Mekânsal Planlama ve Kültür Varlıklarının Korunması Bağlamında Cumhuriyet Döneminden Günümüze Şehir Meydanları: Konya Anıt Meydanı Hakkında Bir İnceleme

Geçmişten günümüze meydanlar farklı fonksiyonlar îfa etmişlerdir. Bu fonksiyonların bir kısmı zaman içerisinde değişime uğramış, bir kısmı ortadan kalkmış, meydanlara bir kısım yeni fonksiyonlar ilâve edilmiştir. Ayrıca meydanlar vasıtası ile yöneticilerin, halka bazı mesajlar vermeyi hedefledikleri durumlarla da karşılaşılmıştır. Bu kapsamda, Tanzimat Dönemi’nden başlayarak, Cumhuriyet Devri’nde somutlaşmaya başlayan meydanlar vasıtası ile toplumu şekillendirme süreci; mekânsal plânlama disiplini bakış açısı ile birlikte çalışmada incelenmiştir. Bu inceleme Konya Anıt Meydanı özelinde yapılmıştır. Konya Anıt Meydanı’nın tarihi niteliği, içerisinde tescilli eserlerin bulunması durumu ile meydan plânlama ilkeleri göz önünde bulundurularak; Konya Anıt Meydanı’nın nasıl şekillendiği, artık bir meydan niteliğinin olup olmadığı, meydanı özgün niteliğine dönüştürmenin mümkün olup olmadığı hususları değerlendirilmiştir. Ayrıca kültür varlığı olma yönü ile Konya Anıt Meydanı ele alınarak, koruma mevzuatı yönüyle meydan plânlamasında yapılması gerekenlerin neler olduğu tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Kültür Varlığı, Eski Eser, Meydan, Meydan Plânlama, Şehir Meydanları

City Squares from Republic Period to Present in The Context of Spatial Planning and Conservation of Cultural Heritages: An Examination on Konya Monument Square

From the past to the present, the squares have performed different functions. Some of these functions have changed over time, have disappeared. Also, some new functions have been added to the squares. In addition, the administrators gave some messages to the public through the squares. In the study, it was examined spatial planning discipline has been studied together with its perspective, starting from the Tanzimat (Reorganization and Reform) Period, the process of shaping society in the Republic Period. This examination was made for Konya Monument Square. Considering the availability of ancient artefacts in the square and the square planning principles, historical nature of Konya Monument Square, how Konya Monument Square was shaped, Konya Monument Square preserves its characteristic of a square and whether it is possible to transform the square into its genuine identity has been evaluated. It was also discussed how to plan in terms of ancient artifacts conservation the Konya Monument Square with the aspect of cultural heritage.

Keywords:

Cultural Heritage, Square, Konya Monument Square, Square Planning, Urban Squares,

