Önerileri”, Anayasa Yargısı Dergisi 11, (1994): 215-226.
  • Şahan, Özgür. “Cumhurbaşkanı’nın Vergi ile İlgili Düzenleme Yapma Yetkisi, Yetkinin Sınırları ve Yargısal Denetimi” Erciyes Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 14, S. 2 (2019): 693-711.
  • Şişman, Gülden. “Demokratik Ülkelerin Anayasalarında Yasallık, Mali Güce Göre Vergilendirme ve Eşitlik İlkelerinin Vergi Hukuku Açısından Değerlendirilmesi”, Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 17, S. 2, (2009): 31-48.
  • Tanör, Bülent ve Necmi Yüzbaşıoğlu, 1982 anayasasına göre türk anayasa hukuku, 20. Bası (İstanbul: Beta Yayınları, 2020), 409.
  • Taşkan, Yusuf Ziya. Vergi Yönetiminin Düzenleyici İşlemleri. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2010.
  • Tekbaş, Abdullah. “Vergi Kanunlarının Tabi Olduğu Anayasal İlkeler”, Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 12, Özel S. (2010): 123-191.
  • Terzi, Gökhan. “Verginin Yasallığı İlkesi Işığında Dış Ticarete Konu Vergiler ve Diğer Mali Yükümlülükler” Vergi Sorunları Dergisi, S. 408 (Eylül 2022): 96-140.
  • Topuzkanamış, Engin. Hukuku Anlamak İçin Kısa Bir Giriş Kapuçin Maymunları Neden Salatalık Sevmez?. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık, 2022.
  • Ülgen, Özen. “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Niteliği ve Türleri” Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, S. 1 (2018): 3-39.
  • Üstün, Ümit Süleyman. “Vergi Hukuku ile İlgili Anayasal İlkeler” Selçuk Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 11, S. 1-2 (2003): 251-271.
  • Üstün, Ümit Süleyman. Türk Vergi Hukukunda İdarenin Takdir Yetkisi. Ankara: Turhan Kitabevi, 2007.
  • Vatansever Öztürk, Müge. “Vergilerin Kanunîliği İlkesinin Tarihî Gelişimi” Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 16, Özel S. (2014): 4815-4841.
  • Yürekli, Sabahattin. “Bakanlar Kurulu’nun Vergilendirme Yetkisi” Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi 1, S. 1 (1997): 281-292.
Karatekin Hukuk Dergisi-Cover
  • Başlangıç: 2023
  • Yayıncı: Çankırı Karatekin Üniversitesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

ÇEVRE KİRLİLİĞİ VE ÇEVREYİ KİRLETENİN HUKUKİ SORUMLULUĞUNUN ŞARTLARI

Sarp ŞAHANKAYA, Arda ŞAHANKAYA

GÜNEY AFRİKA HUKUKUNDA ZAMANAŞIMI

Çevirmen: Cemal DURSUN

VERGİLERİN KANUNİLİĞİ İLKESİ BAĞLAMINDA CUMHURBAŞKANININ VERGİ İLE İLGİLİ DÜZENLEYİCİ İŞLEM YAPMA YETKİSİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Ahmet ERDEM