PDF

___

Acarlı, B.; Kiper, T.; Korkut, A. (2019). Kent Meydanlarının Fiziksel Mekân Kalitesi: İstanbul Taksim Meydanı ve Yakın Çevresi, Kent Kültürü ve Yönetimi Hakemli Elektronik Dergi, C.12, S.1, Bahar, 29-41.
Akyüz, A.E. (2017). Atatürk ve Yurtiçi Anıtları, Bütün Dünya Dergisi, Temmuz, 16-20.
Ankara Büyükşehir Belediyesi, “Tarihsel Gelişim, Planlama Süreci”, https://www.ankara.bel.tr/files/6513/4726/6062/2-tarihce.pdf, 18.09.2020.
Aslan, T. (2018). İkinci Meşrutiyet Düşüncesinin Cumhuriyet'e Tesirleri, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, S.21, Ağustos, 345-377.
Aslanoğlu, R.A. (2000). Kent, Kimlik ve Küreselleşme, Ezgi Kitabevi Yayınları, Bursa.
Avcı, Y. ve Avcı, S. (2017). Osmanlı İmparatorluğu’nda Siyasî Meşruiyet ve Propaganda Aracı Olarak Anıtın İcadı (1840-1917), Kebikeç: İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, S.43, 23-46.
Aydın, F. ve Oral, M. (2018). Türkiye’de Karayolu Ulaşımının Tarihsel Gelişimi, Journal of Awarenes, C.3, Özel Sayı, 257-266.
Baş, Y.(2018). Ankara-Yenişehir’de Kentsel Biçimin Değişimi ve Mülkiyet İlişkilerinin Rolü, “DeğişKent” Değişen Kent, Mekân ve Biçim Türkiye Kentsel Morfoloji Araştırma Ağı II. Kentsel Morfoloji Sempozyumu Bildiriler Kitabı, Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları, İstanbul, 811-824.
Bayraktar, N. (2013). Tarihe Eş Zamanlı Tanıklık: Ulus ve Kızılay Meydanlarının Değişim Süreci, Ankara Araştırmaları Dergisi, Haziran, S.1, 20-35.
Ayoğlu, B. O. (2010). “Zafer Anıtı – Güvenpark – TBMM” Kent Aksının Varolan Durumunun İrdelenmesi ve Cumhuriyet Aksı Olarak Yeniden Tasarımı, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Bakan, S.; Özdemir, H.; Demirkanoğlu, Y.(2013). Türk Modernleşmesinin Bir Aracı Olarak Harf İnkılâbı, Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Y.5, S.9, Nisan, 41-60.
Başar, M. E. ve Erdoğan, H. A. (2009). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de Tren Garları, Selçuk Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, C.24, S.3, 29-43.
Bilsel, C.(2009). İzmir’de Cumhuriyet Dönemi Planlaması (1923-1965): 20. Yüz Yıl Kentsel Mirası, Ege Mimarlık Dergisi, Ekim, 12-17.
Cansever, T. (2016). İslâm’da Şehir ve Mimarî, Timaş Yayınları, İstanbul.
Cengiz, M. (2016). Kentsel Mekânda Ayrışma Ve Dönüşüm; Konya Doğanlar Mahallesi Örneği, Süleyman Demirel Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Isparta.
Çelebi Gürkan, Ü. (2019). Erken Cumhuriyet Döneminde Kamusal Mekânda Modernliğin Temsili: Isparta Kenti Örneği, Türkiye Bilimler Akademisi Kültür Envanteri Dergisi, S.19, 145-158.
Çelik, F. (2018). Geç Osmanlı Dönemi Kentsel Mekânda Batılılaşma Etkileri: Konya Millet Bahçesi, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S.44, 331-350.
Çelikyay, H. S. (2017). Kent İmgelerinin Kamusal Alanı Tariflemedeki Rolü, Kamusal Alanların Mekânsal Organizasyonu, Bartın Üniversitesi Yayınları, Bartın, 19-40.
Çetin, S. (2012). Geç Osmanlıdan Erken Cumhuriyete İç Batı Anadolu’da Kentsel Yapının Değişimi: Manisa, Afyon, Burdur ve Isparta Kentleri Üzerine Karşılaştırmalı Bir İnceleme 1, ODTÜ Mimarlık Fakültesi Dergisi, S.2, 89-126.
Demirkan, H. (2015). Mekânlarda Erişilebilirlik, Kullanılabilirlik Ve Yaşanabilirlik, Dosya Dergisi, S.3, 1-5.
Devellioğlu, F. (2007). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi Yayınları, Ankara.
Dülgerler, O.N. ve Karadayı Yenice, T. (2008). Türklerde Anıt Mimarisinin Bir Örneği; Konya Atatürk Anıtı, Selçuk Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Dergisi, C.23, S.1, 67-77.
Ekinci, E.B. “Cezalı Şehirler”, http://www.ekrembugraekinci.com/article/?ID=535, 21.09.2020.
Ercan, H., (2008). Tanzimat Döneminde Osmanlı Kentlerinde Kent Meydanı Ve Millet Bahçeleri, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Denizli.
Eren, F. (2006). Kentsel Dönüşümlerde Kamu-Özel Ortaklıkları Ve Özel Girişimin Dönüşümdeki Varlığı: Konya Örneği, Selçuk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Konya.
Ersoy, M. (2017). Osmanlıdan Günümüze İmar ve Yasalar, Ninova Yayınları, İstanbul.
Gümüş, H. ve Koçak F. (Yürütücüler) (2010). Konya İl Merkezi Taşınmaz Kültür ve Tabiat Varlıkları Envanteri, Konya Büyükşehir Belediyesi Yayınları, Konya.
Gürallar, N. (2009). Kamu - Kamusal Alan - Kamu Yapıları - Kamusal Mekân: Modernite Öncesi ve Sonrası İçin Bir Terminoloji Tartışması, Mimarlık Dergisi, S.350, Kasım–Aralık, http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&dergisayi=364&recid=2230, 21.09.2020.
Not:Karakter uyarısı nedeniyle, kaynakçanın tamamı buraya alınamamıştır.